Οι εικόνες δεν μας είναι άγνωστες: μετά την πτώση κάποιου δικτάτορα και την άτακτη φυγή του από τη χώρα, το παλάτι και η περιουσία του λεηλατούνται, ενώ όσο περνούν οι ημέρες, αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο η ματαιοδοξία του, μέσα από τον τεράστιο πλούτο που έχει συσσωρεύσει όλα τα χρόνια που εξουσίαζε έναν, συνήθως, εξαθλιωμένο και αδύναμο λαό.

Τα βίντεο που έρχονται από τη Δαμασκό, τις τελευταίες ημέρες – αν και δεν είναι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί – και πάλι αφήνουν πολλά στόματα ανοιχτά, αφού τα υπερπολυτελή έπιπλα, τα πανάκριβα αμάξια και το άψυχο μαρμάρινο παλάτι περιγράφουν τη χλιδάτη ζωή που έκανε ο Μπασάρ αλ Άσαντ (Bashar al-Assad) και η οικογένεια του εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, όταν εκατομμύρια Σύροι υπέφεραν υπό το καθεστώς του.

Παρανοϊκά μυαλά και θωρακισμένες πόρτες

Ένα από τα βίντεο από το Προεδρικό Μέγαρο στη Δαμασκό αποκαλύπτει χιλιάδες μέτρα τούνελ κάτω από τη γη. Πίσω από θωρακισμένες πόρτες που αντέχουν στην πίεση ακόμη και μιας ισχυρής έκρηξης «κρύβονται» πολλά δωμάτια γεμάτα με έπιπλα – που ήταν σχεδιασμένα να λειτουργούν ως καταφύγια τόσο για τον Άσαντ όσο και την οικογένειά του.

Όπως αναφέρει ο Guy Walters, Βρετανός συγγραφέας, ιστορικός και δημοσιογράφος, στον Independent, τέτοιου είδους κρησφύγετα συναντώνται διαχρονικά στην ιστορία των πιο καταπιεστικών καθεστώτων – από τον Χίτλερ μέχρι τον Μουσολίνι – ενώ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όσο πιο διαταραγμένα και παρανοϊκά μυαλά διέθετε ένας δικτάτορας τόσο πιο μεγάλο ήταν το καταφύγιο που κατασκεύαζε.

Τα κρησφύγετα του Χίτλερ

Όταν κάποιος σκέφτεται τέτοια κρησφύγετα, του έρχεται αμέσως στο μυαλό το διαβόητο Führerbunker του Χίτλερ στο Βερολίνο. Με οροφές από σκυρόδεμα πάχους περίπου 3 μέτρων, η δομή ήταν σαφής απόδειξη ότι οι ισχυρότεροι τοίχοι χτίζονται από τα πιο εύθραυστα μυαλά.

Σχεδιασμένο για την προστασία του ίδιου και της «αυλής» του, το καταφύγιο ήταν ένα από τα πιο γνωστά που διέθετε ο δικτάτορας – και όχι μόνο επειδή εκεί τελείωσε τη ζωή του.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Jade Muggeridge (@ladyjade1988)

Λιγότερο γνωστό, ωστόσο, ήταν ένα άλλο καταφύγιο κάτω από το κάστρο Książ στην Κάτω Σιλεσία της Πολωνίας, ένα δίκτυο από τούνελ που συλλογικά είναι γνωστά ως Project Riese.

Οι σήραγγες, που χτίστηκαν από περίπου 13.000 κρατούμενους, έχουν μήκος περίπου 5,5 μίλια και ακόμη και σήμερα παραμένουν, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, ανεξερεύνητες – με τους ιστορικούς να διαφωνούν γύρω από την προβλεπόμενη χρήση τους.

Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το Riese, λόγω της απομακρυσμένης τοποθεσίας του σε συνδυασμό με το κάστρο και ένα τεράστιο υπόγειο συγκρότημα, θα αποτελούσε ένα πολύ καλύτερο κρησφύγετο για τον Χίτλερ από ό,τι το καταφύγιό του στο Βερολίνο.

Το «αεροστεγές» καταφύγιο του Μουσολίνι

Ο σύμμαχος του Χίτλερ, Μπενίτο Μουσολίνι, είχε παρόμοιο γούστο στα υπόγεια κρησφύγετα: Το πρώτο καταφύγιο του Ιταλού δικτάτορα ήταν μια σχετικά «ταπεινή» κατασκευή στην καρδιά της Ρώμης που μπορούσε να φιλοξενήσει μόνο 15 άτομα.

Καθώς όμως η εξουσία του εξασθενούσε, ο Μουσολίνι δρομολόγησε την κατασκευή ενός τεράστιου υπόγειου συγκροτήματος στο Monte Soratte, περίπου 30 μίλια από την πρωτεύουσα. Με έκταση 35.000 τ.μ., το κρησφύγετο ήταν αδιαπέραστο από κάθε βομβαρδισμό και μπορούσε να γίνει αεροστεγές και επομένως απρόσβλητο από επίθεση με τοξικό αέριο.

Παρά τον τεράστιο χρόνο που αφιέρωσε στην κατασκευή του, ο Μουσολίνι δεν χρησιμοποίησε το καταφύγιο ποτέ, ενώ μετά τον πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από το ΝΑΤΟ.

Το μεγαθήριο του Τσαουσέσκου που βυθίζεται

Ο Ρουμάνος δικτάτορας, Νικολάε Τσαουσέσκου (Nicolae Ceaușescu) διέταξε την κατασκευή του πραγματικά εξωπραγματικού Παλατιού του Κοινοβουλίου στο Βουκουρέστι στα μέσα της δεκαετίας του 1980 – για το οποίο έπρεπε να εκτοπιστούν 40.000 άνθρωποι, ενώ πήρε στους αρχιτέκτονες 13 χρόνια για να χτίσουν το μεγαθήριο των 365.000 τ.μ.

Πράγματι, το κτήριο είναι τόσο μεγάλο και βαρύ που βυθίζεται κατά περίπου 6 χιλιοστά κάθε χρόνο, γεγονός που σίγουρα θα επηρεάσει μια μέρα τους οκτώ υπόγειους ορόφους οι οποίοι σχεδιάστηκαν ως καταφύγιο για τον Τσαουσέσκου και τους κολλητούς του.

Ωστόσο, παρά το μέγεθος και το βάθος του, όπως και ο ίδιος έμελλε να διαπιστώσει «κανένα καταφύγιο δεν μπορεί να σε προστατεύσει αν ο λαός θέλει το σκαλπ σου».

Έτσι, στα τέλη Δεκεμβρίου του 1989, ο Τσαουσέσκου και η σύζυγός του Έλενα συνελήφθησαν, καταδικάστηκαν σε θάνατο από δικαστήριο που συγκάλεσε η προσωρινή κυβέρνηση και εκτελέστηκαν την ημέρα των Χριστουγέννων από μια μονάδα στρατιωτών, ενώ ο θάνατός τους καταγράφηκε ατιμωτικά σε βίντεο.

Τα 175.000 μικρά καταφύγια του Χότζα

Σύμφωνα με τον Guy Walters, από όλους τους δικτάτορες, ο πιο φανατικός κατασκευαστής καταφυγίων πρέπει να ήταν ο Ενβέρ Χότζα (Enver Hoxha). Ο Αλβανός δικτάτορας έφτασε την παράνοια στα άκρα δημιουργώντας κρησφύγετα για όλους.

Υπό την εξουσία του από το 1944 έως το 1985, η Αλβανία μετατράπηκε σε ένα τοπίο γεμάτο καταφύγια, με περίπου 175.000 μικρά, θολωτά κτήρια να βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη τη χώρα.

Σχεδιασμένα να αντέχουν σε στρατιωτικές επιθέσεις, προορίζονταν να παρέχουν σε κάθε αλβανική οικογένεια ένα «προσωπικό φρούριο». Φυσικά, πολλά από αυτά δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ και παραμένουν, μέχρι και σήμερα, μια παράξενη μαρτυρία της απομονωτικής πολιτικής και των εμμονικών φόβων του Χότζα.

Ο ίδιος, βέβαια, διατηρούσε πολύ πιο περίτεχνα κρησφύγετα, συμπεριλαμβανομένου ενός δικτύου υπόγειων σηράγγων που συνέδεαν βασικά κυβερνητικά κτήρια στα Τίρανα, ενώ το προσωπικό του καταφύγιο περιελάμβανε αίθουσα συνεδριάσεων και πολλά πολυτελή δωμάτια.