Μετά από ενάμιση μήνα εγκατάστασης στον ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο, τα δύο γιγάντια πάντα, Yun Chuan και Xin Bao, άνοιξαν το σπιτικό τους και δέχονται τις πρώτες τους επισκέψεις από το κοινό.

Η άφιξή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο τέλος περασμένου Ιουνίου, σηματοδότησε το τελευταίο επεισόδιο της χρησιμοποίησης από την Κίνα των χαρισματικών ασπρόμαυρων αρκούδων της που τρώνε μπαμπού για ώρες, ως διπλωματικό «όπλο», στο πλαίσιο των διεθνών της σχέσεων.

Αυτή η «διπλωματία των παντά» έχει μακρά ιστορία, η οποία χρονολογείται ίσως και από τη δυναστεία των Τανγκ, η οποία κυβέρνησε από το 618 έως το 907 μ.Χ.

Η μετακίνησή τους σε όλο τον κόσμο προσφέρει κάποιες γνώσεις για τις διακυμάνσεις και τη ροή των σχέσεων της Κίνας με άλλα έθνη.

Το ταξίδι των Yun Chuan και Xin Bao ακολουθεί την πρόσφατη ανάκληση τριών γιγάντιων πάντα που ζούσαν στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο της Ουάσιγκτον και ενός από τον ζωολογικό κήπο του Μέμφις στο Τενεσί.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2024, έμειναν μόνο τέσσερα πάντα στις ΗΠΑ, όλα στον ζωολογικό κήπο της Ατλάντα στην Τζόρτζια. Ομοίως, στο Ηνωμένο Βασίλειο, δύο γιγάντια πάντα που ζούσαν στον ζωολογικό κήπο του Εδιμβούργου από το 2011 ανακλήθηκαν το 2023.

Οι αποφάσεις αυτές λήφθηκαν σε μια εποχή που οι σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Δύσης δοκιμάζονταν, εισερχόμενες σε μια ιδιαίτερα δύσκολη φάση. Η Κίνα και οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, αντιμετώπιζαν αναμφισβήτητα τεταμένες προκλήσεις ασφαλείας, ανθρωπιστικών και οικονομικών προκλήσεων, σύμφωνα με ένα άρθρο για τη διπλωματία των ζώων από την Barbara Bodine, διακεκριμένη καθηγήτρια διπλωματίας του Πανεπιστημίου Georgetown και διευθύντρια του Ινστιτούτου Τζορτζτάουν για τη Μελέτη της Διπλωματίας.

Μετά τη συμφωνία να σταλούν τα πάντα στον ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο, ο Κινέζος πρωθυπουργός Li Qiang προσφέρθηκε επίσης να στείλει πάντα στην Αυστραλία, καθώς οι δύο χώρες αποκατέστησαν τις σχέσεις τους μετά από μια διπλωματική διαμάχη για τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και ορυκτών.

Το ανανεωμένο κύμα της διπλωματίας των πάντα μπορεί να είναι μέρος της επιδίωξης της Κίνας για «ήπια δύναμη», εξηγεί η Σούζαν Μπράουνελ, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Missouri-St. Louis και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας, η οποία εργάζεται για την προώθηση της κατανόησης και της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχουν φτάσει ακόμα και στο σημείο να χαράξουν την τροχιά της «χνουδωτής δύναμης» της Κίνας μέσω της χρήσης των πάντα σε μια ακαδημαϊκή εργασία που δημοσιεύθηκε το 2013.

Η ιστορία της διπλωματίας των panda

Από την ίδρυσή της το 1949, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας χρησιμοποίησε τα γιγάντια πάντα ως χειρονομία καλής θέλησης προς τους διεθνείς συμμάχους και ανταγωνιστές της.

Τα θηλαστικά αυτά είναι εγγενή στις ψηλές, καλυμμένες με μπαμπού βουνοπλαγιές της νοτιοκεντρικής Κίνας, ωστόσο τώρα υπάρχουν μόνο στη φύση σε έξι απομονωμένες κοιλάδες, μέσα σε προστατευόμενα φυσικά καταφύγια, όπου ο αριθμός τους έχει μειωθεί σε μόλις 33 ομάδες.

Ο ηγέτης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος Μάο Τσε Τουνγκ έστειλε τους πρώτους «πρεσβευτές πάντα» ως δώρα στη Σοβιετική Ένωση το 1957, όταν δώρισε τα Ping Ping και Qi Qi στην ΕΣΣΔ για τον εορτασμό της 40ής επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία. Δώρισε επίσης πάντα σε άλλους σοσιαλιστές συμμάχους, όπως η Βόρεια Κορέα, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τους δεσμούς τους.

Ωστόσο, ένα σημαντικό διπλωματικό ορόσημο ήταν το 1972 – μόλις δύο μήνες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, πραγματοποίησε το ιστορικό του ταξίδι στην Κίνα, σε μια προσπάθεια να τερματίσει τις παγωμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών για περισσότερες από δύο δεκαετίες – όταν ένα ζευγάρι πάντα 18 μηνών έφτασε ως δώρο στις ΗΠΑ. Το ζευγάρι, με το όνομα Hsing-Hsing και Ling Ling, παρέμεινε στις ΗΠΑ μέχρι να πεθάνει. H Ling Ling υπέστη καρδιακή ανεπάρκεια το 1992, ενώ ο Hsing-Hsing έζησε μέχρι τα 28 πριν φύγει λόγω προβλημάτων υγείας το 1999.

Αλλά ο Hsing-Hsing και η Ling Ling απείχαν πολύ από τα είναι τα πρώτα πάντα που δόθηκαν δώρο στις ΗΠΑ. Το 1941, δύο πάντα στάλθηκαν στις ΗΠΑ από τον Τσιάνγκ Κάι-Σεκ ως ευχαριστήριο δώρο για τη βοήθεια στους Κινέζους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του πολέμου της χώρας με την Ιαπωνία.

Μόλις το 1972, η Κίνα δώρισε στην Ιαπωνία δύο πάντα – τα Kang Kang και Lan Lan – όταν οι δύο χώρες εξομάλυναν τις διπλωματικές σχέσεις τους. Στη συνέχεια, το 1984 τα «δώρα» έγιναν «δανεισμοί» και οι ζωολογικοί κήποι θα πλήρωναν σημαντικά τέλη για έργα διατήρησης των πάντα στην Κίνα.

Μπορεί να κοστίσει στους ζωολογικούς κήπους έως και 1 εκατομμύριο δολάρια τον χρόνο για να φιλοξενήσουν ένα ζευγάρι πάντα, συν το κόστος στέγασης των ζώων, τη διατήρησή τους με φρέσκο ​​μπαμπού και τη διασφάλιση της καλής υγείας τους.

Πιο πρόσφατα, οι συμφωνίες δανεισμού πάντα συνέπεσαν με προσοδοφόρες εμπορικές συμφωνίες – κάτι που οι ακαδημαϊκοί του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης συσχέτισαν με την κινεζική έννοια του «guanxi», την ανάπτυξη βαθιών σχέσεων και δικτύων επιρροής που βασίζονται στην εμπιστοσύνη, την πίστη και την αμοιβαιότητα.

Η Αυστραλία, για παράδειγμα, δανείστηκε πάντα το 2009, ενώ ο Καναδάς και η Γαλλία έλαβαν πάντα το 2012. Το timing φάνηκε να συμπίπτει μετά από προσοδοφόρες συμφωνίες και συμβόλαια ουρανίου μεταξύ της Κίνας και αυτών των χωρών, διαπίστωσαν, στην εργασία τους, η Kathleen Buckingham και οι συνάδελφοί της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ο δανεισμός δύο πάντα – των Tian Tian και Yang Guang – στον ζωολογικό κήπο του Εδιμβούργου στη Σκωτία συμφωνήθηκε κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων για συμβόλαια προμήθειας κρέατος σολομού, οχημάτων Land Rover και ενεργειακής τεχνολογίας στην Κίνα.

Η έντονη κινητικότητα των πάντα ακολούθησε τον μεγάλο σεισμό το 2008 στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας, ο οποίος κατέστρεψε το φυσικό καταφύγιο και το κέντρο αναπαραγωγής Wolong, κάτι που σήμαινε ότι τα ζώα που ζούσαν εκεί έπρεπε να βρουν νέο σπίτι.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν παραδείγματα όπου τα πάντα χρησιμοποιούνται ως μέσο εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ της Κίνας και των παγκόσμιων γειτόνων της. Μετά την εξαφάνιση της πτήσης 370 της Malaysian Airlines τον Μάρτιο του 2014, οι σχέσεις μεταξύ Κίνας και Μαλαισίας έγιναν ταραχώδεις. Η άφιξη δύο πάντα στη Μαλαισία την ίδια χρονιά θεωρήθηκε ως προσφορά ειρήνης.

Η Κίνα φαίνεται επίσης ικανοποιημένη που χρησιμοποιεί τα πάντα της για να δείξει τη δυσαρέσκειά της – ό,τι δίνει, μπορεί να το πάρει πίσω. Το 2010, δύο γεννημένα στην Αμερική μικρά πάντα επέστρεψαν στην Κίνα, δύο ημέρες αφότου Κινέζοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα πριν από μια προγραμματισμένη συνάντηση με τον Δαλάι Λάμα ότι θα μπορούσαν να λάβουν «αντίστοιχη δράση». Τα πάντα επρόκειτο να επιστραφούν στην Κίνα δύο χρόνια νωρίτερα, ωστόσο παρέμειναν στις ΗΠΑ λόγω της δημοτικότητάς τους στους επισκέπτες.

Η άφιξη των νέων πάντα στο Σαν Ντιέγκο – των Yun Chuan και Xin Bao – σηματοδοτεί την επιστροφή των κινεζικών αρκούδων στις ΗΠΑ μετά από 21 χρόνια. Αναμένεται να ακολουθήσει ένα άλλο ζευγάρι δίχρονων πάντα – Boa Li και Qing Bao – που θα φιλοξενηθούν στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο Smithsonian στην Ουάσιγκτον, περίπου έναν χρόνο αφότου ο ζωολογικός κήπος επέστρεψε τρία πάντα στην Κίνα. Η δανειακή σύμβαση αποτελούσε μέρος μιας 10ετούς συμφωνίας συνεργασίας στον τομέα της έρευνας και της εκτροφής.

Όσο για το τι μπορεί να υπόσχονται τα πάντα σήμερα, ο Brownell προτείνει ότι η Κίνα ελπίζει να διευρύνει την επιρροή της σε όλο τον κόσμο. «Γνωρίζουν πολύ καλά ότι η αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική τους ισχύς θεωρείται ως απειλή, ιδιαίτερα από την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ», λέει ο Μπράουνελ.

«Καταλαβαίνουν επίσης ότι ένας μεγάλος παράγοντας [των ΗΠΑ] επιρροής στον κόσμο προέρχεται από την ελκυστικότητα των πολιτιστικών προϊόντων της, είτε πρόκειται για ταινίες του Χόλιγουντ είτε για αστέρια του NBA.

«Η χρήση των αξιαγάπητων πάντα, καθώς και η κρατική προώθηση των Ολυμπιακών αθλημάτων, είναι μέρος της προσπάθειάς τους να αναπτύξουν αυτού του είδους την απήχηση και την επιρροή στον κόσμο».

Τα νέα πάντα του Σαν Ντιέγκο

Οι νεότεροι κάτοικοι του ζωολογικού κήπου του Σαν Ντιέγκο θα παραμείνουν στις ΗΠΑ για 10 χρόνια στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης, η οποία θα βοηθήσει στην υποστήριξη των προσπαθειών αναπαραγωγής και διατήρησής τους στην Κίνα. Το αρσενικό – Yun Chuan – είναι ο γιος του Zhen Zhen, ενός μικρού που γεννήθηκε στο ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο το 2007 πριν επιστρέψει στην Κίνα το 2010 και πρόκειται να γίνει πέντε ετών αργότερα φέτος.

Το νέο θηλυκό πάντα στον ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο, του οποίου το όνομα Xin Bao σημαίνει «προηγούμενος θησαυρός ευημερίας και αφθονίας», πρόκειται να γίνει τεσσάρων ετών.

Από την άφιξή τους στις ΗΠΑ τον Ιούνιο, το ζευγάρι πέρασε τις πρώτες του εβδομάδες μακριά από τη δημόσια θέα, προκειμένου να χτιστεί το νέο του σπίτι, το οποίο διαθέτει δέντρα για σκαρφάλωμα και λόφους για τούμπες, εμπνευσμένο από τα βουνά και τα φαράγγια των γηγενών βιότοπων πάντα στην Κίνα.

Παράλληλα, ειδικοί κτηνίατροι από τις ΗΠΑ και την Κίνα παρακολουθούν την υγεία των πάντα μετά τη μακρά πτήση τους στο Σαν Ντιέγκο μετρώντας το βάρος τους και παίρνοντας δείγματα αίματος. Υποβάλλονται επίσης σε τακτικά υπερηχογράφημα και αξονικές τομογραφίες (CT) σε μια προσπάθεια να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν προβλήματα υγείας.

Οι επισκέπτες του ζωολογικού κήπου είχαν την ευκαιρία να τα δουν από κοντά για πρώτη φορά στις 8 Αυγούστου, όταν έκαναν το δημόσιο ντεμπούτο τους.

Ο ζωολογικός κήπος του Σαν Ντιέγκο φιλοξενούσε στο παρελθόν γιγάντια πάντα από το 1996 μέχρι την αποχώρησή τους το 2019, ενώ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου γεννήθηκαν εκεί συνολικά έξι πάντα. Οι Bai Yun και Shi Shi έκαναν το πρώτο μικρό πάντα που επέζησε σε αιχμαλωσία στις ΗΠΑ και αργότερα οι Bi Yung και Gao Gao έκαναν άλλα πέντε μικρά. Σημαντικός όγκος έρευνας δημοσιεύτηκε επίσης ως αποτέλεσμα του προγράμματος αναπαραγωγής.

«Υπήρχε μια σταθερή ροή [μεταξύ Σαν Ντιέγκο και Κίνας] ερευνητών, επιστημόνων και μεταπτυχιακών φοιτητών που έρχονταν εδώ και πήγαιναν εκεί», σύμφωνα με τον Greg Vicino, αντιπρόεδρο φροντίδας άγριας ζωής στον ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο. «Αυτή η συνεργασία – όταν κοιτάξετε τη λίστα των δημοσιεύσεων που προέκυψαν από αυτήν – είναι συντριπτική. Ήταν μια μεγάλη νίκη για τη διατήρηση».

Και τελικά, λέει ο Vicino, η διατήρηση (του περιβάλλοντος και της άγριας ζωής) καταλήγει στις σχέσεις. «Μπορώ να σας πω από τη δική μου εμπειρία, έχοντας εργαστεί σε αυτόν τον τομέα για περισσότερα από 20 χρόνια τώρα, ότι αφελώς πίστευα ότι η διατήρηση αφορά τη διάσωση οικοτόπων και τη διάσωση ειδών. Αλλά αμέσως ανακάλυψα ότι πρόκειται για τη δημιουργία σχέσεων». Αστειευόμενος ότι η διπλωματία είναι κάτι που «θα αφήσει στους επαγγελματίες», ο Vicino προσθέτει: «Πρόκειται πραγματικά για την κατ’ ιδίαν επαφή μεταξύ αληθινών οικολόγων από διαφορετικές χώρες».

Με πληροφορίες από BBC

Tags