Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την Τετάρτη (14/08) το συνεχιζόμενο ξέσπασμα του ιού mpox στην Αφρική σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την παγκόσμια υγεία, το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού σύμφωνα με το διεθνές υγειονομικό δίκαιο. Ακολουθεί την κήρυξη έκτακτης ανάγκης δημόσιας υγείας που έκαναν την Τρίτη (13/08) τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής για την ήπειρο.

Ένα πιο θανατηφόρο στέλεχος του ιού, η κλάση Ib, εξαπλώνεται γρήγορα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και έχει φτάσει σε τουλάχιστον τέσσερις χώρες της Αφρικής που δεν είχαν προηγουμένως προσβληθεί. Ο κίνδυνος πρόσθετης διεθνούς εξάπλωσης είναι «πολύ ανησυχητικός», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγιέσους.

«Ήταν ομόφωνη η άποψη ότι η τρέχουσα επιδημία του mpox, η έξαρση του mpox, είναι ένα έκτακτο γεγονός», δήλωσε ο Ντίμι Ογκόινα, πρόεδρος της επιτροπής έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ. «Αυτό που έχουμε στην Αφρική είναι η κορυφή του παγόβουνου. Δεν αναγνωρίζουμε ή δεν έχουμε πλήρη εικόνα αυτού του φορτίου της mpox».

Στην Ευρώπη το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στη Σουηδία, ενώ αναφέρθηκαν και τρία κρούσματα στο Πακιστάν, ισχυρές ενδείξεις ότι η νόσος διαδίδεται πέραν της Αφρικής.

Από τον Ιανουάριο 2023 που άρχισε το ξέσπασμα της νόσου που βρίσκεται σε εξέλιξη, στο Κονγκό καταγράφηκαν 27.000 κρούσματα και περισσότεροι από 1.100 θάνατοι, κυρίως μεταξύ παιδιών.

Η Κίνα θορυβήθηκε από το ξέσπασμα της mpox και λαμβάνει προληπτικά μέτρα αυξημένης επιτήρησης της κίνησης προσώπων κι εμπορευμάτων προς την επικράτεια από κράτη ή περιοχές όπου επιβεβαιώθηκαν κρούσματα για έξι μήνες.

Στο πλαίσιο των μέτρων αυτών, ταξιδιώτες από χώρες όπου έχουν καταγραφτεί ξεσπάσματα θα υποχρεούνται να δηλώσουν εγγράφως αν είχαν επαφή με συμπτωματικούς ασθενείς ή αν παρουσιάζουν οι ίδιοι συμπτώματα, ενώ οχήματα, εμπορευματοκιβώτια και αγαθά από τα κράτη και τις περιοχές με κρούσματα θα απολυμαίνονται.

Οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν στενά την κατάσταση. Να τι πρέπει να γνωρίζετε.

Τι είναι ο ιός mpox

«Η ευλογιά των πιθήκων δεν είναι νέο νόσημα. Υπήρχε από το 1970, κυρίως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, και είναι ενδημικό σε πολλές περιοχές της Αφρικής» δήλωσε στο ERTNews ο καθηγητής Mικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής. Μιλώντας για την μεγάλη αύξηση στα περιστατικά που καταγράφονται σε αφρικανικές χώρες αλλά και το πέρασμα της μολυσματικής νόσου ο καθηγητής υπενθύμισε ότι το 2022 υπήρξε η πρώτη μεγάλη εξάπλωση στον ανεπτυγμένο κόσμο, με αρκετά περιστατικά στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

Η Mpox, παλαιότερα γνωστή ως ευλογιά των πιθήκων, είναι μια ιογενής ασθένεια που σχετίζεται με τον ιό της ευλογιάς που έχει πλέον εξαλειφθεί. Μπορεί να μεταδοθεί μέσω στενής επαφής, όπως το άγγιγμα, το φιλί ή το σεξ, καθώς και μέσω μολυσμένων υλικών όπως σεντόνια, ρούχα και βελόνες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Τα αρχικά συμπτώματα είναι συνήθως παρόμοια με αυτά της γρίπης – όπως πυρετός, ρίγη, εξάντληση, πονοκέφαλος και μυϊκή αδυναμία – και συχνά ακολουθούνται από ένα επώδυνο ή κνησμώδες εξάνθημα με ανάγλυφες βλάβες που ξεφλουδίζουν και υποχωρούν σε διάστημα εβδομάδων.

Τι είναι διαφορετικό σε αυτό το ξέσπασμα

Ο ιός Mpox χαρακτηρίζεται από δύο γενετικές κλάσεις, I και II. Μια κλάση είναι μια ευρεία ομάδα ιών που έχει εξελιχθεί επί δεκαετίες και έχει διακριτές γενετικές και κλινικές διαφορές.

Η κλάση II ήταν υπεύθυνη για ένα παγκόσμιο ξέσπασμα που οδήγησε επίσης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την παγκόσμια υγεία από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Μάιο του 2023.

Αλλά η νέα επιδημία οφείλεται στην κλάση Ι, η οποία προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια. Ο υπότυπος που ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος της τρέχουσας εξάπλωσης, η κλάση Ib, είναι σχετικά νέος.

«Εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, η Ib έχει εμφανιστεί ως μια νέα μετάλλαξη που έχει προσαρμοστεί στον άνθρωπο», δήλωσε ο Dr. Ντάνιελ Μπάους, ανώτερος σύμβουλος για την παγκόσμια ασφάλεια της υγείας στο FIND, μια παγκόσμια μη κερδοσκοπική οργάνωση που επικεντρώνεται στην ισότητα της υγείας.

Ο ιός μεταδίδεται συχνά από τα ζώα στους ανθρώπους, είπε. Αλλά μόλις μια μετάλλαξη προσαρμοστεί, μπορεί να μεταδοθεί από τον άνθρωπο και να οδηγήσει σε μεγαλύτερες επιδημίες.

Ο κλάδος Ib είναι νέος και ανησυχητικός, αλλά η τρέχουσα κατάσταση επιδεινώνεται από τις πολλαπλές επικαλυπτόμενες εστίες.

«Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ξέσπασμα μιας κλάσης- έχουμε να κάνουμε με πολλά ξεσπάσματα διαφορετικών κλάσεων σε διαφορετικές χώρες με διαφορετικούς τρόπους μετάδοσης και διαφορετικά επίπεδα κινδύνου», δήλωσε ο Τέντρος την Τετάρτη.

Ιός

Πόσο επικίνδυνα είναι τα πράγματα

Ορισμένες επιδημίες του ιού mpox της κλάσης Ι έχουν προκαλέσει το θάνατο έως και του 10% των ανθρώπων που νοσούν, αν και οι πιο πρόσφατες επιδημίες είχαν χαμηλότερα ποσοστά θανάτου, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ. Το ποσοστό θνησιμότητας για την κλάση ΙΙ είναι λιγότερο από 0,2%.

Ορισμένες ομάδες – συμπεριλαμβανομένων των βρεφών, των ατόμων με σοβαρά εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και των εγκύων γυναικών – έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν πιο σοβαρές λοιμώξεις.

Παρόλα αυτά, η επιτήρηση της mpox είναι αρκετά ελλιπής και υπάρχουν πολλά ακόμη να μάθουμε, δήλωσε ο Μπάους.

«Πρόκειται για έναν ιό που βρίσκεται στο περιβάλλον και πιθανώς διατηρείται σε μικρά θηλαστικά στην Αφρική, και δεν έχουμε τα κατάλληλα διαγνωστικά, πραγματικά», είπε. «Δεν είναι απαραίτητα δύσκολο να διαγνωστεί η λοίμωξη από mpox όταν έχεις ένα εργαστήριο ακριβώς δίπλα σου, και εξειδικευμένους εργαστηριακούς υπαλλήλους και την τεχνολογία. Αλλά φυσικά, τα περισσότερα από αυτά τα κρούσματα παρατηρούνται συχνά σε πολύ αγροτικές περιοχές, οπότε η προσπάθεια να πάρεις δείγμα και να το στείλεις σε εργαστήριο είναι δύσκολη υπόθεση».

Η κατανόησή μας για τη μεταδοτικότητα και τον κίνδυνο θανάτου μπορεί να είναι στρεβλή από τους περιορισμούς που τείνουν να ανιχνεύουν μόνο τα πιο σοβαρά κρούσματα, είπε. Ανεξάρτητα από αυτό, η αυξημένη εξάπλωση αυξάνει την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας και τον αριθμό των ατόμων που επηρεάζονται.

«Είναι μια ασθένεια που προκαλεί πολύ πόνο και ταλαιπωρία, πολύ φόβο, πολύ πανικό», δήλωσε ο Μπάους.

Πού εντοπίζεται ο ιός mpox

Για δεκαετίες, ο ιός mpox εντοπιζόταν κυρίως στην Κεντρική και Δυτική Αφρική. Η συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων της κλάσης Ι προερχόταν από την Κεντρική Αφρική και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων της κλάσης ΙΙ προερχόταν από τη Νιγηρία.

Το 2022, η ανησυχία αυξήθηκε όταν τα κρούσματα άρχισαν να εξαπλώνονται στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική.

Η ευρύτερη διεθνής εξάπλωση είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο ο ιός mpox έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την παγκόσμια υγεία, αλλά το γεωγραφικό μοτίβο της τρέχουσας επιδημίας είναι διαφορετικό από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια της επιδημίας πριν από δύο χρόνια.

Τώρα, ο mpox φτάνει σε περισσότερες χώρες της Αφρικής που προηγουμένως δεν είχαν επηρεαστεί. Ενώ η συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων εξακολουθεί να συγκεντρώνεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, κρούσματα έχουν επίσης αναφερθεί σε τουλάχιστον 13 χώρες σε ολόκληρη την ήπειρο, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής.

Και την Πέμπτη (15/08), η Σουηδία επιβεβαίωσε το πρώτο της κρούσμα mpox της κλάσης Ι, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που εντοπίζεται εκτός Αφρικής.

«Όλοι έχουμε ακούσει ένα εκατομμύριο φορές ότι κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι να είναι όλοι ασφαλείς», δήλωσε ο Μπάους, ειδικά με το πόσο συνηθισμένα είναι τα διεθνή ταξίδια. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ανησυχούμε και να προτρέχουμε έγκαιρα».

Υπάρχει επίσης ένα στοιχείο ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είπε. Η κήρυξη έκτακτης ανάγκης για την παγκόσμια υγεία από το 2022 δημιούργησε ένα προηγούμενο, και παρόμοια ανησυχητικά μοτίβα μετάδοσης σε πολλές χώρες της Αφρικής αξίζουν εξίσου επείγοντος και προσοχής με την εξάπλωση σε χώρες υψηλού εισοδήματος.

Πώς μπορεί να περιοριστεί η εξάπλωση

Εμβόλια για την προστασία από τον ιό mpox είναι διαθέσιμα, αλλά δεν είναι ευρέως προσβάσιμα στην Αφρική.

Η Συμμαχία Εμβολίων, γνωστή ως Gavi, διαθέτει έως και 500 εκατομμύρια δολάρια για την προμήθεια εμβολίων mpox σε χώρες που έχουν πληγεί από την επιδημία της νόσου, συμπεριλαμβανομένης της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και των γύρω χωρών. Από το 2026, η Gavi θα δημιουργήσει ένα παγκόσμιο απόθεμα εμβολίων mpox, παρόμοιο με τα υπάρχοντα αποθέματα για τα εμβόλια χολέρας, Έμπολα, μηνιγγίτιδας και κίτρινου πυρετού, αναφέρεται λεπτομερώς σε δελτίο τύπου την Πέμπτη.

Όμως ο ΠΟΥ τόνισε ότι τα εμβόλια αποτελούν μόνο ένα μέρος της αντιμετώπισης– ο περιορισμός της εξάπλωσης θα απαιτήσει επίσης αυξημένη επιτήρηση, διαγνωστικά και έρευνα για να καλυφθούν «κενά στην κατανόηση».

Ο οργανισμός έχει υπογράψει τη διαδικασία καταχώρισης του καταλόγου επείγουσας χρήσης και για τα δύο εμβόλια mpox και ανέπτυξε ένα περιφερειακό σχέδιο αντιμετώπισης που απαιτεί 15 εκατομμύρια δολάρια, με 1,5 εκατομμύριο δολάρια να αποδεσμεύονται από το Ταμείο έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Μισό εκατομμύριο δόσεις του εμβολίου βρίσκονται σε απόθεμα και άλλα 2,4 εκατομμύρια θα μπορούσαν ενδεχομένως να παραχθούν μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με τον Τιμ Νγκουέν του Προγράμματος Έκτακτης Ανάγκης Υγείας του ΠΟΥ.

Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Νιγηρία θα είναι οι πρώτες που θα λάβουν αυτά τα εμβόλια, πρόσθεσε ο περιφερειακός διευθυντής έκτακτης ανάγκης της Αφρικής δρ Αμπντού Σαλαμ Γκουέι.

Η φαρμακευτική εταιρεία της Δανίας Bavarian Nordic, που παρασκευάζει το εμβόλιο για την mpox, ανακοίνωσε ότι ζήτησε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων την επέκταση της χρήσης του σκευάσματος και στους νέους 12-17 ετών.

Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι τα ενδιάμεσα αποτελέσματα κλινικής έρευνας δείχνουν ότι η ανοσολογική απόκριση του εμβολιασμού κατά της mpox και της ευλογιάς στους εφήβους και το προφίλ ασφάλειας του σκευάσματος είναι αντίστοιχα με τα αποτελέσματα του εμβολιασμού στην κατηγορία των ενηλίκων.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά την διάρκεια της προηγούμενης επιδημίας της mpox το 2022, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) είχε δώσει άδεια επείγουσας χρήσης του εμβολίου για τους εφήβους.

Χθες, η Bavarian Nordic δήλωσε έτοιμη για την παραγωγή μέχρι 10 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων μέχρι το 2025. Σήμερα η εταιρεία διαθέτει σε στοκ 500.000 δόσεις του εμβολίου.

Με πληροφορίες από CNN, ΑΠΕ-ΜΠΕ

Tags