Ένα πέπλο αφρικανικής σκόνης σκέπασε την Αττική και πολλές περιοχές της χώρας την Τρίτη (23/04), με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να γίνει αποπνικτική και οι πνευμονολόγοι να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ένταση του φαινομένου και τις επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.

Ενώ οι υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης έως το μεσημέρι είχαν καταγραφεί κυρίως σε περιοχές όπως η Κρήτη και η Πελοπόννησος, από το απόγευμα το φαινόμενο εξαπλώθηκε, μετατρέποντας ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα σε Σαχάρα.

“Nants ingonyama bagithi baba” καταντήσαμε

This is Africa calling 😂😂 #σκονη #αφρικανικη_σκονη #Αθηνα pic.twitter.com/7PnmnffyJ0

— 𝑀𝑜𝑛𝑘𝑒𝑦 𝐷. 𝐾𝑜𝑚𝑖 🐵 (@MonkeyDKomi) April 23, 2024

Ενδεικτικές είναι οι εικόνες από τον νομό Αττικής, Μεσσηνίας και Ηλείας, όπου ο ουρανός και η ατμόσφαιρα έγιναν στην κυριολεξία πορτοκαλί.

Bienvenidos a México! 🇲🇽 #Σκονη https://t.co/5CvfSKHTF7

— Gian Raptor 🦅 (@Gian_Raptor) April 23, 2024

Απόκοσμες οι εικόνες και από την Καλαμάτα, όπου από νωρίς το μεσημέρι είχαν καταγραφεί υψηλές συγκεντρώσεις αφρικανικής σκόνης.

Δύσκολη ήταν η κατάσταση και σε περιοχές της Ηλείας, με την αφρικανική σκόνη να έχει κρύψει τον ουρανό, όπως φαίνεται από εικόνες στο λιμάνι του Κατάκολου, στην παραλία της Κουρούτας και στην περιοχή της Ζαχάρως.

Πότε υποχωρεί το φαινόμενο

Σύμφωνα με τον διευθυντή της ΕΜΥ, Θοδωρή Κολυδά, ο οποίος χαρακτήρισε το κοκτέιλ σκόνης με υψηλές θερμοκρασίες ως «thirty – dirty», η αφρικανική σκόνη θα ξεκινήσει να υποχωρεί απο το πρωί της Τετάρτης.

«Στην Ελλάδα των θερμοκρασιακών αντιθέσεων έχουμε απ’ όλους τους τύπους του καιρού. Από τους 10-15 °C στο Βορρά , έως τους 30°C (και βάλε) στο νότο. Όσο για το “ντέρτι” αυτό καλύπτει μεγάλο μέρος, λόγω σκόνης» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Τις επόμενες ημέρες πάντως μέχρι και το Σάββατο, θα επικρατήσουν δυτικοί-βορειοδυτικοί άνεμοι, οπότε η σκόνη δεν θα μπορέσει να επισκεφθεί την Ελλάδα.

Επισημαίνεται όμως ότι αξιόλογη μείωση των συγκεντρώσεων προβλέπεται από το μεσημέρι της Τετάρτης και μετά, οπότε και θα περιοριστεί στα ανατολικά.

Συστάσεις των πνευμονολόγων

Η συχνότητα και η ένταση των φαινομένων αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα μπορεί να ποικίλλει από έτος σε έτος, από 7 έως 20 επεισόδια (μέσος όρος 13 επεισόδια/έτος), ανάλογα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και την ποσότητα της σκόνης που μεταφέρεται από τη Σαχάρα. Γενικά, δεν είναι ασυνήθιστο να επηρεάζεται ο ελληνικός χώρος από την αφρικανική σκόνη, αναφέρει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ).

Αυτό το φυσικό γεγονός μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων της χώρας μας, κυρίως μέσω της υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα. Η αφρικανική σκόνη μεταφέρει σωματίδια σε μεγάλο φάσμα μεγεθών, όπως PM₁₀, PM_2,5 ή ακόμα και πολύ μικρότερα, ενώ μπορεί επίσης να συμπαρασύρει και ρύπους από την ατμόσφαιρα. Η αύξηση των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά νοσήματα όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και οι αλλεργίες. Τα άτομα με προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης και αυτό απεικονίζεται και σε αυξημένες προσελεύσεις στα νοσοκομεία.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για τους κατοίκους των αστικών κέντρων και περιοχών με ήδη χαμηλή ποιότητα της ατμόσφαιρας.

Επίδραση στο αναπνευστικό. Μία από τις πρωταρχικές επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην υγεία είναι η επίδρασή της στην αναπνευστική υγεία. Τα λεπτά σωματίδια της σκόνης μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες και ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Για άτομα με παθήσεις όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα ή η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, οδηγώντας σε δύσπνοια, βήχα, συριγμό και δυσφορία στο στήθος.

«Βυθίστηκε» στην αφρικανική σκόνη η Αθήνα -Εντυπωσιακές εικόνες από τον Λυκαβηττό from Orange Press Agency on Vimeo.

Αλλεργίες και ερεθισμός. Η αφρικανική σκόνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις σε ορισμένα άτομα, ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα και υγρά μάτια. Τα άτομα με αλλεργίες ή ευαισθησίες σε περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να εμφανίσουν αυξημένα συμπτώματα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων αφρικανικής σκόνης.

Καρδιαγγειακές επιδράσεις. Εκτός από αναπνευστικά προβλήματα, η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακά προβλήματα. Τα σωματίδια μπορούν να συμβάλουν στη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και την αγγειοσυστολή, που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς.

Επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η παρατεταμένη έκθεση στην αφρικανική σκόνη μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τα άτομα πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και σε άλλες ασθένειες. Η φλεγμονώδης απόκριση που προκαλείται από τα σωματίδια σκόνης μπορεί να αποδυναμώσει την άμυνα του σώματος και να δυσκολέψει την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών.

Μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία. Η χρόνια έκθεση στην αφρικανική σκόνη και τους σχετικούς ρύπους της έχει συσχετιστεί με μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων αναπνευστικών ασθενειών, μειωμένης πνευμονικής λειτουργίας, καρδιαγγειακών διαταραχών, ακόμη και ορισμένων τύπων καρκίνου. Η συνεχής έκθεση σε υψηλά επίπεδα σωματιδίων σκόνης μπορεί να έχει συσσωρευτικές επιπτώσεις στην υγεία με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με μία ανασκόπηση του 2020 για την επίδραση της σκόνης στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι 42.000 θάνατοι/έτος αποδίδονται στη σκόνη, ενώ στις μεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι το 27-44% του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τα σωματίδια PM₁₀ οφείλεται στην αφρικανική σκόνη.

Είναι σημαντικό οι πολίτες και ειδικότερα εκείνοι με αναπνευστικά προβλήματα, να λαμβάνουν προφυλάξεις κατά τη διάρκεια περιόδων με αυξημένα επίπεδα αφρικανικής σκόνης. Ακολουθούν ορισμένες οδηγίες που θα σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε τις επιπτώσεις του φαινομένου στην υγεία:

• Μείνετε ενημερωμένοι. Παρακολουθήστε τις αναφορές για την ποιότητα του αέρα και τις μετεωρολογικές προβλέψεις για να γνωρίζετε πότε τα επίπεδα αφρικανικής σκόνης αναμένεται να είναι υψηλά.
• Περιορίστε τις υπαίθριες δραστηριότητες. Εάν είναι δυνατόν, αποφύγετε να περάσετε εκτεταμένες χρονικές περιόδους σε εξωτερικούς χώρους, όταν τα επίπεδα σκόνης είναι υψηλά, ειδικά κατά τη διάρκεια των ημερών με αέρα, όπου τα σωματίδια είναι πιο πιθανό να αιωρούνται στον αέρα.
• Κλείστε τα παράθυρα και τις πόρτες. Ενώ γενικά πρέπει να αερίζονται οι κατοικίες και οι εργασιακοί χώροι, στις περιόδους έξαρσης της αφρικανικής σκόνης, αερίστε λίγο το πρωί και στη συνέχεια κρατήστε τα παράθυρα και τις πόρτες κλειστά για να αποτρέψετε την είσοδο σωματιδίων σκόνης στο σπίτι ή στον χώρο εργασίας σας. Αν διαθέτετε, χρησιμοποιήστε καθαριστές αέρα ή φίλτρα για να βελτιώσετε την ποιότητα του εσωτερικού αέρα.
• Χρησιμοποιήστε μάσκες. Όταν βγαίνετε έξω, ειδικά σε συνθήκες σκόνης, σκεφθείτε να φοράτε μάσκα για να μειώσετε την εισπνοή σωματιδίων σκόνης.
• Μείνετε ενυδατωμένοι. Πίνετε άφθονο νερό.

Σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης, συνιστάται ιδιαίτερα, άτομα με προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις, να λαμβάνουν προφυλάξεις για να ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση στα σωματίδια σκόνης.

Ασθενείς με άσθμα μπορεί να χρειαστεί να αυξήσουν τη δοσολογία ή τη συχνότητα λήψης των εισπνεόμενων φαρμάκων βάσει του πλάνου ελέγχου που τους έχει συστήσει ο γιατρός τους για να μειώσουν τα συμπτώματα. Επισημαίνεται ότι στην παρούσα φάση συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή στους ασθματικούς, λόγω εαρινών αλλεργιών.

Ασθενείς με ΧΑΠ μπορεί να χρειαστεί να αυξήσουν την ανακουφιστική αγωγή με εισπνεόμενα φάρμακα.

Δείτε live την εξέλιξη του φαινόμενου

Η πρόγνωση για την Πέμπτη

Στα δυτικά και τα βόρεια ηπειρωτικά προβλέπονται νεφώσεις παροδικά αυξημένες με λίγες τοπικές βροχές. Μεμονωμένες καταιγίδες θα εκδηλωθούν στα βορειοδυτικά τις πρώτες πρωινές ώρες και εκ νέου τις νυχτερινές. Τοπικά περιορισμένη ορατότητα προβλέπεται στα ηπειρωτικά τις πρωινές ώρες.

Στην υπόλοιπη χώρα αραιές νεφώσεις κατά διαστήματα πυκνότερες.

Οι άνεμοι θα πνέουν από δυτικές διευθύνσεις 4 με 6 μποφόρ. Στην ανατολική νησιωτική χώρα θα πνέουν αρχικά νοτιοανατολικοί 7 με 8, όμως γρήγορα θα εξασθενήσουν και θα στραφούν σε νότιους νοτιοδυτικούς 3 με 5 και στα νότια 6 τοπικά έως 7 μποφόρ.

Η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή πτώση κυρίως στα δυτικά.

Η μεταφορά αφρικανικής σκόνης που επηρεάζει τη χώρα μας βαθμιαία από το πρωί θα αρχίσει να μειώνεται. Επισημαίνεται όμως ότι αξιόλογη μείωση των συγκεντρώσεων προβλέπεται από το μεσημέρι και μετά οπότε και θα περιοριστεί στα ανατολικά.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΘΡΑΚΗ

Καιρός: Στη Δυτική Μακεδονία πρόσκαιρα αυξημένες νεφώσεις με βροχές και πιθανόν μεμονωμένους όμβρους στα ορεινά έως τις πρωινές ώρες και σταδιακή βελτίωση. Στις υπόλοιπες περιοχές λίγες νεφώσεις. Τοπικά περιορισμένη ορατότητα τις πρωινές ώρες.

Από το βράδυ εκ νέου στα δυτικά ο καιρός θα παρουσιάσει επιδείνωση.

Ανεμοι: Δυτικοί νοτιοδυτικοί 3 με 4 και στα ανατολικά πρόσκαιρα το πρωί 5 με 6 μποφόρ.

Θερμοκρασία: Από 11 έως 22 βαθμούς Κελσίου. Στη δυτική Μακεδονία 3 με 4 βαθμούς χαμηλότερη.

ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ, ΗΠΕΙΡΟΣ, ΔΥΤΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ, ΔΥΤΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Καιρός: Νεφώσεις κατά διαστήματα αυξημένες στα ηπειρωτικά με πιθανότητα τοπικών όμβρων κυρίως στα ορεινά και τις πρώτες πρωινές ώρες μεμονωμένες καταιγίδες στα βορειοδυτικά. Από το βράδυ και από τα δυτικά οι νεφώσεις εκ νέου θα αυξηθούν και τη νύχτα στα βορειοδυτικά θα σημειωθούν τοπικές βροχές και μεμονωμένες καταιγίδες.

Ανεμοι: Δυτικοί βορειοδυτικοί 4 με 5 μποφόρ πρόσκαιρα το πρωί στο Ιόνιο τοπικά 6 μποφόρ. Το βράδυ στα βόρεια θα στραφούν σε νοτιοδυτικούς 3 με 4 μποφόρ.

Θερμοκρασία: Από 12 έως 21 βαθμούς Κελσίου. Στο εσωτερικό της Ηπείρου 3 με 5 βαθμούς χαμηλότερη.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ, ΕΥΒΟΙΑ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Καιρός: Αραιές νεφώσεις κατά διαστήματα πιο πυκνές.
Ανεμοι: Δυτικών διευθύνσεων 4 με 5 και τοπικά 6 μποφόρ με εξασθένηση το βράδυ.
Θερμοκρασία: Από 13 έως 23 βαθμούς Κελσίου.

ΚΥΚΛΑΔΕΣ, ΚΡΗΤΗ

Καιρός: Αραιές νεφώσεις.
Ανεμοι: Δυτικών διευθύνσεων 4 με 6 μποφόρ και πρόσκαιρα στα ανατολικά το πρωί νοτιοανατολικοί 7 με 8 μποφόρ.
Θερμοκρασία: Από 15 έως 22 βαθμούς Κελσίου.

ΝΗΣΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

Καιρός: Αραιές νεφώσεις.
Ανεμοι: Νότιοι νοτιοανατολικοί 6 με 7 και στα Δωδεκάνησα τοπικά 8 μποφόρ, γρήγορα όμως θα εξασθενήσουν σε 4 με 6 μποφόρ και τοπικά στα νοτιότερα τμήματα των Δωδεκανήσων έως 7 μποφόρ.
Θερμοκρασία: Από 15 έως 22 και στα νότια έως 24 βαθμούς Κελσίου.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Καιρός: Αραιές νεφώσεις κατά διαστήματα πιο πυκνές με πιθανότητα τοπικών όμβρων το μεσημέρι-απόγευμα στα ορεινά.
Ανεμοι: Από δυτικές διευθύνσεις 3 με 4 μποφόρ, πρόσκαιρα μέχρι το μεσημέρι στις Σποράδες νοτιοανατολικοί με την ίδια ένταση.
Θερμοκρασία: Από 09 έως 20 βαθμούς Κελσίου.

ΑΤΤΙΚΗ

Καιρός: Αραιές νεφώσεις.
Ανεμοι: Δυτικοί βορειοδυτικοί 4 με 5 μποφόρ.
Θερμοκρασία: Από 14 έως 24 βαθμούς Κελσίου.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Καιρός: Λίγες νεφώσεις παροδικά αυξημένες.
Ανεμοι: Μεταβλητοί 3 με 4 μποφόρ.
Θερμοκρασία: Από 11 έως 22 βαθμούς Κελσίου.