Σας έχει τύχει ποτέ να ανοίξετε το ψυγείο σας και να αγχωθείτε; Ίσως να δυσκολευτήκατε να βρείτε αυτό που ψάχνατε μέσα σε ένα ψυγείο γεμάτο από μαρμελάδες, πίκλες, αλείμματα και μισοάδεια καρυκεύματα.

Ίσως να βρεθήκατε σε αμηχανία για το ποια από τα τυλιγμένα σε αλουμινόχαρτο φαγητά πρέπει να φάτε ή να πετάξετε. Ίσως μάλιστα να έχετε κρυφοκοιτάξει μέσα σε ένα ξεχασμένο από καιρό δοχείο, τόσο βρόμικο που απλά το πετάξατε όλο στα σκουπίδια.

Αν κάτι από αυτά σας ακούγεται οικείο, δεν είστε οι μόνοι. «Αρκετά συχνά, ο λόγος που το φαγητό χαλάει και σπαταλιέται είναι επειδή το ξεχνάτε στο ψυγείο και το βρίσκετε σάπιο αργότερα», λέει ο Kohei Watanabe, ερευνητής διαχείρισης αποβλήτων στο Πανεπιστήμιο Teikyo στο Τόκιο.

Ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Η απώλεια τροφίμων από τα νοικοκυριά είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα με συγκλονιστικές διαστάσεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου το 60% του συνόλου των απορριμμάτων τροφίμων προέρχεται από τα σπίτια, ενώ στις ΗΠΑ το 40-50%. Τα στατιστικά στοιχεία είναι παρόμοια και στην Ιαπωνία. Το 2021, περίπου το 47% των 5,2 εκατομμυρίων τόνων βρώσιμων απορριμμάτων τροφίμων της χώρας προέρχονταν από ιδιωτικές κουζίνες.

News Το κόλπο για να έχεις κρύο νερό χωρίς ψυγείο

Οι λόγοι για όλη αυτή τη σπατάλη στο σπίτι ποικίλλουν, αλλά υπάρχουν κάποιοι κοινοί ένοχοι σε όλους τους πολιτισμούς και τις γεωγραφικές περιοχές.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα τρόφιμα που «χάνονται» μέσα στα ψυγεία των ανθρώπων, οι καταναλωτές που δεν δίνουν σημασία στην ημερομηνία λήξης των τροφίμων, οι παρορμητικές αγορές, ο κακός προγραμματισμός κατά τις επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ και η γενική έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με την ανάγκη μείωσης της απώλειας τροφίμων.

Η ανάγκη μείωσης της απώλειας τροφίμων

Σχεδόν όλες οι χώρες γνωρίζουν τα προβλήματα αυτά και πολλές προσπαθούν να τα αντιμετωπίσουν. Αλλά η Ιαπωνία αντιμετωπίζει ακόμα μεγαλύτερη πίεση για την εξεύρεση λύσεων επειδή εισάγει σχεδόν τα 2/3 των τροφίμων της. Αυτό ενισχύει το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος της απόρριψης βρώσιμων προϊόντων.

«Η Ιαπωνία είναι μια χώρα που δεν είναι καθόλου αυτάρκης στον εφοδιασμό της σε τρόφιμα», λέει η Tomoko Okayama, ερευνήτρια στη διαχείριση αποβλήτων στο Πανεπιστήμιο Taisho στο Τόκιο. «Δεν είναι καλή ιδέα να εισάγουμε περισσότερα τρόφιμα από όσα χρειαζόμαστε και στη συνέχεια να πετάμε πολλά από αυτά».

Ως δύο από τους κορυφαίους ερευνητές της Ιαπωνίας στον τομέα της σπατάλης τροφίμων, η Okayama και ο Watanabe διερευνούν τους βασικούς παράγοντες για τους οποίους τα βρώσιμα τρόφιμα καταλήγουν στον κάδο απορριμμάτων και στη συνέχεια προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ευρήματα για να σχεδιάσουν παρεμβάσεις βασισμένες σε στοιχεία.

Το τελευταίο τους έργο εφαρμόζει τεχνικές τακτοποίησης του ψυγείου για την αντιμετώπιση μιας από τις κύριες πηγές απώλειας: το τρομερά ακατάστατο ψυγείο. Όπως λέει η Okayama, «αν μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα ψυγεία τους, μπορούμε να τους σταματήσουμε από το να ξεχνούν την ύπαρξη των τροφίμων μέσα σε αυτά».

Από το ψυγείο στον κάδο απορριμμάτων

Το 2018, η Okayama διεξήγαγε μια έρευνα σε περισσότερους από 500 κατοίκους του Τόκιο για να διερευνήσει τους λόγους για τους οποίους πετούν τρόφιμα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ερωτηθέντες υπέθεσαν συχνά ότι τα φρέσκα προϊόντα είχαν χαλάσει ή ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν είχαν πλέον ευχάριστη γεύση. Μερικές φορές, απλώς τα είχαν ξεχάσει. Ωστόσο, εντόπισε επίσης μια σημαντική πηγή σύγχυσης που οδηγεί στη σπατάλη: πολλοί άνθρωποι πετούσαν τα τρόφιμα στην ημερομηνία γνωστή και ως «best-before».

«Ωστόσο, οι ημερομηνίες που αναγράφονται πάνω στο προϊόν δεν είναι το ίδιο πράγμα – και καμία από τις δύο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ένα προϊόν δεν είναι πλέον καλό, ειδικά στην περίπτωση των τροφίμων που έχουν υποστεί ζύμωση, λέει ο Watanabe. «Τα τρόφιμα κάποια στιγμή χαλάνε και δεν θα είναι ασφαλή για κατανάλωση, οπότε θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα καταναλώνουμε πριν από αυτό», λέει. «Αλλά ορισμένα είδη, όπως τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, έχουν καλύτερη γεύση με την ωρίμανση».

Διαβασε ακομα

Πώς θα γίνεις πλούσιος κρυφοκοιτάζοντας μέσα στα ψυγεία των άλλων

Στην Ιαπωνία και σε ορισμένες άλλες χώρες, η ένδειξη «best-by» αναφέρεται στην ημερομηνία πριν από την οποία ένα προϊόν είναι στο αποκορύφωμά του, ενώ η ένδειξη «use-by» υποδηλώνει την ημερομηνία που ο κατασκευαστής εγγυάται την ασφαλή κατανάλωση. Ωστόσο, οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο τείνουν να συγχέουν αυτές τις ημερομηνίες.

Ακόμα κι αν ένα τρόφιμο έχει υπερβεί την ημερομηνία λήξης (use-by), ο Watanabe επισημαίνει ότι οι κατασκευαστές είναι συντηρητικοί στις εκτιμήσεις τους. Αντί να πετάτε τα φαγητά μόνο βάσει της ετικέτας best-before ή best-by προτείνει στους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους – κυριολεκτικά – για ορισμένα είδη χαμηλού κινδύνου, όπως καρυκεύματα, προϊόντα, αρτοσκευάσματα και τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το γιαούρτι και το τυρί.

Τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση είναι ακόμα ζωντανά, οπότε δεν χαλάνε τόσο εύκολα, επισημαίνει. «Μυρίστε το, κοιτάξτε το», λέει. «Τα περισσότερα πράγματα είναι καλά για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη λήξη τους».

Πώς να οργανώσετε ένα ψυγείο

Οι Watanabe και Okayama προτείνουν να χρησιμοποιήσετε μία ταινία συγκεκριμένου χρώματος, η οποία να προορίζεται για το τμήμα του ψυγείου σας που θα έχει τα προϊόντα που λήγουν γρήγορα ή για να το κολλήσετε απευθείας πάνω σε προϊόντα που πρέπει να καταναλωθούν άμεσα.

Χρήσιμα είναι και τα διάφανα μπολ για να είναι πιο ορατά και πιο εύκολα προσβάσιμα τρόφιμα που αλλοιώνονται άμεσα.

Σε πείραμα που πραγματοποίησαν, έδωσαν στους συμμετέχοντας αυτοκόλλητα που απεικόνιζαν δύο ανθρώπους με τα χέρια τους ενωμένα κάτω από το μήνυμα «δεν μπορώ να σε φάω. Λυπάμαι πολύ». Ενθάρρυναν έτσι τους συμμετέχοντες να βάζουν ένα από αυτά τα αυτοκόλλητα σε κάθε τρόφιμο που πετούσαν και να αφιερώσουν ένα λεπτό για να εμπεδώσουν το μήνυμα του αυτοκόλλητου. Όπως λέει η Okayama, «η παρατήρηση είναι πολύ σημαντική».

Με πληροφορίες από BBC