Οι περισσότεροι γονείς ανησυχούν καθημερινά για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά τους. Αλλά οι ανησυχίες αυτές τείνουν να επικεντρώνονται κυρίως στην προστασία της ιδιωτικής ζωής, την έκθεση σε πορνογραφικό υλικό ή την επαφή με αγνώστους. Μία κρυφή απειλή, ωστόσο, είναι και ο τρόπος που τα social media μεταφέρουν σεξιστικά μηνύματα με μισογυνιστικό περιεχόμενο, επηρεάζοντας τους νεαρούς χρήστες του διαδικτύου, καθώς κάνουν ακραίες απόψεις να φαίνονται φυσιολογικές.

Οι ερευνητές μιλούν όλο και περισσότερο για τον τρόπο με τον οποίο τα social media μπορούν να ενισχύσουν τις κοινωνικές και πολιτικές διαιρέσεις, κάνοντας λόγο για πλατφόρμες γεμάτες από προκαταλήψεις, ρητορική μίσους και παραπληροφόρηση. Ταυτόχρονα, εντοπίζουν ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ νέων ανδρών και γυναικών όσον αφορά στη στάση τους απέναντι στην ισότητα των φύλων.

Μία πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε μια ανησυχητική αύξηση του σεξισμού, της σεξουαλικής παρενόχλησης και του μισογυνισμού στα σχολεία της Αυστραλίας, με νεαρά αγόρια να ασκούν bullying στις καθηγήτριές τους και να τις χαρακτηρίζουν «υστερικές», περιγράφοντας τα ζητήματα της ανισότητας των φύλων ως «μύθους».

Οι απόψεις αυτές επηρεάζονται από την άνοδο της «ανδρόσφαιρας» (manosphere) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενός ακραίου κινήματος κατά των γυναικών.

Διαβασε ακομα

Το TikTok έχει πρόβλημα ναζισμού

Ο ρόλος του αλγόριθμου

Πώς τα αγόρια και οι νεαροί άνδρες έρχονται σε επαφή με αυτό το περιεχόμενο; Οι αλγόριθμοι δημιουργούνται από προγραμματιστές, αλλά μόλις μπουν σε λειτουργία αποτελούν αυτοματοποιημένες διαδρομές που κατευθύνουν το περιεχόμενο στους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Είναι έτσι φτιαγμένοι ώστε να ενθαρρύνουν τον χρήστη των social media να κάνει κλικ και like, καθώς και να παρακολουθεί και να μοιράζεται περιεχόμενο με άλλους χρήστες. Αυτός είναι ο βασικός στόχος της λεγόμενης «οικονομίας της προσοχής»: Όσο περισσότερο οι αλγόριθμοι κρατούν την προσοχή των χρηστών, τόσο περισσότερα κέρδη αποφέρουν στις εταιρείες κοινωνικών μέσων όπως η Meta.

Έτσι, καθώς ένας χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιδεικνύει αυξανόμενο ενδιαφέρον για συγκεκριμένο περιεχόμενο ή δραστηριότητες, λαμβάνει όλο και περισσότερο περιεχόμενο τέτοιου είδους.

Τα αγόρια «τρέφονται» με μισογυνισμό στο διαδίκτυο

Μια μελέτη του 2022 δημιούργησε δέκα πειραματικούς λογαριασμούς στο YouTube οι οποίοι περιλάμβαναν προφίλ τεσσάρων αγοριών κάτω των 18 ετών, τεσσάρων νεαρών ανδρών άνω των 18 ετών και δύο κενών λογαριασμών ελέγχου.

Η έρευνα έφερε στο φως πώς τα αγόρια και οι νεαροί άνδρες παρασύρονται στην ανδρόσφαιρα μέσω των χαρακτηριστικών «συνιστώμενων βίντεο» που εμφανίζονται. Στις ταινίες μικρού μήκους του YouTube – οι οποίες διαθέτουν μικρότερα βίντεο – το φαινόμενο αυτό ήταν χειρότερο, καθώς ο αλγόριθμος φαίνεται να αντιδρά πιο επιθετικά ως απάντηση στη συμπεριφορά των χρηστών, με αποτέλεσμα να δείχνει περισσότερα ακραία βίντεο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Στους λογαριασμούς παρουσιάζεται ανδροκρατικό, εξτρεμιστικό και αντιφεμινιστικό περιεχόμενο και η συχνότητα αυξάνεται μόλις ο χρήστης δείξει περισσότερο ενδιαφέρον

Μια ιρλανδική μελέτη του 2024 κατέληξε σε παρόμοια ευρήματα. Οι ερευνητές έφτιαξαν δέκα ψεύτικα προφίλ για το TikTok και το YouTube shorts σε δέκα κενά smartphones. Στις δύο διαφορετικές πλατφόρμες, οι μελετητές δημιούργησαν λογαριασμούς για ένα αγόρι 16 και ένα 18 ετών που αναζητούσαν περιεχόμενο που τυπικά συνδέεται με τα ανδρικά πρότυπα φύλου για την ηλικία του, όπως το γυμναστήριο, ο αθλητισμός και τα βιντεοπαιχνίδια, δύο αγόρια 16 και 18 ετών που αναζητούσαν περιεχόμενο της ανδρόσφαιρας και έναν κενό λογαριασμό ελέγχου.

Το μισογυνιστικό περιεχόμενο της ανδρόσφαιρας στάλθηκε σε όλους τους χρήστες ανεξάρτητα από το αν οι λογαριασμοί αυτοί το αναζήτησαν ενεργά. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για τα προφίλ που δημιουργήθηκαν από τα «έφηβα» αγόρια που ενδιαφέρονταν για περιεχόμενο που τυπικά συνδέεται με τα αρσενικά πρότυπα φύλου.

Σε όλους τους λογαριασμούς παρουσιαζόταν ανδροκρατικό, εξτρεμιστικό και αντιφεμινιστικό περιεχόμενο και η συχνότητα αυξανόταν μόλις ο χρήστης έδειχνε περισσότερο ενδιαφέρον.

Διαβασε ακομα

Στη Μεγάλη Βρετανία ο μισογυνισμός θα αντιμετωπίζεται ως εξτρεμισμός

Mισογυνιστική ριζοσπαστικοποίηση

Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «μισογυνιστική ριζοσπαστικοποίηση» για να περιγράψουν αυτό που συμβαίνει σε ορισμένα αγόρια και νεαρούς άνδρες: Μια έντονη και ξαφνική αλλαγή στη στάση και τη συμπεριφορά των αγοριών απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια της ηλικίας τους, η οποία, σύμφωνα με τις αναφορές των εκπαιδευτικών, συνέβη κατά την επιστροφή μετά το lockdown κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ταυτόχρονα, η κοινότητα των “incels” (όσοι θεωρούν τον εαυτό τους ακούσια single και τυπικά εκφράζουν ακραία δυσαρέσκεια και εχθρότητα προς εκείνους που έχουν ερωτικές σχέσεις) θεωρείται επίσης ως πιθανή απειλή. Οι incels, οι οποίοι είναι κυρίως άνδρες και αγόρια, κατηγορούν τις γυναίκες για τη δική τους αδυναμία να βρουν ερωτικό σύντροφο.

Το περιεχόμενο του “manfluencer” Andrew Tate ενθαρρύνει συναισθήματα φόβου και θυμού, ενώ «περνά» στα νεαρά αγόρια πως η ισότητα των φύλων είναι μύθος

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου πως ο μισογυνισμός διαιωνίζει την ανισότητα των φύλων και τις προκαταλήψεις που στηρίζουν τη βία κατά των γυναικών. Παρόλο που δεν θεωρούν πως όλα τα αγόρια και οι νέοι που επηρεάζονται από την εξτρεμιστική μισογυνιστική ιδεολογία θα γίνουν όλοι βίαιοι ή θα στρατολογηθούν σε άλλες εξτρεμιστικές ομάδες, είναι σημαντικό, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, να εξετάσουν τον μισογυνισμό τόσο ως μορφή εξτρεμισμού όσο και ως ιδεολογία.

Η έρευνα δείχνει ότι οι νέοι που βλέπουν μισογυνιστικό περιεχόμενο είναι πιθανό να έχουν ανθυγιεινές απόψεις για τις σχέσεις. Μια βρετανική μελέτη του 2024 για τους εφήβους διαπίστωσε επίσης ότι το περιεχόμενο του “manfluencer” Andrew Tate είναι συναισθηματικά ελκυστικό για τα αγόρια και τους νεαρούς άνδρες, ενθαρρύνοντας συναισθήματα φόβου και θυμού, ενώ προσπαθεί να «περάσει» πως η ισότητα των φύλων είναι «μύθος».

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς των αγοριών;

Η απόλυτη απαγόρευση για τους νέους δεν είναι το σωστό βήμα – ακόμη και αν μια τέτοια απαγόρευση θα μπορούσε να λειτουργήσει. Οι έρευνες λένε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας σημαντικός χώρος για τα έφηβα αγόρια και τους νεαρούς άνδρες που εξερευνούν την ταυτότητα και τα ενδιαφέροντά τους και δημιουργούν συνδέσεις με άλλους.

Έτσι, οι ειδικοί θεωρούν πως χρειάζεται σωστή εκπαίδευση τόσο για τους γονείς όσο και για τους νέους σχετικά με το πώς οι αλγόριθμοι διαμορφώνουν τις ροές των λογαριασμών των νέων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πώς αυτό το περιεχόμενο μπορεί να εκμεταλλεύεται σκόπιμα τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις τους.

Το σημαντικότερο είναι να ξεκινήσουν οι γονείς ανοιχτές συζητήσεις με τα παιδιά τους γύρω από το τι βλέπουν στο διαδίκτυο. Οι συζητήσεις αυτές θα πρέπει να είναι απαλλαγμένες από κρίσεις ή επιπλήξεις και να επιτρέπουν στα παιδιά να περιγράφουν τι βλέπουν και γιατί μπορεί να τους ενδιαφέρει.

Οι ανοιχτές ερωτήσεις που ενθαρρύνουν τα παιδιά να εκφράσουν τις απόψεις τους είναι ένα καλό ξεκίνημα. Για παράδειγμα, ερωτήσεις όπως «Μπορείς να μου πεις λίγα λόγια για το Χ; Τι είναι ενδιαφέρον στο περιεχόμενό του;» ενθαρρύνει τους νέους να μιλήσουν ανοιχτά.

Διαβασε ακομα

Τι σόι άντρες είστε; Το νέο ομοφοβικό βίντεο του ρωσικού στρατού για την κατάταξη νέων

Στην περίπτωση που οι γονείς θελήσουν να ασκήσουν κριτική σε κάτι, καλό είναι η κριτική αυτή να γίνει μαζί με το παιδί το οποίο θα συμβάλλει με τις εξηγήσεις του στο αν και γιατί το συγκεκριμένο περιεχόμενο μπορεί να είναι επιβλαβές και για ποιον.

Τέλος, καλό είναι οι γονείς να βρίσκονται σε επιφυλακή για τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά και τη στάση του παιδιού απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια. Στην περίπτωση δε που το ίδιο το σχολείο προσεγγίσει έναν γονέα για προβλήματα σε σχέση με τη συμπεριφορά του παιδιού στο σχολείο απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια, καλό είναι να γίνει και πάλι μία ανοιχτή, ήρεμη συζήτηση.

Με πληροφορίες από Conversation