Ερυθρόλευκο ή ασπρόμαυρο με διαφορετικά μοτίβα σε όλη του την επιφάνεια, το παλαιστινιακό μαντήλι, γνωστό ως keffiyeh (κεφίγια) έχει γίνει ένα εμβληματικό κομμάτι του αγώνα των Παλαιστινίων για απελευθέρωση, αλλά και σύμβολο αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό.

Η keffiyeh είναι πολλά περισσότερα από ένα μαντήλι, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες έχει ταυτιστεί με την παλαιστινιακή ταυτότητα και αντίσταση. Μια γνώριμη και πρόσφατη εικόνα, οι διαδηλωτές στις διαδηλώσεις αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη εν μέσω του πολέμου που μαίνεται στη Γάζα, φορούν keffiyeh στο κεφάλι, στον λαιμό, στα χέρια, είτε στο πρόσωπο για να καλύψουν τα χαρακτηριστικά τους.

Στο ύφασμά τους, βρίσκεται κεντημένη η ιστορία της Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα της Παλαιστίνης. Μια ιστορία γραμμένη με αίμα, πόλεμο, ποδηγέτηση και βία.

Μια ιστορία από βαμβάκι και μετάξι

Η Wafa Ghnaim, ερευνήτρια στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης που ειδικεύεται στην ιστορία της παλαιστινιακής ένδυσης, εξήγησε ότι μέχρι τη δεκαετία του 1920, keffiyeh φορούσαν κυρίως άνδρες νομάδες Βεδουίνοι στην Παλαιστίνη. «Οι άνδρες Βεδουίνοι δίπλωναν το κεφιγιέ διαγώνια και το στερέωναν στο κεφάλι τους χρησιμοποιώντας ένα ‘aqal ή σκοινί κεφαλής».

Διαβασε ακομα

Το να ξεφύγεις από τη Γάζα είναι ήδη μεγάλο επίτευγμα. Πόσο μάλλον να είσαι τρανς

Ωστόσο, «όλοι οι άνθρωποι, άνδρες ή γυναίκες, φορούσαν καλύμματα κεφαλής σε αυτό το μέρος του κόσμου. Οι χωρικοί και οι κάτοικοι των πόλεων είχαν διαφορετικό στυλ κάλυψης κεφαλής από αυτό των Βεδουίνων». Οι σκοποί της χρήσης keffiyeh ήταν εκτός από ταυτοτικοί και πρακτικοί, καθώς βοηθούσαν στην προστασία από τον επιθετικό ήλιο και την άμμο της ερήμου.

Ο Malhas, που μεγάλωσε στην Ιορδανία ως Παλαιστίνιος δεύτερης γενιάς την δεκαετία του 2000, εξέφρασε ότι τα μοτίβα που υφαίνονται σε καφέ keffiyeh «αντανακλούν σε διαφορετικές πτυχές της παλαιστινιακής γης».

Πολλοί το αποκάλεσαν ανεπίσημη σημαία της Παλαιστίνης, ιδιαίτερα την περίοδο της κατοχής, μεταξύ 1967 και 1993, όταν η επίσημη είχε απαγορευτεί.

Από την δεκαετία του 1930, όταν οι Παλαιστίνιοι όλων των καταβολών ενώθηκαν κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας, η keffiyeh έγινε σύμβολο πολιτικής αντίστασης. «Η αγροτιά και η αστική τάξη ενώθηκαν για να αντισταθούν στην κατοχή, η αίσθηση του έθνους προωθήθηκε όταν αμφότερες οι ομάδες υιοθέτησαν το keffiyeh, καταρρίπτοντας τις ενδείξεις ταυτότητας», σημείωσε η Jane Tynan, ιστορικός πολιτισμού στο Vrije Universiteit Amsterdam.

Ο συμβολισμός αυτός εντάθηκε την δεκαετία του 1960, ταυτόχρονα με το παλαιστινιακό αντιστασιακό κίνημα και την υιοθέτηση της keffiyeh από επαναστατικές προσωπικότητες όπως ο Γιασέρ Αραφάτ, πρόεδρος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ο οποίος έγινε διεθνώς γνωστός λόγω της συνίδρυσης της Φατάχ, μιας ομάδας αφιερωμένης στην απελευθέρωση της Παλαιστίνης μέσω ένοπλου αγώνα κατά του Ισραήλ.

Κεντρικό στην πρώτη, αλλά και στην δεύτερη Ιντιφάντα, το παλαιστινιακό μαντήλι θεωρήθηκε ως σύμβολο τρομοκρατίας για την Δύση. Στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη οι διοργανωτές ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να χρησιμοποιούν το σύμβολο όταν κατεβαίνουν στον δρόμο. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι αναφορές για επιβολή προστίμων ή στοχοποίησης σε αυτούς που φοράνε το μαντήλι.

Διαβασε ακομα

Κολούμπια: Φοιτητές έσκισαν τα πτυχία τους για την Παλαιστίνη στην τελετή ορκωμοσίας

Ταυτότητα και μνήμη

Για πολλούς Παλαιστινίους που ζουν στα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, η keffiyeh αποτελεί την σύνδεση με την πατρίδα και τον πολιτισμό τους.

Η Dalia Jacobs, Παλαιστίνια στρατηγική σύμβουλος εταιρείας, περιέγραψε πως όταν ταξιδεύει στο εξωτερικό φοράει πάντα μια keffiyeh που φτιάχτηκε στη γενέτειρά της, τη Χεβρώνα. Έτσι αισθάνεται σαν να κουβάλα «την πατρίδα στους ώμους» της.

Η A.S., μια 26χρονη Παλαιστίνια-Αμερικανίδα που ζει στη Βόρεια Καρολίνα, δήλωσε ότι η keffiyeh είναι για εκείνη «σαν μια παιδική κουβέρτα παρηγοριάς». «Λέει ποια είμαι και κουβαλάει την ιστορία της οικογένειάς μου πάντα μαζί μου».

Η Rand Jitan, queer Παλαιστίνια δημιουργός περιεχομένου Rand Jitan, που ζει στη Νέα Υόρκη, εκφράζει πως η keffiyeh έχει να κάνει με την κληρονομιά της, την οποία φοράει με διάφορους τρόπους: Tυλιγμένη γύρω από το λαιμό της ή το κεφάλι της, και μερικές φορές ακόμη και ως εσάρπα όταν πηγαίνει στην παραλία ή στο πάρκο.

«Τη φοράω και μου δίνει ένα συναίσθημα» είπε. «Πόσο ισχυρό είναι αυτό; Όπως τα χρόνια και οι ιστορίες που έχουμε εναποθέσει σε ένα γ@μημένο ύφασμα. Είναι τρελό. Είναι φοβερό. Είναι απίστευτο. Είναι πανέμορφο».

Keffiyeh στην δυτική μόδα

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και το 1980 η keffiyeh κερδίζει δημοτικότητα στην Δύση και μετατρέπεται από σύμβολο αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη σε ένα ευρύτερο σύμβολο ελευθερίας απέναντι στην εξουσία. Την φορά η Μαντόνα το 1982 σε φωτογράφιση και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας έχει καθιερωθεί ως ένα κομψό αξεσουάρ.

Έτσι γεννήθηκε μια μόδα που συνεχίστηκε και την δεκαετία του ‘90: Η Carrie Bradshaw θα φόρεσε ένα keffiyeh halterneck στην τέταρτη σεζόν του Sex and the City, και η εκδοχή του Raf Simons για το μαντήλι ήταν μέρος της συλλογής του Riot Riot Riot Riot – που χαρακτηρίστηκε από τη βιομηχανία της μόδας εκείνη την εποχή ως “terrorist chic”.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, και την άνοδο της μόδας των «χιπστερ», η keffiyeh έγινε πανταχού παρόν, φορεμένο από όλους, από την Kirsten Dunst μέχρι τον David Beckham. Μοδάτο και εντελώς αποκομμένο, πλέον, από τις επαναστατικές του ρίζες.

Η φθινοπωρινή συλλογή «traveller» του Nicolas Ghesquière Balenciaga για το 2007 εδραίωσε την keffiyeh ως hot item. Ο Ghesquière έστειλε στην πασαρέλα το βραζιλιάνικο μοντέλο Flávia de Oliveira με τη δική του εκδοχή της Keffiyeh, με αποτέλεσμα το περιοδικό W να το ανακηρύξει ως ένα από τα 10 κορυφαία αξεσουάρ του φθινοπώρου 2007. Λίγους μήνες αργότερα, η Isabel Marant στυλιζάρισε επίσης μοντέλα με το keffiyeh και στρατιωτικό πράσινο χακί στο πλαίσιο της ανοιξιάτικης συλλογής της 2008.

Όσο πιο δημοφιλές έγινε το παλαιστινιακό σύμβολο στην Δύση, τόσο λιγότερο αυτό μεταφράστηκε σε όφελος για την Παλαιστίνη. Σήμερα, μόνο ένα αυθεντικό παλαιστινιακό έχει απομείνει.

«Μετά τη δεύτερη ιντιφάντα [το 2000], η εισροή μαζικά παραγόμενων keffiyeh υπονόμευσε σημαντικά την αγορά των αυθεντικών, τοπικά κατασκευασμένων. Έγινε όλο και πιο δύσκολο να ανταγωνιστούμε τις χαμηλές τιμές των εισαγόμενων απομιμήσεων, παρά το γεγονός ότι οι δικές μας είναι πολύ υψηλότερης ποιότητας και έχουν βαθιά πολιτισμική σημασία», εξηγεί ο Nael Alqassis, διευθύνων σύμβουλος της Hirbawi, του τελευταίου εναπομείναντος εργοστασίου keffiyeh στην Παλαιστίνη, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Hirbawi® Official (@hirbawi)

«Η κατάσταση αυτή απειλούσε την ίδια την επιβίωση της παραδοσιακής παλαιστινιακής βιομηχανίας ύφανσης των keffiyeh, περιορίζοντάς την σε ένα μόνο λειτουργικό εργοστάσιο – το δικό μας. Η ανθεκτικότητα και η επιμονή της Hirbawi απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις ήταν καθοριστικής σημασίας για να διατηρηθεί ζωντανή αυτή η σημαντική πτυχή της παλαιστινιακής κληρονομιάς».

Με πληροφορίες από CNN, Guardian, Npr.org