Τον Φεβρουάριο του 1987, ένα αστέρι εκρήγνυται σε έναν κοντινό γαλαξία. Ήταν ορατό από τη Γη για μήνες, εκπέμποντας φως, με τη δύναμη 100 εκατομμυρίων ήλιων. Υπήρχαν τόσα πολλά θραύσματα, που ακόμα και τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια δεν μπορούσαν να επιβεβαιώσουν τι παρέμενε στον πυρήνα του. Νέες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για ένα αστέρι νετρονίων, το οποίο είναι τόσο πυκνό που μόνο ένα κουταλάκι του γλυκού από αυτό, θα ζύγιζε 10 εκατομμύρια τόνους.

Η παρουσιάστρια του BBC Sky at Night, Maggie Aderin-Pocock, δήλωσε ότι η ερευνητική ομάδα «έλυσε το μυστήριο της δολοφονίας». «Πρόκειται για τον θάνατο ενός άστρου και αποτελούσε μυστήριο τι είχε απομείνει πέρα από τα συντρίμμια», είπε.

Η έκρηξη ήταν ενός τεράστιου άστρου, 20 φορές μεγαλύτερης μάζας από του Ήλιου, του λεγόμενου «μπλε υπεργίγαντα» (blue supergiant). Η ζωή του έληξε με θεαματικό τρόπο σε μια διαδικασία που οι αστρονόμοι ονομάζουν σουπερνόβα (supernova). Ήταν ο πρώτος υπερκαινοφανής αστέρας που ήταν ορατός με γυμνό μάτι εδώ και 400 χρόνια και προερχόταν από ένα άστρο, του οποίου οι λεπτομέρειες είχαν καταγραφεί από τους αστρονόμους πριν από την έκρηξή του.

Έκτοτε, ακολούθησαν πολλές έρευνες για τον κύκλο της ζωή ενός άστρου αλλά και για το πώς πεθαίνουν τα αστέρια. Ωστόσο έλειπε ένα κρίσιμο κομμάτι του παζλ: τι απέμεινε στην καρδιά του άστρου μετά από τέτοιο κατακλυσμιαίο γεγονός;

Οι έρευνες

Σύμφωνα με τη θεωρία, τα αστέρια πεθαίνουν όταν «τελειώνουν τα καύσιμα» για να πραγματοποιήσουν τις πυρηνικές αντιδράσεις που τα κάνουν να λάμπουν. Η μάζα του άστρου είναι τόσο μεγάλη που η βαρυτική του δύναμη συνθλίβει τα ίδια του τα άτομα και παράγει το πιο πυκνό υλικό στο Σύμπαν, τον λεγόμενο αστέρα νετρονίων, ή αν πρόκειται για μεγαλύτερο αστέρα, μπορεί να γίνει ακόμα και μαύρη τρύπα.

Τι συνέβαινε όμως από τα δύο; Αυτή την απάντηση προσπαθούσαν να βρουν οι αστρονόμοι, καθώς τα σουπερνόβα διασπείρουν τα βαριά στοιχεία που βοηθούν στη δημιουργία και τη διατήρηση της ζωής σε όλο το Σύμπαν.

Οι ερευνητές, γράφοντας στο περιοδικό Science, υποστηρίζουν ότι έχουν ισχυρές -αν όχι συντριπτικές- αποδείξεις ότι πρόκειται για ένα αστέρι νετρονίων.

Διαβασε ακομα

Οι πιο εντυπωσιακές εικόνες από το διάστημα για το 2023

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης στη Σουηδία Claes Fransson που ηγήθηκε της μελέτης, δήλωσε ότι είναι η πρώτη φορά που κάποιος είναι σε θέση να διερευνήσει το κέντρο του υπερκαινοφανούς αστέρα και να εξετάσει τι δημιουργήθηκε εκεί. «Γνωρίζουμε τώρα ότι υπάρχει μια συμπαγής πηγή ιονίζουσας ακτινοβολίας, πιθανότατα από ένα αστέρι νετρονίων. Το αναζητούσαμε αυτό από την εποχή της έκρηξης, αλλά έπρεπε να περιμένουμε για να μπορέσουμε να επαληθεύσουμε τις προβλέψεις» επισήμανε.

Επιπλέον, τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι η επιφάνεια του αστέρα νετρονίων θα ήταν περίπου ένα εκατομμύριο βαθμούς, έχοντας ψυχθεί από 100 δισεκατομμύρια βαθμούς περίπου.

Το «μωρό» αστέρι

Η ομάδα των επιστημόνων θα συνεχίσει να παρακολουθεί την περιοχή του σουπερνόβα για να μάθει περισσότερα σχετικά τις λεπτομέρειες της έκρηξης.

Science Πώς πεθαίνουν τα αστέρια; Η ιστορία ενός ουράνιου δράματος

Τα νέα δεδομένα, ωστόσο, δίνουν στην ομάδα την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα πολύ πρώιμο «μωρό» αστέρι νετρονίων και να το συγκρίνει με παλαιότερα, ώστε να παρατηρήσει πώς εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου.

Οι παρατηρήσεις έγιναν δυνατές χάρη στο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST) της Nasa. Εκτός από το ότι είναι το ισχυρότερο διαστημικό εργαλείο παρατήρησης που έχει κατασκευαστεί ποτέ, διαθέτει όργανα που λαμβάνουν μετρήσεις σε υπέρυθρες συχνότητες και έτσι μπορεί να δει πέρα από τη διαστημική σκόνη που τόσο καιρό εμπόδιζε την όρασή μας.

Ο καθηγητής του UCL, Mike Barlow, αναφέρει ότι αν και υπήρξαν έμμεσες ενδείξεις, το JWST οδήγησε στις «πρώτες αποδείξεις» ότι πρόκειται για ένα αστέρι νετρονίων. «Το μυστήριο για το αν κρύβεται ένα αστέρι νετρονίων ανάμεσα στη σκόνη, διαρκεί πάνω από 30 χρόνια και είναι συναρπαστικό ότι το λύσαμε» είπε.

Ατράνταχτες αποδείξεις

Τα δεδομένα του JWST αναλύθηκαν από 34 επιστήμονες από 12 χώρες. Ανακάλυψαν φως από άτομα των στοιχείων, αργό και θείο, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν παραχθεί μόνο από ισχυρή ακτινοβολία προερχόμενη από ένα αστέρι νετρονίων στο κέντρο του υπερκαινοφανούς αστέρα.

Μπορεί να μην υπάρχει άμεση εικόνα του ίδιου του αστέρα νετρονίων, αλλά θα ήταν δύσκολο να εξηγήσει οτιδήποτε άλλο τις ενδείξεις αυτές, σύμφωνα με τον Δρ Robert Massey, της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας. «Αν είμαστε τυχεροί, τότε τα επόμενα χρόνια μπορεί να δούμε ακόμη και το άστρο νετρονίων κανονικά στον πυρήνα του, αποκτώντας μια κοντινή ματιά πολύ νωρίς στη ζωή του».

Έτσι, αν και οι αστρονόμοι ντετέκτιβ δεν έχουν βρει ακόμα το όπλο που καπνίζει για να λύσουν το μυστήριο του φόνου, έχουν όμως εντοπίσει τον καπνό του όπλου.

Με πληροφορίες από BBC