Μόλις τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία για εκεχειρία, που τερματίζει -έστω και προσωρινά- τον αιματηρό πόλεμο που ξεκίνησε το Ισραήλ στη Γάζα, μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, πλήθη Παλαιστινίων που επέζησαν από τη γενοκτονία βγήκαν στους κατεστραμμένους από τις ισραηλινές επιθέσεις δρόμους και συγκεντρώθηκαν στους καταυλισμούς για να γιορτάσουν το τέλος της σύγκρουσης που σκότωσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους εκεί και ερήμωσε εκτάσεις της περιοχής.

«Ελπίζουμε ότι ο Θεός θα ολοκληρώσει αυτή τη χαρά και ότι θα επιστρέψουμε στα σπίτια και τα εδάφη μας με ασφάλεια», είπε στον Guardian ένας 46χρονος Παλαιστίνιος και πρόσθεσε: «Η πιο όμορφη στιγμή θα είναι όταν θα συναντήσουμε τους αγαπημένους μας στη βόρεια Γάζα και όταν θα σταθούμε στα χώματα της γης μας και των σπιτιών μας, ακόμη και αν καταστράφηκαν. Αυτά τα λεπτά, νιώθω ότι είμαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο, παρόλο που έχασα τον πιο αγαπημένο μου αδελφό και έχασα το σπίτι μου και όλα τα σπίτια της οικογένειάς μου».

Όμως δεν έκρυψε την ανησυχία του ότι η συμφωνία για εκεχειρία θα καταρρεύσει. «Φοβάμαι ότι τα πράγματα θα γυρίσουν τούμπα και ότι θα ξαναγυρίσουμε όπως ήμασταν κατά τη διάρκεια του πολέμου και θα επιστρέψουμε και πάλι στα δεινά των απωλειών και της καταστροφής», τόνισε.

Ένας 69χρονος συμπατριώτης του εμφανίστηκε πιο αισιόδοξος για το μέλλον της συμφωνίας. «Ελπίζω ότι μπορέσουμε να ζούμε όπως οι άλλοι άνθρωποι», είπε. «Αρκετά υποφέραμε και είχαμε απώλειες. Έχουμε χάσει τόσο πολύ χρόνο, χρόνο που έχει περάσει από τη ζωή μας. Έχασα τα πάντα σε αυτόν τον πόλεμο – την εγγονή μου, μέρος της οικογένειάς μου και το σπίτι μου. Τίποτα δεν έχει μείνει».

Οι τελευταίες ώρες στη Γάζα πριν τεθεί σε ισχύ η εκεχειρία μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ έμοιαζαν με τους προηγούμενους 15 μήνες πολέμου: Ήταν γεμάτες φόβο, αγωνία και βία. Αυτό που ήταν καινούργιο ήταν η ελπίδα ότι το τέλος των δεινών ήταν κοντά.

Γάζα

Στην κατεστραμμένη πόλη της Γάζας, ομάδες κυμάτιζαν την παλαιστινιακή σημαία και βιντεοσκοπούσαν τις πανηγυρικές σκηνές με τα κινητά τους τηλέφωνα, καθώς καροτσάκια φορτωμένα με οικιακά αντικείμενα κινούνταν αργά σε έναν δρόμο διάσπαρτο από μπάζα και συντρίμμια.

Τα ισραηλινά πλήγματα συνεχίστηκαν μέχρι και μετά την αρχική προθεσμία για την έναρξη της εκεχειρίας, αφού η Χαμάς καθυστέρησε να δώσει τα ονόματα των τριών ομήρων που θα απελευθέρωνε σε αντάλλαγμα για δεκάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους. Το υπουργείο Υγείας της Γάζας ανακοίνωσε ότι αρκετοί άνθρωποι σκοτώθηκαν νωρίς την Κυριακή (19/01) στο βόρειο τμήμα της περιοχής.

Ο πόλεμος στη Γάζα έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 46.900 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με τις τοπικές υγειονομικές Αρχές. Υπολογίζεται ότι 12.000 είναι θαμμένοι κάτω από τα ερείπια, δήλωσαν οι εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις στη Γάζα. Περισσότεροι από 100.000 πιστεύεται ότι έχουν τραυματιστεί.

Η σύγκρουση έχει οδηγήσει στον επανειλημμένο εκτοπισμό του μεγαλύτερου μέρους του προπολεμικού πληθυσμού της Γάζας, 2,3 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η Umm Abdullah, η οποία ζει εδώ και μήνες σε έναν καταυλισμό με σκηνές στην ακτή κοντά στην Αλ-Μαουάσι, δήλωσε ότι ήταν πολύ ανήσυχη για να κοιμηθεί. «Μετρούσα τις ώρες και τα λεπτά, αλλά ταυτόχρονα έβαζα το χέρι μου στην καρδιά μου από φόβο μήπως πεθάνουμε στα τελευταία λεπτά του πολέμου. Έτσι όλοι έμειναν στις σκηνές τους μέχρι να γίνει η κατάπαυση του πυρός».

Ο Thaer al-Masri, από την Μπέιτ Λάχια, δήλωσε ότι δεν μπορούσε να περιγράψει τα συναισθήματά του. «Πρέπει να θρηνήσουμε, να χαρούμε ή να κλάψουμε για αυτό που συνέβη; Το μόνο πραγματικό συναίσθημα που νιώθουμε είναι ο πόνος και η απώλεια – η απώλεια του σπιτιού μας, των φίλων μας και της πόλης μας».

Γάζα

Όμως οι Παλαιστίνιοι δεν χαρακτηρίζουν αυτή τη συμφωνία ως νίκη. Όπως είπε η Umm Abdullah «δεν βλέπω καμία νίκη σε αυτόν τον πόλεμο. Η μόνη μας νίκη είναι να βγούμε από αυτόν με ασφάλεια. Χάσαμε πολλούς ανθρώπους και συγγενείς. Εγώ έχασα 12 μέλη της οικογένειάς μου. Η αδελφή μου και ολόκληρη η οικογένειά της, η μικρότερη κόρη της ήταν μόλις οκτώ ημερών. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι η συμφωνία θα αποτύχει».

Αβεβαιότητα τις πρώτες ώρες της εκεχειρίας

Η συμφωνία, που επιτεύχθηκε μετά από ένα χρόνο εντατικής διαμεσολάβησης από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και την Αίγυπτο, θέτει σε κίνηση μια μακρά και αβέβαιη διαδικασία. Οι διαπραγματεύσεις για την πολύ πιο δύσκολη δεύτερη φάση της κατάπαυσης του πυρός θα πρέπει να ξεκινήσουν σε λίγο περισσότερο από δύο εβδομάδες.

Μια μικρή αυτοκινητοπομπή οπλισμένων μαχητών της Χαμάς διέσχισε τη Χαν Γιουνίς, με πολύ λιγότερους από τα πλήθη που ζητωκραύγαζαν και φώναζαν. Αστυνομικοί της Χαμάς, ντυμένοι με μπλε αστυνομική στολή, αναπτύχθηκαν επίσης σε ορισμένες περιοχές, μετά από μήνες που προσπαθούσαν να μείνουν εκτός οπτικού πεδίου για να αποφύγουν τα ισραηλινά πλήγματα.

Ο ισραηλινός στρατός προειδοποίησε τους κατοίκους της Γάζας νωρίς την Κυριακή (19/01) να μην πλησιάζουν τις δυνάμεις του ή το ισραηλινό έδαφος. Τα Ηνωμένα Έθνη φοβούνται χαοτικές σκηνές καθώς τεράστιος αριθμός προσπαθεί να φτάσει στα πρώην σπίτια του.

Ο εκπρόσωπος του στρατού, Αβιτσάι Αντράι, δήλωσε στο Telegram: «Σας προτρέπουμε να μην κατευθυνθείτε προς τη νεκρή ζώνη ή τις δυνάμεις των IDF για την ασφάλειά σας. Σε αυτό το στάδιο, το να κατευθυνθείτε προς τη νεκρή ζώνη ή να κινηθείτε από το νότο προς το βορρά μέσω της κοιλάδας της Γάζας σας θέτει σε κίνδυνο».

Μεγάλες ουρές από φορτηγά που μετέφεραν καύσιμα και προμήθειες βοήθειας σχηματίστηκαν στις συνοριακές διαβάσεις τις ώρες πριν από την έναρξη ισχύος της εκεχειρίας. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα δήλωσε ότι άρχισαν να περνούν το πρωί της Κυριακής (19/01).

Η συμφωνία απαιτεί να επιτραπεί η είσοδος στη Γάζα 600 φορτηγών με βοήθεια κάθε μέρα της αρχικής εκεχειρίας των έξι εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένων 50 φορτηγών που μεταφέρουν καύσιμα. Οι μισές από τις προμήθειες πρέπει να σταλούν στο βόρειο τμήμα της Γάζας, όπου οι ειδικοί έχουν πει ότι επίκειται λιμός.

Γάζα

Σημαντικά άλυτα ερωτήματα προβάλλουν τώρα για το μέλλον της Γάζας. Η ανοικοδόμηση – αν η εκεχειρία φτάσει στην τελική της φάση – μπορεί να διαρκέσει 30 έως 50 χρόνια, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία για το ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο.

Οι καταυλισμοί με σκηνές απλώνονται τώρα σε αυτό που κάποτε ήταν παραλίες και χωράφια. Σχεδόν όλες οι βασικές υποδομές της Γάζας- καλώδια ρεύματος, αποχετεύσεις, σωλήνες νερού – έχουν καταστραφεί μαζί με μεγάλο μέρος του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Οι εργαζόμενοι σε οργανώσεις αρωγής περιγράφουν ορισμένες πρώην πολυσύχναστες πόλεις ως «σεληνιακά τοπία».

Ο Jana Mahmoud Halles, εννέα ετών, δήλωσε ευτυχής που γλίτωσε από τραυματισμό ή θάνατο και ότι κανείς από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον δεν είχε πάθει κακό.

«Τώρα, αισθανόμαστε καθησυχασμένοι. Θα κοιμηθούμε και θα ξυπνήσουμε επιτέλους ειρηνικά … Μετά τον πόλεμο, ελπίζω να συνεχίσω την εκπαίδευσή μου στο σχολείο, ώστε να γίνω γιατρός στο μέλλον και να βοηθήσω τους ασθενείς και τους τραυματίες».

Τι απειλεί τη μακροβιότητα της εκεχειρίας

Η πολύωρη καθυστέρηση στην εφαρμογή της συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα δεν είναι καλός οιωνός για μια συμφωνία, που πολλοί φοβούνται ότι θα μπορούσε να είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, καθώς περνάει από τις τρεις δύσκολες φάσεις της.

Αν και αποτελεί κοινοτοπία ότι όλες οι διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό των συγκρούσεων βασίζονται στην προσεκτική οικοδόμηση εμπιστοσύνης και είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε υπονομευτές, η συμφωνία για τον τερματισμό των 15 μηνών συγκρούσεων στη Γάζα που ακολούθησαν την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 είναι εμφανώς πιο επιβαρυμένη από τις περισσότερες.

Αναλυτές και παρατηρητές έχουν επισημάνει, σύμφωνα με τον Guardian, ότι ο σχεδιασμός της συμφωνίας, η οποία είναι σχεδιασμένη σε τρεις φάσεις που απαιτούν τη διεξαγωγή νέων διαπραγματεύσεων καθώς προχωρά η εκεχειρία, φαίνεται ότι είναι δομημένη έτσι ώστε να προσκαλεί πολλαπλές κρίσεις καθώς οδεύει προς όλο και πιο δύσκολο έδαφος.

Η εμπιστοσύνη και στις δύο πλευρές είναι στην καλύτερη περίπτωση αμελητέα.

Η Χαμάς, όπως είναι αναμενόμενο, δεδομένων των δημόσιων δηλώσεων υψηλόβαθμων ισραηλινών στελεχών (πιο πρόσφατα του υπουργού Εξωτερικών, Γκίντεον Σαάρ), ανησυχεί ότι το Ισραήλ θα επιδιώξει να εξασφαλίσει την επιστροφή των πιο ευάλωτων ομήρων, γυναικών, παιδιών, ασθενών και ηλικιωμένων, και στη συνέχεια θα αρχίσει ξανά τις μάχες, ίσως κατά τη δεύτερη φάση.

Αυτό ενισχύθηκε την Κυριακή (19/01), αφού ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Μπεζαλέλ Σμότριχ, ισχυρίστηκε ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τον διαβεβαίωσε ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί. Ενάντια σε αυτό, θα επισημάνουν οι επικριτές, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει δώσει και έχει αθετήσει πολλές υποσχέσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του, επιδιώκοντας ό,τι είναι πολιτικά σκόπιμο.

Το Ισραήλ δεν φαίνεται να έχει πια πειστεί για την προθυμία της Χαμάς να τηρήσει τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ήδη ότι έχει αθετήσει τις δεσμεύσεις της αρκετές φορές μετά την υπογραφή της συμφωνίας την περασμένη εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένου του πρωινού που τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία.

Αν και η συμφωνία θα πρέπει να επιβιώσει από τυχόν επαπειλούμενη κατάρρευση της κυβέρνησης Νετανιάχου, αφού έχει ψηφιστεί από το σύνολο του υπουργικού συμβουλίου, οποιοσδήποτε ακολουθήσει την ακροδεξιά Εβραϊκή Δύναμη και εγκαταλείψει την κυβέρνησή του θα μπορούσε να προκαλέσει μια πιθανή ισραηλινή κρίση που θα είχε συνέπειες.

Για τον Νετανιάχου, το πρόβλημα, πάνω απ’ όλα, ήταν πάντα η οπτική και ο αντίκτυπος που έχει στην πολιτική του επιβίωση.

Έχοντας υποσχεθεί μια μη ρεαλιστική «ολοκληρωτική νίκη» επί της Χαμάς, αυτό που έγινε πραγματικότητα είναι αυτό που πολλοί προέβλεπαν από την αρχή του πολέμου: Η Χαμάς στη Γάζα, αν και αποδεκατισμένη, έχει μέχρι στιγμής επιβιώσει. Σύμφωνα με τις δικές της βάναυσα κυνικές μετρήσεις, ήταν το μόνο που είχε ποτέ να κάνει, όχι μόνο επειδή φαίνεται ότι η επιζώσα ηγεσία της Χαμάς φαίνεται να επενδύει περισσότερο στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός απ’ ό,τι ο Νετανιάχου.

Αυτή η αποσταθεροποιητική ασυμμετρία υπογραμμίζει ένα γεγονός που πολλοί έχουν παρατηρήσει: Αυτή δεν είναι μια συμφωνία που ήθελε ο Νετανιάχου, αλλά την επέβαλε ο επερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επέμεινε ότι θα υπάρξει «κόλαση που θα πληρώσει» αν δεν σταματήσουν οι μάχες.

Και με την ορκωμοσία του Τραμπ τη Δευτέρα (20/01), διεκδικώντας τη συμφωνία ως δική του διπλωματική νίκη, γίνεται τώρα ο κύριος εγγυητής της συμφωνίας – παρά το γεγονός ότι δεν είναι καθόλου σαφές ποιο πιστεύει ότι είναι το τελικό παιχνίδι ή ποια μόχλευση θα μπορούσε να είναι πρόθυμος να εφαρμόσει.

Ενάντια στις πιο απαισιόδοξες προοπτικές, το ερώτημα τι θέλει ο Τραμπ μπορεί να είναι ένας παράγοντας που μετριάζει ορισμένους από τους κινδύνους.

«Ενώ ο Νετανιάχου είναι απρόθυμος να προχωρήσει στη δεύτερη φάση», έγραψε την Κυριακή (19/01) ο στρατιωτικός ανταποκριτής της Haaretz, Άμος Χαρέλ, «υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες που θα πιέσουν για την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας: Η κυβέρνηση Τραμπ και η ισραηλινή κοινή γνώμη.

«Όταν οι πρώτοι όμηροι επιστρέψουν και κάποια στιγμή συγκεντρώσουν αρκετή δύναμη για να μιλήσουν για τη φρίκη που υπέστησαν στην αιχμαλωσία, φαίνεται πιθανό ότι οι περισσότεροι Ισραηλινοί θα πειστούν ακόμη περισσότερο για την επείγουσα ανάγκη διάσωσης όσων βρίσκονται ακόμη στις σήραγγες».

Ο Μαρκ Λιντς, διευθυντής του προγράμματος Μελετών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο οποίος παραχώρησε συνέντευξη στο Foreign Affairs την περασμένη εβδομάδα, συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που δεν πιστεύουν ότι οι προοπτικές για την υπέρβαση της πρώτης φάσης της συμφωνίας είναι καλές.

«Θα είναι πολύ δύσκολο. Η αίσθησή μου, δυστυχώς, είναι ότι είναι πολύ απίθανο να προχωρήσουμε πέρα από την πρώτη φάση και προς μια μόνιμη ειρήνη. Υπάρχουν ατελείωτα ανοίγματα για εκτροχιασμούς και στις δύο πλευρές και παραμένουν σοβαρές διαφωνίες σχετικά με τις λεπτομέρειες των επόμενων βημάτων της συμφωνίας. Στο Ισραήλ, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα ήθελαν να δουν αυτόν τον πόλεμο να συνεχίζεται επ’ αόριστον.

«Από την παλαιστινιακή πλευρά, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για βία-καταστροφή από σκληροπυρηνικούς, από μαχητικές παρατάξεις που δεν τους αρέσει ο τρόπος που εξελίσσονται τα πράγματα και από ανθρώπους που θέλουν απλώς να πάρουν εκδίκηση για όλα τα φρικτά πράγματα που τους έχουν κάνει».

«Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η συμφωνία είναι μια εύθραυστη εκεχειρία και όχι η παύση της σύγκρουσης», γράφει η Σανάμ Βακίλ του Chatham House. «Θα απαιτήσει συνεχή παρακολούθηση και λογοδοσία από τα διαπραγματευόμενα μέρη».

Αυτό που δεν είναι σαφές, καθώς ο Τραμπ αναλαμβάνει για δεύτερη φορά τα καθήκοντά του, είναι αν υπάρχει αυτή η λογοδοσία. Ή αν η εκεχειρία θα καταρρεύσει τελικά υπό το βάρος των αντιφάσεών της.

Η έγκριση της συμφωνίας για τη Γάζα από το Ισραήλ αποκαλύπτει βαθιά σχίσματα που θα μπορούσαν να απειλήσουν την εκεχειρία και το πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου

Βαθιά σχίσματα στο Ισραήλ ίσως απειλήσουν την εκεχειρία και το πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου

Η έγκριση του Ισραήλ για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα δεν πρέπει να σε ξεγελά: Υπάρχουν βαθιά σχίσματα στην ισραηλινή πολιτική που, σύμφωνα με το CNN, θα μπορούσαν να απειλήσουν τη μακροβιότητα της συμφωνίας.

Η κατάπαυση του πυρός, όπως συμφωνήθηκε στο Κατάρ, θα διαρκέσει 42 ημέρες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αναμένεται να απελευθερωθούν 33 όμηροι από τη Χαμάς σε αντάλλαγμα με εκατοντάδες Παλαιστίνιους κρατούμενους, θα υπάρξει αργή απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τα αστικά κέντρα της Γάζας και ένα κύμα ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ ενέκρινε τη συμφωνία με τη Χαμάς έπειτα από διαβουλεύσεις μεταξύ του 33μελούς υπουργικού συμβουλίου που διήρκεσαν επτά ώρες και ασυνήθιστα έφτασαν μέχρι νωρίς το πρωί του Σαββάτου (18/01), την εβραϊκή ημέρα ανάπαυσης.

Όμως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για μόνιμο τέλος του πολέμου, ούτε εγγυάται την ελευθερία των 65 ομήρων που θα παραμείνουν στη Γάζα στο τέλος αυτής της πρώτης φάσης – πολλοί από τους οποίους είναι πιθανότατα νεκροί. Αυτό πρέπει να διαπραγματευτεί ακόμη, ξεκινώντας από την 16η ημέρα της εκεχειρίας.

Το αν όλα αυτά θα πραγματοποιηθούν μπορεί να υπαγορευτεί από τις ιδιοτροπίες της ισραηλινής πολιτικής. Η συμφωνία στην οποία συναίνεσε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι εντυπωσιακά παρόμοια με μια πρόταση κατά της οποίας καταφερόταν επί σχεδόν ένα χρόνο.

«Δεν έχουμε δεσμευτεί σε καμία από τις παραληρηματικές απαιτήσεις της Χαμάς», δήλωσε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός τον περασμένο Φεβρουάριο. «Είπα στον (υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ) Άντονι Μπλίνκεν ότι είμαστε σχεδόν εκεί με πλήρη νίκη».

Η πρόταση που επέκρινε θα προέβλεπε μια κατάπαυση του πυρός σε πολλά στάδια, τη σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστίνιων κρατουμένων. Αυτό ακριβώς τυγχάνει να είναι αυτό στο οποίο συμφώνησε τώρα ο Νετανιάχου.

Αν και η Χαμάς έχει αναμφισβήτητα αποδυναμωθεί, το Ισραήλ δεν έχει επιτύχει την «πλήρη νίκη» που ο Νετανιάχου υποσχόταν εδώ και καιρό. «Εκτιμούμε ότι η Χαμάς έχει στρατολογήσει σχεδόν τόσους νέους μαχητές όσοι είναι και οι απώλειες», δήλωσε ο Μπλίνκεν αυτή την εβδομάδα.

Οι εξτρεμιστές σύμμαχοι του Νετανιάχου στην κυβέρνηση είναι μπερδεμένοι από την ξαφνική στροφή του.

«Αγαπώ τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και θα φροντίσω να συνεχίσει να είναι πρωθυπουργός», δήλωσε ο Ιταμάρ Μπεν Γκβίρ, ο υπουργός εθνικής ασφάλειας, σε δήλωσή του το πρωί της Παρασκευής (17/01). «Αλλά θα αποχωρήσω (από την κυβέρνηση) επειδή η συμφωνία που υπογράφηκε είναι καταστροφική».

Ο Μπεν Γκβίρ έχει δηλώσει ότι το κόμμα του Εβραϊκή Δύναμη θα αποχωρήσει από τον κυβερνητικό συνασπισμό, εάν η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ομηρίας περάσει. Η αποχώρησή του δεν θα ήταν από μόνη της αρκετή για να ανατρέψει την κυβέρνηση. Και θα μπορούσε κάλλιστα να επιστρέψει – θα είναι δύσκολο να απομακρυνθεί από την εξουσία ένας άνθρωπος που πριν από λίγο καιρό βρισκόταν στο περιθώριο της πολιτικής, αφού είχε καταδικαστεί για υποκίνηση τρομοκρατίας και θεωρήθηκε τόσο ακραίος που ο ισραηλινός στρατός τον απέρριψε από τη θητεία του.

Αυτό όμως που θα μπορούσε να ανατρέψει την κυβέρνηση είναι αν ο Μπεν Γκβίρ ενωθεί με τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ και αποχωρήσει από τον συνασπισμό του Νετανιάχου. Ο Σμότριχ, επίσης ακροδεξιός εθνικιστής, θέλει να διασφαλίσει ότι η ειρήνη στη Γάζα δεν θα είναι μόνιμη και ότι το Ισραήλ θα επιστρέψει στον πόλεμο μετά την 42ήμερη εκεχειρία που αναμένεται να οδηγήσει στην απελευθέρωση 33 ομήρων.

Ενώ η αποχώρηση του Σμότριτς θα διέλυε τον συνασπισμό του Νετανιάχου, η κυβέρνησή του θα μπορούσε να σωθεί από τον αντίπαλό του, τον Γιαΐρ Λαπίντ του αντιπολιτευόμενου κόμματος Yesh Atid, ο οποίος έχει προσφέρει πολιτική σανίδα σωτηρίας στον πρωθυπουργό, υποστηρίζοντάς τον στο νομοθετικό σώμα. Αυτό σημαίνει ότι ο Λαπίντ θα κρατούσε ένα σπαθί στο λαιμό του Νετανιάχου, θα μπορούσε να καταρρίψει την κυβέρνηση και να προκαλέσει εκλογές όποτε το επιλέξει – μια απειλή που ο πρωθυπουργός σίγουρα θα κάνει τα πάντα για να την αποφύγει.

Δεν είναι σαφές αν ο Νετανιάχου έχει δώσει στον Σμότριτς υποσχέσεις για να εξασφαλίσει τη στήριξή του – η επίλυση της σημερινής κρίσης είναι πιο σημαντική από την επίλυση της αυριανής. Είναι σαφές ότι επιθυμεί διακαώς να το κάνει, αφού συναντήθηκε με τον Σμότριχ δύο φορές τις ώρες που προηγήθηκαν της ανακοίνωσης της κατάπαυσης του πυρός στο Κατάρ. Ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε την Τετάρτη (15/01) ότι «το σχέδιο λέει ότι αν οι διαπραγματεύσεις διαρκέσουν περισσότερο από έξι εβδομάδες, η κατάπαυση του πυρός θα συνεχιστεί, όσο συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις». Αλλά αν το Ισραήλ άρχιζε τους βομβαρδισμούς την 43η ημέρα, η συμφωνία θα κατέρρεε.

Τις ώρες μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας από τον πρωθυπουργό του Κατάρ την Τετάρτη (15/01), το γραφείο του Νετανιάχου έστειλε έναν καταιγισμό δελτίων Τύπου κατηγορώντας τη Χαμάς ότι αθέτησε τις υποσχέσεις της να δώσει στο Ισραήλ δικαίωμα βέτο σε ορισμένους Παλαιστίνιους κρατούμενους που επρόκειτο να απελευθερωθούν.

Οι δηλώσεις κατέστησαν σαφές ότι ήταν σκληρός λέγοντας στην ομάδα του να παραμείνει σταθερή. Αυτά τα εμπόδια της 11ης ώρας μπορεί να ήταν πραγματικά – αν και η Χαμάς το αρνείται. Αλλά η δημόσια στάση που πίστωνε τη «σταθερή στάση» του πρωθυπουργού είχε σίγουρα ως στόχο να κατευνάσει το εγχώριο, ακροδεξιό ακροατήριο. Μόλις γεφυρώθηκαν οι διαφορές, το υπουργικό συμβούλιο φάνηκε να επισπεύδει την έγκρισή του – μεταφέροντας την προγραμματισμένη συνεδρίαση του Σαββάτου (18/01)στις τελευταίες ώρες της Παρασκευής (17/01).

Ένας άλλος παράγοντας μπορεί επίσης να βρίσκεται στο επίκεντρο της συνθηκολόγησης του Νετανιάχου σε αυτή την αρχική εκεχειρία: Ο επερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Η αυτοαποκαλούμενη εικόνα του ως ο Αμερικανός πρόεδρος που τερματίζει τους ξένους πολέμους θα ασκήσει σίγουρα τεράστια πίεση στον Νετανιάχου να τηρήσει τη συμφωνία, για την οποία ο Τραμπ πήρε τα εύσημα και την χαρακτήρισε «επική».

Ο Νετανιάχου μπόρεσε να αγνοήσει τα ανοίγματα του προέδρου Τζο Μπάιντεν, έχοντας την πεποίθηση ότι είχε έναν ακόμη πιο σταθερό σύμμαχο, τον Τραμπ, που τον περίμενε στα παρασκήνια.

Τώρα δεν έχει αυτή την πολυτέλεια.

Tags