Η ψυχρή τούνδρα της Αρκτικής απορροφά εδώ και χιλιετίες το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, που αποτελεί βασικό παράγοντα εξισορρόπησης του κλίματος του πλανήτη μας. Τώρα, φαίνεται ότι εκπέμπει περισσότερα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα από όσα απορροφά, καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται. Η αλλαγή αυτή απειλεί να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την αύξηση της θερμοκρασίας και δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι πάντα μια σταδιακή διαδικασία, αλλά μια διαδικασία που μπορεί να επιταχυνθεί με απότομα βήματα.

Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα την ετήσια Κάρτα Αναφοράς της Αρκτικής, συγκεντρώνοντας έρευνες από τον βορρά του πλανήτη. Καθώς πλησιάζει προς το τέλος της η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η περιοχή της Αρκτικής θερμαίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο ρυθμό, με δυσμενείς συνέπειες για τα πάντα, από το έδαφος, τους πάγους, τα φυτά που ζουν εκεί και τα ζώα που στη συνέχεια τρώνε αυτά τα φυτά μέχρι τις κοινότητες που βασίζονται σε αυτά και όλους τους άλλους στη Γη.

«Πρόκειται για ένα ακόμη σημάδι, που προέβλεψαν οι επιστήμονες, για τις συνέπειες της ανεπαρκούς μείωσης της ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα», δήλωσε ο διοικητής της NOAA Ρικ Σπίνραντ.

Περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν βόρεια του Αρκτικού Κύκλου. Πρόκειται για ένα κρίσιμο γεωπολιτικό σημείο ασφυξίας που αρχίζει να γίνεται πιο προσιτό στη ναυτιλία καθώς οι θαλάσσιοι πάγοι υποχωρούν, δημιουργώντας εδαφικές εντάσεις μεταξύ των χωρών και έναν αγώνα δρόμου για τα ορυκτά και το πετρέλαιο.

Η Αρκτική είναι επίσης κρίσιμη για τον παγκόσμιο καιρό, καθώς κινεί τα ωκεάνια και ατμοσφαιρικά ρεύματα στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Είναι μία από τις περιοχές όπου οι επιστήμονες μπορούν να παρατηρήσουν διακριτές μετατοπίσεις καθώς η μέση θερμοκρασία αυξάνεται, όπως όταν ο θαλάσσιος πάγος υποχωρεί στον ανοιχτό, απορροφητικό του ηλιακού φωτός ωκεανό, ή όταν έχουμε βροχοπτώσεις αντί για χιονόπτωση.

Τώρα οι επιστήμονες μπορούν να προσθέσουν την αρκτική τούνδρα σε αυτόν τον κατάλογο.

Στα περισσότερα οικοσυστήματα, τα φυτά απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Αυτά τα φυτά αναπτύσσονται, πεθαίνουν ή τρώγονται από ζώα που επίσης αναπτύσσονται και πεθαίνουν. Ο άνθρακας στα πτώματά τους – λιγνίνης, κυτταρίνη, λιπαρά οξέα, πρωτεΐνες κ.ο.κ. – τροφοδοτεί μικροοργανισμούς που διασπούν μεγάλα μόρια και επιστρέφουν το διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα, ολοκληρώνοντας τον κύκλο του άνθρακα.

Η τούνδρα, ένας παγωμένος άδενδρος αρκτικός βιότοπος με μακρύ σκοτεινό χειμώνα και σύντομο καλοκαίρι, αλλάζει την ισορροπία αυτού του κύκλου. Αν και δεν έχει την πυκνή, ταχέως αναπτυσσόμενη βιομάζα ενός τροπικού δάσους, η βλάστησή της εισπνέει περίπου ένα δισεκατομμύριο μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, περίπου το ένα πέμπτο της συνολικής ετήσιας παραγωγής της ανθρωπότητας. Κάτω από την τούνδρα, ο μόνιμος παγετός, ένα στρώμα εδάφους που παραμένει παγωμένο όλο το χρόνο, κρατάει μακριά τα μικρόβια που κανονικά θα αποσυνέθεταν τη βλάστηση. Το καθαρό αποτέλεσμα είναι ότι τα εδάφη της Αρκτικής αποθηκεύουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα, πάνω από 1,6 τρισεκατομμύρια μετρικούς τόνους σε όλη την περιοχή. Αυτό είναι περίπου το διπλάσιο της ποσότητας άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Διαβασε ακομα

Ξέρουμε ποιος απελευθερώνει το αόρατο αέριο που σκοτώνει τον πλανήτη

Ωστόσο, καθώς οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται, το μόνιμο στρώμα πάγου δεν είναι τόσο «μόνιμο» και τα κάποτε κοιμισμένα μικρόβια αρχίζουν να ξυπνούν με όρεξη, μασώντας την οργανική ύλη στο έδαφος. Αυτό οδηγεί σε περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα καθώς και μεθανίου, ενός ακόμη πιο ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου. Με την πάροδο των χρόνων, το ξεπάγωμα του μόνιμου πάγου έχει μετατοπίσει την ισορροπία του άνθρακα με αποτέλεσμα η Αρκτική να απορροφά λιγότερα και να εκπέμπει περισσότερα. Φέτος, εννέα από τις 20 τοποθεσίες παρακολούθησης του μόνιμου πάγου ανέφεραν θερμοκρασίες ρεκόρ.

Ωστόσο, δεν είναι πάντα ένας απλός μηχανισμός. «Η αύξηση της θερμοκρασίας τείνει να αυξάνει την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού», δήλωσε ο Μπρέντεν Ρότζερς, επιστήμονας στο Κέντρο Κλιματικών Ερευνών Woodwell, ο οποίος συνέβαλε στην έκθεση για την Αρκτική, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. «Αλλά δημιουργούν επίσης αυξημένες καθαρές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στα μικρόβια του εδάφους το φθινόπωρο, τον χειμώνα και την άνοιξη».

Όμως ένας ακόμη παράγοντας έχει σταθερά μετατρέψει την τούνδρα της Αρκτικής από απορροφητή άνθρακα σε πηγή άνθρακα: Οι πυρκαγιές. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι πυρκαγιές έχουν εκδηλωθεί περιστασιακά σε περιοχές της Αρκτικής στο παρελθόν, αλλά τα τελευταία χρόνια, η συχνότητα και η σοβαρότητά τους έχουν αυξηθεί. Εξετάζοντας τα έτη μεταξύ 2001 και 2020, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πυρκαγιές αποτελούν βασική πηγή αερίων του θερμοκηπίου και αποτελούν επείγουσα πολυετή ανησυχία για τους κατοίκους της Αρκτικής. Πέρυσι ήταν η χειρότερη περίοδος πυρκαγιών στην Αρκτική που έχει καταγραφεί ποτέ και φέτος ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη χρονιά για τις εκπομπές πυρκαγιών.

Η πυρκαγιά μπορεί στη συνέχεια να δημιουργήσει έναν βρόχο ανατροφοδότησης που οδηγεί σε μεγαλύτερη απόψυξη του μόνιμου πάγου, προετοιμάζοντας περισσότερο τοπίο για καύση.

Είναι πιθανό ότι η τούνδρα θα μπορούσε να γυρίσει προς την αντίθετη κατεύθυνση, προς την κατεύθυνση της καθαρής απορρόφησης, εάν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες μειωθούν.

Ο Ρότζερς σημείωσε ότι υπάρχει μεγάλη μεταβλητότητα από έτος σε έτος ως προς την ποσότητα άνθρακα που απορροφά η περιοχή, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν βραχυπρόθεσμες κινητήριες δυνάμεις. Ωστόσο, τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν ότι η ανθρωπότητα δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένους τους παραδοσιακούς βιότοπους που απορροφούν άνθρακα. Δεν είναι μόνο οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων που οδηγούν στην αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά και η απώλεια κρίσιμων φυσικών συστημάτων που συνήθιζαν να αντισταθμίζουν τα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα. Και οι επιπτώσεις έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται.

«Βλέπουμε τις επιπτώσεις από κοινού τώρα σε πραγματικό χρόνο στην Αρκτική, και αυτό είναι ένα κάλεσμα για δράση», δήλωσε ο Σπίνραντ.

Με πληροφορίες από Vox