Όταν ο Alok Shukla αντίκρισε για πρώτη φορά το δάσος Hasdeo Aranya στην κεντρική Ινδία να ξεδιπλώνεται μπροστά του, κατάλαβε αμέσως δύο πράγματα. Πρώτον, ότι το δάσος αυτό, γνωστό ως οι πνεύμονες του Chhattisgarh που φιλοξενεί χιλιάδες φυλές, απειλούμενα ζώα και σπάνια φυτά, ήταν ένα από τα πιο όμορφα μέρη που είχε δει ποτέ του.

Δεύτερον, ότι θα αφιέρωνε τη ζωή του για να σταματήσει τις εταιρείες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που είχαν βάλει στόχο να το καταστρέψουν για να εκμεταλλευτούν τον άνθρακα που βρίσκεται κάτω από το έδαφος.

Το μόνο ερώτημα ήταν πώς.

Δώδεκα χρόνια αργότερα, ο Alok χαμογελά με αυτή την ανάμνηση. Εξάλλου, όσα έχει επιτύχει στα χρόνια που μεσολάβησαν είναι εντυπωσιακά. Τη Δευτέρα, ο 43χρονος τιμήθηκε με το περιβαλλοντικό βραβείο Goldman, γνωστό και ως πράσινο Νόμπελ.

Ένα δάσος υπό απειλή

Πίσω στο 2012, το πλούσιο σε βιοποικιλότητα δάσος Hasdeo Aranya των 657 τετραγωνικών μιλίων, στην πολιτεία Chhattisgarh, βρίσκονταν υπό απειλή, καθώς στο έδαφός του υπήρχαν τεράστιες ποσότητες κοιτασμάτων άνθρακα που έφταναν τους 5,6 δισεκατομμύρια τόνους.

Στην Ινδία, τον δεύτερο μεγαλύτερο καταναλωτή άνθρακα παγκοσμίως μετά την Κίνα, τα κοιτάσματα αυτά είναι ένα εξαιρετικά πολύτιμο αγαθό.

Όμως η αξία του για τις φυλές, γνωστές ως Adivasi, και τα ζώα όπως οι ελέφαντες, οι αρκούδες, οι λεοπαρδάλεις, οι λύκοι, τα πουλιά και οι τίγρεις, ήταν ανυπολόγιστη.

Ο Alok Shukla δεν ήταν ο μόνος που αναγνώριζε την αξία της γης: οι τοπικές αρχές την είχαν κηρύξει προστατευόμενη λίγα χρόνια νωρίτερα – αν και αυτό δεν ήταν ποτέ επίσημο.

Παρόλα αυτά, τα λεγόμενα τεμάχια άνθρακα στο δάσος τέθηκαν σε δημοπρασία. Ο ισχυρός πολυεθνικός όμιλος Adani θα υπέβαλε αίτηση για την κατασκευή πέντε ορυχείων στην περιοχή μεταξύ 2010 και 2015. Θα ακολουθούσαν περισσότερες εταιρείες και περισσότερα ορυχεία.

«Ακόμα θυμάμαι έντονα τη μέρα που πήγα εκεί», λέει ο Alok. «Σκέφτηκα ότι είναι ένα τόσο όμορφο δάσος, το οποίο πρόκειται να καταστραφεί από την εξόρυξη άνθρακα. Επίσης, οι τοπικές φυλετικές κοινότητες που διατηρούν το δάσος εδώ και αιώνες, δεν γνώριζαν καν ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της εξόρυξης ή ποιες είναι οι νομικές διατάξεις που θα τους βοηθούσαν να το σώσουν». Η απώλεια του παραδοσιακού τους σπιτιού, φοβόταν ο Alok, θα ήταν καταστροφική.

«Οι Adivasis ζουν εκεί για αρκετούς αιώνες. Δεν γνωρίζουν τίποτε άλλο, εκτός από αυτά τα δάση. Είναι μέρος της ταυτότητάς τους» είπε. Και ήδη προσπαθούσαν να αντισταθούν – το πρόβλημα ήταν ότι κάθε χωριό πολεμούσε μόνο του.

Αγώνας για τη γη και την ελευθερία

Ο Alok συνειδητοποίησε ότι ήταν καταδικασμένοι να χάσουν τη μάχη αν δεν ενώνονταν όλοι μαζί. Δύο ορυχεία είχαν ήδη ξεκινήσει την παραγωγή επειδή η αντίσταση είχε αποτύχει. «Δεν είναι μόνο ένας αγώνας για ένα χωριό στην πραγματικότητα, είναι ένας αγώνας για ολόκληρη την περιοχή», λέει.

Δημιουργήθηκε τότε η Επιτροπή Αντίστασης Save Hasdeo Aranya, μία άτυπη συμμαχία κινημάτων βάσης, η οποία ενημέρωνε τους ανθρώπους για τους ισχύοντες νόμους και τα δικαιώματά τους. Επίσης, έφερε σε επαφή τις διάφορες ομάδες της περιοχής για πρώτη φορά.

Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα. Το 2020, προτάθηκε η δημιουργία περισσότερων ανθρακωρυχείων. Με τον Covid να εξαπλώνεται σε όλη την Ινδία, ο Alok άρχισε και πάλι να οργανώνεται.

Η πίεση της κοινότητας οδήγησε στο να αναβληθούν τρία από τα ορυχεία εκείνον τον Σεπτέμβριο. Τον επόμενο μήνα, η κοινότητα αγωνίστηκε για να χαρακτηριστούν ως καταφύγιο ελεφάντων πάνω από ένα εκατομμύριο στρέμματα.

Στη συνέχεια, η κεντρική κυβέρνηση παρενέβη για να προωθήσει τα σχέδια για τη δημοπράτηση 21 ανθρακωρυχείων βάσει διατάξεων έκτακτης ανάγκης.

Θα χρειαστούν άλλοι 18 μήνες – μαζί με μία διαδικτυακή εκστρατεία που ενώθηκε με το hashtag #SaveHasdeo, μια πορεία στην πολιτειακή πρωτεύουσα και μία καθιστική διαμαρτυρία για να ακυρωθούν τα ανθρακωρυχεία.

Διαβασε ακομα

Κάθε λεπτό εξαφανίζονται τροπικά δάση όσο 10 γήπεδα ποδοσφαίρου και αυτό δεν είναι καθόλου καλό

Ατσάλινη αποφασιστικότητα

Η 12ετής μάχη, παραδέχεται ο Alok, χρειάστηκε ατσάλινη αποφασιστικότητα, τόσο από την πλευρά του, όσο και από των δασικών κοινοτήτων.

«Πρόκειται κατά κάποιο τρόπο για μια μάχη μεταξύ της ζωής και του βιοπορισμού των ανθρώπων, των δασών από τη μία πλευρά και των εταιρικών κερδών από την άλλη» εξηγεί.

Ο Alok ελπίζει ότι η κατάκτηση του βραβείου Goldman, με το οποίο αναγνωρίζονται κάθε χρόνο ακτιβιστές βάσης από όλο τον κόσμο, θα εμπνεύσει κι άλλα κινήματα σε παγκόσμιο επίπεδο ώστε να στραφεί η προσοχή μας και πάλι στο δάσος.

«Κάθε δέντρο που κόβεται στο Hasdeo Aranya είναι λάθος. Η προσπάθειά μας είναι να μην χαθεί ούτε ένα δέντρο» είναι η υπόσχεση που δίνει.

Με πληροφορίες από BBC