Η Ursula Finke ζύγιζε λιγότερο από 31 κιλά και σύμφωνα με την περιγραφή της, ήταν μόνο ένας «σκελετός», όταν η Lola Alexander την εντόπισε στο βομβαρδισμένο Βερολίνο τις τελευταίες ημέρες του Απριλίου του 1945. Και οι δύο είχαν γλυτώσει πολλές φορές από τον εκτοπισμό τους στο Άουσβιτς, σε αντίθεση με πολλούς Εβραίους συγγενείς τους.

Η Lola και η Ursula είχαν γίνει «φίλες», όπως αναφέρουν μαρτυρίες επιζώντων από τη δεκαετία του 1950, όταν κρύβονταν από την Γκεστάπο στο σπίτι ενός μέλους της αντίστασης. Από τότε που η Lola έσωσε την Ursula, βαριά τραυματισμένη και αλυσοδεμένη σε ένα κρεβάτι, στο υγρό υπόγειο ενός εβραϊκού νοσοκομείου, θα παρέμεναν μαζί για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Αυτή την εβδομάδα, καθώς η Ευρώπη γιορτάζει την 79η επέτειο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι απόγονοι των δύο γυναικών συγκεντρώθηκαν στο Βερολίνο από την Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ για να τοποθετήσουν ορειχάλκινες πλάκες στη μνήμη των συγγενών τους που εκδιώχθηκαν από τους Ναζί. Σε ειδικές τελετές, έχουν τοποθετηθεί μέχρι στιγμής περισσότερες από 100.000 πλάκες σε όλη την Ευρώπη σε πρώην σπίτια θυμάτων και επιζώντων του Ολοκαυτώματος.

Η τελετή της Lola προέκυψε από τη σταδιακή αποκάλυψη πτυχών της ζωής της Ursula, με αιχμή του δόρατος δύο queer γυναίκες που ζουν στις δύο άκρες του κόσμου.

Η συγγραφέας Hilda Hoy με έδρα το Βερολίνο και η Αυστραλή φίλη της Jane Becker ανήκουν στη νέα γενιά πολιτισμού μνήμης του Ολοκαυτώματος, επιδιώκοντας να ρίξουν φως σε ζωές που, όπως λένε οι ακτιβίστριες, έχουν από καιρό περιθωριοποιηθεί στις πιο παραδοσιακές μορφές μνήμης.

«Όταν γνωριστήκαμε με την Jane, δεν είχαμε σχεδιάσει να συμβεί όλο αυτό – απλά θα τη βοηθούσα να ρίξει φως στο οικογενειακό μυστήριο που την απασχολούσε» δήλωσε η Hoy.

Η Hoy, η οποία είναι Καναδή από την Ταϊβάν, και η σύντροφός της, Carla, μακροχρόνια φίλη της Jane, την επισκέφθηκαν στο Σίδνεϊ το 2016 και άρχισαν να μιλούν για τις ρίζες των Beckers στο Βερολίνο. Γνωρίζοντας άπταιστα γερμανικά, η Hoy προσφέρθηκε να βοηθήσει με κάποια γενεαλογική έρευνα όταν θα επέστρεφε στην πατρίδα της.

Άρχισε να ψάχνει στα γερμανικά αρχεία για πληροφορίες σχετικά με την εβραϊκή οικογένεια των Beckers. Από τότε οι ανακαλύψεις ήρθαν σαν «χιονοστιβάδα». Ο πατέρας της Becker ήταν ξάδελφος της Lola.

«Βρήκαμε αυτή την queer ιστορία αγάπης που ήταν εντελώς θαμμένη για δεκαετίες», είπε η Hoy.

Η ιστορία των γυναικών

Η Lola και η δίδυμη αδελφή της, Hansi, γεννήθηκαν σε μια μεσοαστική εβραϊκή οικογένεια στις 20 Ιουνίου 1907 στο Βερολίνο. Σε ηλικία μόλις 21 ετών, η Lola άνοιξε ένα κατάστημα με ρούχα για αγόρια, όπου εργαζόταν και η μητέρα της. Μια δεκαετία αργότερα, κατά τη διάρκεια του πογκρόμ την «Νύχτα των Κρυστάλλων», οι ναζιστές κατέστρεψαν την επιχείρηση και το 1941 η Lola αναγκάστηκε να αρχίσει να εργάζεται κατασκευάζοντας κινητήρες αεροπλάνων.

Ο προϊστάμενός της, Wilhelm Daene, ανήκε σε μια αντιστασιακή ομάδα και την προειδοποίησε για τη συγκέντρωση των Εβραίων «Fabrikaktion» το 1943. Ενώ η Hansi συνελήφθη και απελάθηκε στο Άουσβιτς, όπου δολοφονήθηκε, η Lola αναζήτησε καταφύγιο στο σπίτι των πεθερικών του Daene σε ένα καταπράσινο προάστιο. Η μητέρα της είχε αυτοκτονήσει τον προηγούμενο χρόνο για να αποφύγει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η Ursula, που ήταν 16 χρόνια νεότερη από τη Lola, κρύφτηκε μόλις δύο ημέρες πριν από τη Fabrikaktion, η οποία θα στοίχιζε τη ζωή και των δύο γονέων της στο Άουσβιτς. Τον Αύγουστο του 1943, οι Daenes την φιλοξένησαν, δίνοντάς της και στη Lola πλαστά χαρτιά, ενώ τις προσέλαβαν σε δανειστικές βιβλιοθήκες που λειτουργούσαν στην πόλη.

Στο τέλος κάθε εργάσιμης ημέρας, η Lola και η Ursula, συναντιόντουσαν στο σταθμό Gesundbrunnen και επέστρεφαν στο σπίτι τους μαζί. Για ένα χρόνο, η Ursula περιέγραψε στη μεταπολεμική της μαρτυρία που βρέθηκε στη Βιβλιοθήκη Ολοκαυτώματος Wiener του Λονδίνου, ότι είχε βρει την «ευτυχία» ανάμεσα στα βιβλία, ενώ αντιμετώπιζε τον σπαρακτικό φόβο να αποκαλυφθεί ως «U-Boot» ή υποβρύχιο, όπως ήταν γνωστοί οι περίπου 7.000 Εβραίοι που κρύβονταν στο Βερολίνο.

Διαβασε ακομα

Η αληθινή, συγκινητική ιστορία του τατουατζή του Άουσβιτς

Μια μέρα η τύχη της τελείωσε. Ένας Εβραίος πληροφοριοδότης την εντόπισε στην αποβάθρα του Gesundbrunnen, την έπιασε από το χέρι και την απομακρύνθηκαν. Όλα αυτά μπροστά στα μάτια της Lola. «Ορκίστηκα στον εαυτό μου ότι δεν θα άφηνα να με σκοτώσουν αυτά τα σκυλιά», είπε αργότερα η Ursula, η οποία έπεσε στις γραμμές ενός διερχόμενου τρένου του προαστιακού.

Η Ursula επέζησε βαριά τραυματισμένη και απέφυγε πάλι την απέλαση στο Άουσβιτς, αυτή τη φορά με τη βοήθεια ενός συμπαθητικού γιατρού που σταδιακά θεράπευσε το σπασμένο πόδι της αντί να το ακρωτηριάσει. Η Lola έπρεπε να βρει άλλο μέρος για να κρυφτεί, καθώς η σύλληψη της Ursula είχε αποκαλύψει το καταφύγιο των Daenes.

Μόνο τις τελευταίες ημέρες του πολέμου η Lola ξαναβρέθηκε με την αδυνατισμένη και τραυματισμένη «Ούρσελ», όπως την αποκαλούσε, σε εβραϊκό νοσοκομείο. «Δεν χρειάζεται να σας πω τι χαρά νιώσαμε και οι δύο», θα διηγούνταν αργότερα η Lola.

Συνέχισε να φέρνει μερίδες φαγητού στην Ursula μέχρι που εκείνη έγινε αρκετά καλά ώστε να φύγει από την κλινική, η οποία ήταν τότε υπό σοβιετική διοίκηση, και να βρει ένα διαμέρισμα για να ζήσουν στον ανατολικό τομέα.

Τελικά άνοιξαν μαζί ένα κατάστημα ραπτικής, υιοθέτησαν έναν μικρό σκύλο και παρέμειναν αχώριστες μέχρι τον θάνατο της Lola το 1965. Η Ursula έζησε ως το 2003 και, σύμφωνα με όσους τη γνώριζαν στα τελευταία χρόνια της ζωής της, δεν είχε ποτέ άλλη σύντροφο.

Τα μέλη της οικογένειας που επισκέφθηκαν τη Lola και την Ursula μετά τον πόλεμο περιέγραφαν ότι μοιράζονταν ένα κρεβάτι, ένα σπίτι, μια επιχείρηση και μια ζωή, αλλά εξακολουθούσαν να αποκαλούν η μία την άλλη «φίλες».

Ένα graphic novel γεννιέται

Ο πατέρας της Debbie Fink, Hans Finke, ήταν αδελφός της Ursula. Άλλαξε το όνομά του σε John Fink αφού επέζησε από το Άουσβιτς και μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Η Debbie είχε στενή σχέση με τη θεία της Ursula μεγαλώνοντας, αλλά η ηλικιωμένη γυναίκα αρνήθηκε να συζητήσει την προσωπική της ζωή, ακόμη και όταν η Debbie μοιράστηκε το γεγονός ότι ήταν λεσβία.

Η Hoy και η Becker εργάζονται τώρα πάνω σε ένα graphic novel για την Ursula και τη Lola. Στόχος τους είναι να τιμήσουν το ζευγάρι, το οποίο στοχοποιήθηκε από τους Ναζί αποκλειστικά και μόνο επειδή ήταν Εβραίες, και ταυτόχρονα να ξεπεράσουν κάποια από τα όρια της φημισμένης κουλτούρας ιστορικής μνήμης της Γερμανίας.

News Θα έμενες στη βίλα του αρχιναζί, Γκέμπελς;

«Οι ιστορίες των ΛΟΑΤΚΙ από εκείνη την εποχή έχουν κρυφτεί κάτω από το χαλί για πολύ καιρό, αλλά εμείς, ως queer γυναίκες, θέλουμε να φωτίσουμε αυτή την ιστορία αγάπης», δήλωσε η Hoy.

Η Mirjam Zadoff, διευθύντρια του Κέντρου Τεκμηρίωσης του Μονάχου για την Ιστορία του Εθνικοσοσιαλισμού, δήλωσε ότι είναι ζωτικής σημασίας για τα θύματα και τους επιζώντες να εκτιμηθεί όλη η ανθρωπιά τους και όχι μόνο οι κατηγορίες που τους επιβλήθηκαν από τους Ναζί.

Οι Ναζί έστειλαν περίπου 10.000 άνδρες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για ομοφυλοφιλία, ενώ οι λεσβίες γυναίκες συχνά κατηγορούνταν για εγκλήματα, όπως η δημόσια ασέλγεια ή η «αντικοινωνική» συμπεριφορά.

Μετά από μια εκστρατεία ακτιβιστών που διήρκεσε τουλάχιστον δύο δεκαετίες, το γερμανικό κοινοβούλιο εστίασε πέρυσι τις ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης για το Ολοκαύτωμα σε ανθρώπους που διώχθηκαν και σκοτώθηκαν για τη σεξουαλική τους ταυτότητα ή την ταυτότητα φύλου τους. Δεν είχαν απομείνει όμως επιζώντες ΛΟΑΤΚΙ για να συμμετάσχουν.

Με πληροφορίες από Guardian