Σε ένα βίντεο που ανέβηκε στην κινεζική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Bilibili τον Οκτώβριο, ένας εργαζόμενος σε αποθήκη της Shein στη νότια Κίνα λέει στην κάμερα ότι πέρασαν από τα χέρια του 650 είδη ρουχισμού κατά την τελευταία του βάρδια – ένα κατόρθωμα που ισχυρίζεται ότι πέτυχε, εν μέρει, χωρίς ούτε ένα διάλειμμα για τουαλέτα.

Ο εργαζόμενος λέει ότι η θυσία αυτή θα τον βοηθούσε να πετύχει τον στόχο του να κερδίζει 10.000 RMB (σχεδόν 1.500 δολάρια τότε) τον μήνα στη δουλειά του, μαζεύοντας και συσκευάζοντας παραγγελίες πελατών για τη Shein, τον παγκόσμιο κολοσσό της γρήγορης μόδας που αποτιμήθηκε πέρυσι στα 66 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σε ένα ξεχωριστό βίντεο του Bilibili που δημοσιεύτηκε λίγες ημέρες αργότερα, ένας διαφορετικός υπάλληλος της Shein λέει ότι «ιδρώνει αφάνταστα μετά από το μάζεμα εμπορευμάτων όλη τη νύχτα», αλλά είναι ευγνώμων, τουλάχιστον, που ο επικεφαλής της ομάδας του είναι φιλικός.

Σε ένα τρίτο κλιπ που μοιράστηκε στην πλατφόρμα βίντεο μικρής διάρκειας Kuaishou τον Νοέμβριο, μία άλλη εργαζόμενη της Shein λέει στην κάμερα ότι δυσκολεύεται να σηκώσει το αριστερό της χέρι μετά την ολοκλήρωση μιας βάρδιας 11,5 ωρών σε μια αποθήκη της Shein. «Η πρώτη μου φορά που δουλεύω στην αποθήκη, δεν θα υπάρξει δεύτερη φορά», αναφέρει η λεζάντα.

Πολλές είναι επίσης οι καταγγελίες για σωματική και ψυχολογική εξάντληση, με αρκετούς εργαζόμενους να περιγράφουν πώς οι υπερβολικές ώρες εργασίας τούς προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών, δεκάδες εργαζόμενοι έχουν δημοσιοποιήσει βίντεο, μοιράζοντας εκτενείς λεπτομέρειες σχετικά με τους μισθούς τους, τις συνθήκες εργασίας και τους λόγους για τους οποίους επέλεξαν να εργαστούν στον κλάδο των logistics.

Ενώ η Amazon τείνει να κατασκευάζει κέντρα διανομής κοντά σε μεγάλους κόμβους πελατών για να βελτιστοποιήσει τις ταχύτητες παράδοσης, η Shein αποστέλλει το μεγαλύτερο μέρος των παραγγελιών της απευθείας από την Κίνα, μια στρατηγική που οι επικριτές στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ισχυρίζονται ότι της επιτρέπει να αποφεύγει αθέμιτα τους εισαγωγικούς δασμούς (η Shein λέει ότι πληρώνει εκατομμύρια σε δασμούς κάθε χρόνο.)

Οι μαρτυρίες, όμως, των εργαζομένων αποδεικνύουν ότι η Shein απολαμβάνει ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα από τη λειτουργία αποθηκών στην Κίνα: τη δυνατότητα να τις στελεχώνει με εργαζόμενους σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας, οι οποίοι δεν έχουν τα ίδια εργασιακά δικαιώματα με τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης βάσει νόμου.

Σχετικα Αρθρα

Πώς το vintage έγινε ένα ξεχωριστό σύμβολο πολυτέλειας

Οι εργαζόμενοι αυτοί είναι συχνά καταχωρημένοι ως «gig workers»: Δεν έχουν εγγυημένο ωρομίσθιο και η αμοιβή τους εξαρτάται από την παραγωγικότητά τους. Αυτό το μοντέλο «περισσότερη δουλειά, περισσότερη πληρωμή» δημιουργεί μια αβεβαιότητα στην καθημερινή τους ζωή.

Σύμφωνα με τις αναφορές, η Shein χρησιμοποιεί ένα σύστημα εργασίας γνωστό ως άτυπη μορφή εργασίας (labor dispatch), το οποίο επιτρέπει στις εταιρείες να προσλαμβάνουν εργαζόμενους μέσω τρίτων πρακτορείων. Αυτός ο τρόπος προσλήψεων παρέχει στις εταιρείες τη δυνατότητα να μειώσουν τα έξοδα, αποφεύγοντας τις ευθύνες που έχουν για τους μόνιμους υπαλλήλους.

«Αυτό διαχωρίζει τη σχέση της απασχόλησης από την πραγματική εργασία», λέει ο Lu Zhang, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Temple, ο οποίος έχει μελετήσει το μοντέλο άτυπης εργασίας στην Κίνα και έγραψε ένα βιβλίο για την οργάνωση των εργαζομένων στην αυτοκινητοβιομηχανία της Κίνας. «Επιτρέπει στις εταιρείες να επιτύχουν εργασία κατά παραγγελία, μειώνοντας παράλληλα το κόστος».

Ένας εκπρόσωπος της Shein επιβεβαίωσε στο WIRED ότι η εταιρεία «συνεργάζεται με τρίτους προμηθευτές για τη στελέχωση της συντριπτικής πλειονότητας των εργασιών της αποθήκης μας», αλλά αρνήθηκε να διευκρινίσει ποιο ποσοστό των εργαζομένων κατηγοριοποιείται ως άτυπη μορφή εργασίας. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την κινεζική νομοθεσία, μόνο το 10% του προσωπικού μιας εταιρείας μπορεί να απασχολεί εργαζομένους με αυτό το καθεστώς εργασίας.

Οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να κερδίζουν περισσότερα χρήματα αν δουλέψουν σκληρά, αλλά οι μισθοί τους ενδέχεται να μειωθούν όταν οι παραγγελίες της Shein πέφτουν, όπως αναφέρεται σε ένα από τα βίντεο. Μια εργαζόμενη παραπονιέται ότι δεν μπορεί να βγάλει αρκετά χρήματα λόγω της έλλειψης προϊόντων, και επιθυμεί μια πιο σταθερή αμοιβή.

Εκπρόσωπος της Shein δηλώνει ότι η εταιρία δεσμεύεται να διασφαλίσει τη δίκαιη και αξιοπρεπή μεταχείριση όλων των εργαζομένων της και επενδύει σημαντικά ποσά στη βελτίωση της εταιρίας. Οι εκτιμήσεις της εταιρείας δείχνουν ότι οι νεότεροι υπάλληλοι στις αποθήκες κερδίζουν περίπου 7,000 RMB (997 δολάρια) το μήνα, ενώ οι πιο έμπειροι μπορεί να κερδίζουν πάνω από 12,000 RMB (1,709 δολάρια). Ο τρέχων μηνιαίος κατώτατος μισθός για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης στην Γκουανγκζού, μια μεγάλη κινεζική πόλη κοντά στην περιοχή όπου βρίσκονται πολλές από τις αποθήκες της Shein, είναι 2.300 RMB (327 δολάρια), σύμφωνα με το China Briefing, έναν ιστότοπο που διαχειρίζεται η εταιρεία συμβούλων Dezan Shira & Associates (το ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει την αμοιβή για υπερωρίες και άλλες μορφές αποζημίωσης).

Το ζήτημα των εργασιακών συνθηκών στη Shein δεν είναι κάτι καινούργιο. Το 2021, το κινεζικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Sixth Tone ανέφερε ότι η Shein φέρεται να «φαίνεται να στηρίζεται εκτενώς» σε πρακτορεία άτυπης εργασίας στις αποθήκες της, τα οποία, όπως σημείωνε το άρθρο, «συνδέονται με πλήθος εργασιακών προβλημάτων».

Ωστόσο, η Shein δεν ανέφερε ποτέ την πρακτική αυτή στις ετήσιες εκθέσεις βιωσιμότητας και κοινωνικού αντίκτυπου, στις οποίες περιγράφονται λεπτομερώς οι προσπάθειες της εταιρείας να διασφαλίσει ότι οι προμηθευτές της τηρούν τους τοπικούς κανονισμούς και τον κώδικα δεοντολογίας της.

Στην τελευταία της έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο, η Shein αποκάλυψε ότι προσέλαβε τρίτες εταιρείες για να ελέγξουν 15 από τις 21 αποθήκες της στην Κίνα πέρυσι και διαπίστωσε ότι «όλες λειτούργησαν καλά». Η εταιρεία δεν διευκρίνισε αν οι έλεγχοι περιλάμβαναν και τους τρίτους οργανισμούς που στέλνουν εργαζόμενους στις εγκαταστάσεις αυτές. Σε αντίθεση με ανταγωνιστές όπως η Amazon και η H&M, η Shein δεν δημοσιοποιεί τα ονόματα των προμηθευτών της. «Ως ιδιωτική εταιρεία, η Shein δεν αποκαλύπτει επιχειρηματικές και οικονομικές πληροφορίες», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Shein.

Η Shein, η οποία φέρεται να διερευνά τη δυνατότητα εισαγωγής στο χρηματιστήριο του Λονδίνου φέτος, αφού οι προσπάθειές της για IPO στη Νέα Υόρκη προκάλεσαν την αντίδραση των Αμερικανών νομοθετών, δεν είναι η μόνη παγκόσμια μάρκα που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε επισφαλή καθεστώτα εργασίας στην Κίνα.

Κατά την τελευταία δεκαετία, δημοσιογράφοι και ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν ισχυριστεί ότι μια σειρά από γνωστά ονόματα -συμπεριλαμβανομένης της Foxconn, ενός από τους προμηθευτές της Apple, καθώς και της Amazon και της Volkswagen- είχαν μεγάλο αριθμό εργαζομένων άτυπης εργασίας στα εργοστάσιά τους ή συνεργάζονταν με εταιρείες που το έκαναν.

Το 2020, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι η Apple είχε γνώση ότι αρκετοί προμηθευτές της υπερέβαιναν το νόμιμο όριο του 10% για εργαζόμενους μέσω της άτυπης εργασίας, αλλά δεν προχώρησε σε δραστικές ενέργειες, καθώς φοβόταν ότι τυχόν παρεμβάσεις θα αύξαναν το κόστος και θα καθυστερούσαν τις κυκλοφορίες προϊόντων. Παρά τις ανησυχίες, η Apple δήλωσε ότι παρακολουθεί τη χρήση προσωρινής εργασίας στην εφοδιαστική της αλυσίδα.

Στην Κίνα, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 40 εκατομμύρια εργαζόμενοι που απασχολούνται με άτυπη μορφή εργασίας, αποτελώντας περίπου το 10% του εργατικού δυναμικού. Η πρακτική αυτή έγινε πιο διαδεδομένη μετά το 2008, όταν η κινεζική κυβέρνηση εφάρμοσε νόμους που προσέφεραν προστασία και δικαιώματα στους μόνιμους υπαλλήλους. Οι εργοδότες στράφηκαν στη χρήση εργαζομένων labor dispatch, ως τρόπο παράκαμψης των νέων κανονισμών.

Η ευελιξία που προσφέρει αυτού του είδους η εργασία είναι ελκυστική για πολλές εταιρείες, καθώς επιτρέπει την γρήγορη πρόσβαση σε εργαζόμενους κατά τη διάρκεια υψηλής ζήτησης ή κοντά σε προθεσμίες παραγωγής. Η Shein, που αυτοδιαφημίζεται ως επιχείρηση «κατά παραγγελία», επεξεργάζεται γρήγορα την ανατροφοδότηση των πελατών και προσαρμόζει την εφοδιαστική της αλυσίδα ανάλογα.

Η Shein προσθέτει καθημερινά χιλιάδες νέα προϊόντα στην ιστοσελίδα της, παραγγέλνοντας αρχικά μικρές παρτίδες από τους προμηθευτές της. Εάν ένα προϊόν πωλείται γρήγορα, το σύστημά της ειδοποιεί το εργοστάσιο να παράγει περισσότερα. Αν και το επιχειρηματικό της μοντέλο επιδιώκει να μειώσει τα απόβλητα και να διατηρήσει τις τιμές χαμηλές, απαιτεί από τους προμηθευτές και τους εργαζόμενους να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες.

Ωστόσο, οι τοπικές αρχές μπορεί να διστάζουν να τιμωρήσουν τις εταιρείες για υπέρβαση του ορίου εργαζομένων μέσω διανομής, λόγω των επιπτώσεων στην ήδη προβληματική οικονομία. Ο εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας στις ΗΠΑ ανέφερε ότι η κυβέρνηση της Κίνας δίνει μεγάλη σημασία στην προστασία των νόμιμων δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Τους τελευταίους μήνες, η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας ενθάρρυνε ειδικά την ανάπτυξη των λεγόμενων εταιρειών διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου όπως η Shein, οι οποίες μπορούν δυνητικά να βοηθήσουν στην ενίσχυση των εξαγωγών της χώρας.

Τον Ιούνιο, το Υπουργείο Εμπορίου, μαζί με άλλες οκτώ κρατικές υπηρεσίες, κάλεσε τις τοπικές κυβερνήσεις να βρουν τρόπους για να βοηθήσουν τις διασυνοριακές εταιρείες να δημιουργήσουν «πλεονεκτικά βιομηχανικά clusters» και να τις βοηθήσουν να «βγουν στην παγκόσμια αγορά».

Δύο μήνες αργότερα, οι αρχές της Γκουανγκζού δήλωσαν ότι ενέκριναν το προτεινόμενο σχέδιο της Shein για την κατασκευή ενός κόμβου εφοδιαστικής αλυσίδας ύψους 514 εκατομμυρίων δολαρίων στην πόλη, ο οποίος θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις εφοδιαστικής και ναυτιλίας. Η ανακοίνωση, ωστόσο, δεν περιείχε καμία πληροφορία σχετικά με το είδος των εργαζομένων που θα προσληφθούν για να λειτουργήσουν τις νέες αποθήκες.

Οι εργαζόμενοι στη Shein στοχεύουν συνήθως να κερδίζουν 10,000 RMB το μήνα, ποσό που θεωρείται υψηλό αλλά δύσκολο να επιτευχθεί, όπως δηλώνουν σε βίντεο που έχουν δημοσιεύσει. Επίσης, κάποιοι εργαζόμενοι φαίνεται να συμμετέχουν σε προκλήσεις για να αντέξουν 100 ημέρες δουλειάς στη Shein, αν και πολλοί δεν τα καταφέρνουν.

Ωστόσο, τα βίντεο που μοιράζονται οι εργαζόμενοι δεν είναι μόνο απαισιόδοξα. Περιέχουν χιούμορ και σαρκασμό, με έναν εργαζόμενο να σχολιάζει την επιθυμία του να παίξει στη λάσπη καθώς πηγαίνει στη δουλειά. Ένας άλλος εργαζόμενος, σε βίντεο από τον Οκτώβριο, αναφέρει σχεδόν ποιητικά ότι υπάρχει μια παρηγοριά στην κοινή δυσκολία όλων των εργαζομένων.

Με πληροφορίες από The Wired

Tags