Στις όχθες του ποταμού Acará στον Αμαζόνιο, περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της πόλης Belém, μυρωδιά λιωμένης σοκολάτας αναδύεται από ένα ναυπηγείο που μετατράπηκε σε ένα μικρό εργοστάσιο.

«Φτιάχνουμε μαγεία εδώ με τη σοκολάτα», ανέφερε μιλώντας στην Guardian η 33χρονη Diana Gemaque, μέλος του συνεταιρισμού σοκολάτας Cacao Guardians.

Το 2021, η Gemaque και πολλές άλλες γυναίκες από την κοινότητά της, προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν σε ένα εργαστήριο που παρασκεύαζε σοκολάτα από τον «σοκολατοποιό» του Αμαζονίου, César De Mendes.

Οκτώ από εκείνες αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον συνεταιρισμό Cacao Guardians. Αυτό που ξεκίνησε ως πείραμα σε μια κουζίνα, πλέον αποτελεί μια ολόκληρη επιχείρηση, με τον συνεταιρισμό να παράγει 130 κιλά σοκολάτας τον μήνα.

Διαβασε ακομα

Ξέρουμε πού θα συμβούν οι επόμενοι μεγάλοι σεισμοί

Οι γυναίκες δουλεύουν με ζυμωμένους κόκκους κακάο, τους οποίους προμηθεύονται από τη διπλανή επιχείρηση που διευθύνει ο ξάδερφος της Gemaque, Zeno, ο οποίος αγοράζει τα φρούτα συγκομιδής από κοινότητες γύρω από το ποτάμι. 

Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους είναι μπάρες από 100% κακάο που παρασκευάζονται κατά παραγγελία για πελάτη στο Σάο Πάολο. Το υπόλοιπο πωλείται σε καταστήματα στο Belém και σε εκθέσεις σοκολάτας σε όλη τη Βραζιλία ως μπάρες 20g, συσκευασμένες σε αποξηραμένα φύλλα κακάο, τις Acaráçu.

«Η σοκολάτα είναι η κοινότητά μας»

«Συνειδητοποιήσαμε ότι η σοκολάτα μας ήταν κάτι περισσότερο από απλώς κακάο, είναι η περιοχή μας, η κοινότητά μας, οι δυνατότητές μας» υπογραμμίζει η 34 χρονη Luciene Gemaque.

Το έργο των Cacao Guardians οδήγησε σε μια επανεξέταση του τρόπου ζωής της κοινότητας και ενέπνευσε τη δημιουργία άλλων πρωτοβουλιών που επιδιώκουν τη διατήρηση του δάσους.

Ανάμεσα τους κι αυτή ενός ποδοσφαιρικού συλλόγου που παίρνει, μαζί στους αγώνες του, εκτός από αθλητικό εξοπλισμό και δενδρύλλια, για να ενθαρρύνει τους αντιπάλους του να τα φυτέψουν.

«Λοιπόν, τι έχουμε στο τραπέζι μας; Επεξεργασμένες τροφές. Θέλουμε να το ανατρέψουμε αυτό»

Όπως και η εισαγωγή ενός συστήματος αγροδασοκομίας, βάσει του οποίου φυτεύονται σπόροι δέντρων και θάμνων σε μικρές εκτάσεις γης, αναδασώνοντάς τες χωρίς φυτοφάρμακα.

«Έχω μπανάνα, ανανά, γιαμ, κάσιους, άγριο γλυκάκι, πορτοκάλι, κακάο, ξινό, άγριο βερίκοκο, γκουάβα, ασερόλα, παπάγια και έχω açaí», περιγράφει η Izabela Campos, καθώς περπατά στον κήπο που περιβάλλει το ξύλινο σπίτι της.

Η Campos είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το αγροδασοκομικό πρότζεκτ, το οποίο υπηρετούν εννέα οικογένειες που κατέχουν η καθεμία τέσσερα έως πέντε εκτάρια γης. «Φύτεψα τα πάντα, εκτός από το açaí», λέει.

«Στόχος μας να τρώμε ό,τι φυτεύουμε»

Όπως κι άλλες παραποτάμιες κοινότητες στην πολιτεία Pará, οι περισσότερες από τις 150 οικογένειες στο Acará-Açu καλλιεργούν μούρα açaí για να ζήσουν.

Περίπου το 95% της παραγωγής acaí της Βραζιλίας προέρχεται από την Pará. Διαφημισμένο για τα οφέλη του στην υγεία, το μωβ μούρο έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα και πέρα από τα σύνορα της Βραζιλίας, όπου διατίθεται στο εμπόριο ως υπερτροφή.

News 16 εκατομμύρια δολάρια την ώρα: Ζαλίζει το κόστος της κλιματικής κρίσης

Αυτό οδήγησε σε έκρηξη της παραγωγής, από περίπου 120.000 τόνους το 2000, σε σχεδόν 1,7 εκατ. τόνους πέρυσι.

Η «εκτίναξη» της καλλιέργειας των açaí έχει δημιουργήσει οικονομικά οφέλη για τις φτωχές αγροτικές κοινότητες, αλλά η επακόλουθη αποψίλωση (açaífication είναι ο όρος που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για να περιγράψουν το φαινόμενο) προκάλεσε την απώλεια βιοποικιλότητας στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

«Στόχος μας είναι να τερματίσουμε τη μονοκαλλιέργεια του açaí και να πετύχουμε τον στόχο να τρώμε ό,τι φυτεύουμε», λέει η Campos, προσθέτοντας: «Στις μέρες μας, ένας εργάτης έχει συνηθίσει να πουλά ό,τι φυτεύει και να αγοράζει τρόφιμα στο σούπερ μάρκετ. Λοιπόν, τι έχουμε στο τραπέζι μας; Επεξεργασμένες τροφές. Θέλουμε να το ανατρέψουμε».

Οι αγροτοδασολόγοι καλλιεργούν δενδρύλλια από σπόρους με στόχο την αναδάσωση ολόκληρης της γης τους μέσα σε τρία χρόνια, ώστε να μπορούν να έχουν εποχικές καλλιέργειες καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου, οι οποίες θα περιλαμβάνουν κακάο καθώς και açaí.

Ο Wanor Elvis, 33 ετών, υποστηρίζει ότι ήδη νιώθει τα οφέλη αυτού του νέου συστήματος.

«Αν δεν ήταν οι Guardians, θα ήμασταν στο σπίτι, παραιτημένες στη μοίρα μας»

«Αυτή η περιοχή είναι πιο δροσερή», λέει, περπατώντας μέσα από ένα αναδασωμένο τμήμα της φυτείας του, όπου η παρουσία άλλων ειδών παρέχει κάλυψη δέντρων και εδάφους.

«Θα θέλαμε όλοι όσοι ζουν εδώ να υιοθετήσουν αυτήν τη διαδικασία της αγροδασοκομίας», συμπληρώνει.

Οι Cacao Guardians ελπίζουν να επεκταθούν, ενισχύοντας κι άλλες κοινότητες και αυξάνοντας παράλληλα την παραγωγή τους.

Επί του παρόντος, η επιχείρηση παράγοντας σοκολάτα βγάζει μόλις 7.000 ρεάλ (1.300 ευρώ περίπου) το μήνα κατά μέσο όρο, ενώ οι γυναίκες αμείβονται με την ώρα, κερδίζοντας μόλις 300 έως 500 ρεάλ μηνιαίως (55 με ευρώ).

Ακόμα και αυτά τα χρήματα ωστόσο, είναι ικανά να αλλάξουν τη μοίρα των γυναικών, οι οποίες υποστηρίζουν ότι έχουν βρει επίσης συντροφικότητα, ενδυνάμωση και σκοπό στη δουλειά τους.

‘We make magic here’: the Amazon community creating a future out of chocolate https://t.co/AnUOjV5Uuk

— Global Development (@GdnDevelopment) December 20, 2023

«Αν δεν ήταν οι Guardians, θα ήμασταν στο σπίτι, παραιτημένες στη μοίρα μας. Μερικές γυναίκες μάς λένε ότι πρέπει να ζητήσουν χρήματα από τον σύζυγό τους ακόμα και για να αγοράσουν προϊόντα εμμήνου ρύσεως. Δεν το περνάμε πια αυτό» επισημαίνει η Diana Gemaque, η οποία ως νοικοκυρά πίστευε ότι θα έπρεπε να μετακομίσει στην πόλη για να «γίνει κάτι».

«Τώρα θα φύγω μόνο αν είναι να πάω για να φτιάξω έναν άλλο χώρο με γυναίκες σε άλλη κοινότητα, για να τις ενδυναμώσω» τονίζει, με έκδηλη πλέον την αυτοπεποίθησή της. 

Με πληροφορίες από Guardian