Από το Longlegs (2024) έως το M3GAN (2022) και το Annabelle Comes Home (2019), οι τρομακτικές κούκλες είναι ανατριχιαστικά οικείες στη μεγάλη οθόνη. Η κινηματογραφική τους ιστορία μπορεί να ανιχνευθεί πίσω στην ταινία The Doll’s Revenge (1907), στην οποία ένα νεαρό αγόρι βλέπει την προηγουμένως κατεστραμμένη κούκλα της αδελφής του να συναρμολογείται ξανά, πριν τον ξεσκίσει και τον κατασπαράξει.

Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, οι κινηματογραφικές κούκλες έγιναν πιο επιθετικά δολοφονικές και τη δεκαετία του 1980 παρατηρήθηκε μια σημαντική αλλαγή στο υποείδος των φονικών παιχνιδιών του horror cinema. Προηγουμένως κυριαρχούσαν οι μαριονέτες και οι κούκλες εγγαστρίμυθου, όπως φαίνεται στα Dead of Night (1945) και Magic (1978), στη δεκαετία του ’80, οι ταινίες τρόμου έβαλαν στο επίκεντρο της παραγωγής τους μοχθηρές κούκλες, όπως φαίνεται στα Curtains (1983) και Black Devil Doll from Hell (1984).

Ήταν όμως το τελευταίο μέρος της δεκαετίας, και συγκεκριμένα η κυκλοφορία των Dolls (1987) και Child’s Play (1988), που κέρδισε πραγματικά τους οπαδούς του τρόμου.

Το Dolls είναι μια κάπως μοναδική ταινία, καθώς οι απόκοσμες κούκλες που προβάλλει παίζουν το ρόλο του ανταγωνιστή και του ήρωα. Η υπόνοια ότι αυτές οι κούκλες διαθέτουν μια ηθική – όσο λανθασμένη κι αν είναι αυτή η ηθική – προσθέτει μια επιπλέον διάσταση στο αρχέτυπο της κούκλας δολοφόνου που έχει παρουσιαστεί στους fans του είδους μέχρι σήμερα.

Πράγματι, το Dolls ενθαρρύνει ενεργά τον θεατή να προτιμήσει αυτές τις φονικές κούκλες από τα ανθρώπινα θύματά τους. Τα παραπτώματα που διαπράττουν αυτοί οι θνητοί, συμπεριλαμβανομένης της κλοπής και της γονικής παραμέλησης, τους καθιστούν φαινομενικά άξιους αυτής της μοναδικής μορφής τιμωρίας.

Αυτές οι κούκλες δεν είναι οι αστραφτερές, μαζικά παραγόμενες φιγούρες του Child’s Play. Αντιθέτως, είναι άνθρωποι που μεταμορφώνονται σε κούκλες ως τιμωρία για τις παρεκτροπές τους. Υπάρχει ένας εγγενής συναισθηματισμός στο Dolls, απόηχος του οποίου μπορεί να βρεθεί στα Annabelle (2014), Robert (2015) και The Boy (2016).

Κούκλες της δεκαετίας του 2000

Το Child’s Play ήταν η πρώτη συνέχεια του πιο διαδεδομένου και ανθεκτικού κινηματογραφικού franchise του υποείδους της «ζωντανής κούκλας» – Chucky. Ο Charles Lee Ray, με το παρατσούκλι «Chucky», είναι ένας κατά συρροή δολοφόνος που μεταφέρει τη ζωτική του δύναμη σε μια κούκλα και προσπαθεί επίμονα να μεταφέρει την ψυχή του από το παιχνίδι σε ένα θνητό σώμα.

Οι ταινίες Chucky καλύπτουν πέντε δεκαετίες και έξι άμεσες κινηματογραφικές συνέχειες μαζί με μια τηλεοπτική σειρά και ένα reboot ταινιών. Και μια νέα ταινία Chucky αναμένεται το 2026.

Στη δεκαετία του 2000, οι θεατές του κινηματογράφου κατακτήθηκαν από τον τρόμο των στοιχειωμένων σπιτιών, όπως στις ταινίες The Others (2001) και Paranormal Activity (2007) και τον τρόμο των εξορκισμών, όπως στις ταινίες The Exorcism of Emily Rose (2005) και The Last Exorcism (2010).

Η ταινία The Conjuring (2013) πάντρεψε επιδέξια αυτά τα δύο υποείδη για να δημιουργήσει μια δήθεν αληθινή περιγραφή οικιακού τρόμου που εισήγαγε τους θεατές στην δαιμονική κούκλα Annabelle. Η κούκλα εδώ υπάρχει κυρίως ως αγωγός – ένα στοιχειωμένο αντικείμενο που μπορεί να χειραγωγεί τους ανθρώπους και τα αντικείμενα γύρω της για να εκτελούν τις μακάβριες εντολές της.

Η Annabelle είναι αξιοσημείωτη τόσο για την ακινησία όσο και για τη σιωπή της – κάτι σαν ανωμαλία σε ένα υποείδος που τείνει να προτιμά την προσέγγιση «περπατούν, μιλάνε, σκοτώνουν». Η κίνηση της κούκλας περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό σε περιστασιακές λεπτές κινήσεις του κεφαλιού και δεν μιλάει καθ’ όλη τη διάρκεια της σειράς.

Αντ’ αυτού, η Annabelle προτιμά να καταλαμβάνει τους άλλους, εκτελώντας τη θέλησή της μέσω ανυποψίαστων ξενιστών και αφαιρώντας από τα ευαίσθητα θύματα την αυτονομία τους κατά τη διαδικασία.

Η Annabelle, ο Chucky και άλλα λιγότερο γνωστά είδωλα του υποείδους του τρόμου με τις θανατηφόρες κούκλες, αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαρκούς πολιτιστικής μας γοητείας με τον ανιμισμό (την απόδοση ζωής, και ενίοτε ψυχής, σε ένα άψυχο αντικείμενο) και τον ανθρωπομορφισμό (την απόδοση ανθρωποειδών χαρακτηριστικών ή χαρακτηριστικών προσωπικότητας σε ένα άψυχο αντικείμενο). Και πιο πρόσφατες ταινίες, όπως το M3GAN, εκφράζουν νέες ανησυχίες γύρω από την ψηφιακή επιτήρηση και την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Η φρίκη των «ζωντανών» κούκλων, άλλωστε, έγκειται στην αλλόκοτη ομοιότητά τους με κάτι που δεν είναι εγγενώς ανθρώπινο. Τα πρόσωπά τους, είτε είναι από πορσελάνη είτε από πλαστικό, μιμούνται τα δικά μας και έτσι διαπνέονται από μια αλλόκοτα αλλόκοτη απόχρωση.

Ενώ η φαντασίωση ενός πολύτιμου παιχνιδιού που ζωντανεύει μπορεί να είναι μια μαγευτική πιθανότητα, ο κινηματογράφος τρόμου απειλεί άμεσα αυτή την έννοια, καθώς τα παιδικά παιχνίδια που απεικονίζει γίνονται πηγές καχυποψίας, τρόμου και φόβου, αντί για ευχαρίστηση.

Με πληροφορίες από The Conversation