Αυξήθηκε ελαφρώς η πιθανότητα να επηρεάσει τη Γη ο αστεροειδής που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, μαγνητίζοντας την προσοχή της αστρονομικής κοινότητας. Ο 2024 YR4 έχει πλέον 2,2% πιθανότητα να χτυπήσει τον πλανήτη μας στις 22 Δεκεμβρίου του 2032, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία. Η εκτίμηση κινδύνου αυξήθηκε από 1,2% την τελευταία εβδομάδα λόγω νέων παρατηρήσεων.

Οι αστρονόμοι αναμένουν μάλιστα ότι το ποσοστό θα αλλάζει καθώς θα μελετούν νέα στοιχεία που έρχονται στο φως. Εάν αυτός ο αστεροειδής ακολουθήσει τον δρόμο που έχουν χαράξει άλλοι αστεροειδείς που έχουν περάσει κοντά από τη Γη μετά την ανακάλυψή τους, η πιθανότητα πρόσκρουσης αναμένεται αρχικά να αυξηθεί και στη συνέχεια να μειωθεί, σύμφωνα πάντα με την ESA. Για παράδειγμα, ο αστεροειδής Apophis θεωρείτο κάποτε ένας από τους πιο επικίνδυνους αστεροειδείς, με ανησυχητική πιθανότητα να χτυπήσει τη Γη μετά την ανακάλυψή του το 2004. Το 2021 ωστόσο, οι επιστήμονες αναθεώρησαν μετά από ακριβή ανάλυση της τροχιάς του.

Όσο περισσότεροι αστρονόμοι παρατηρούν τον αστεροειδή 2024 YR4, τόσα περισσότερα μπορούν να κατανοήσουν για το μέγεθος και την τροχιά του, κάτι που θα καθορίσει την πιθανότητα πρόσκρουσης.

«Βασικά, όσες περισσότερες παρατηρήσεις λαμβάνουμε, τόσο μεγαλύτερη ακρίβεια μπορούμε να έχουμε για την τροχιά του αστεροειδούς και είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί ότι δεν πρόκειται για πρόσκρουση», διευκρινίζει η υπηρεσία. «Ως εκ τούτου, αναμένουμε ότι η πρόβλεψη κινδύνου μπορεί να μειωθεί σταθερά/σταδιακά στο μηδέν».

Ο αστεροειδής υπολογίζεται ότι έχει πλάτος από 40 έως 90 μέτρα και «μέγεθος συγκρίσιμο με αυτό ενός μεγάλου κτιρίου», είπε ο Dr. Paul Chodas, διευθυντής του Κέντρου Μελετών Αντικειμένων κοντά στη Γη, ή CNEOS, στο Εργαστήριο Jet Propulsion της NASA στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Ο Chodas πρόσθεσε ότι το μέγεθος του αστεροειδούς, το οποίο οι αστρονόμοι προσπαθούν να προσδιορίσουν με επακόλουθες παρατηρήσεις χρησιμοποιώντας πολλαπλά τηλεσκόπια, είναι επί του παρόντος εξαιρετικά ανακριβές.

«Εάν ο αστεροειδής αποδειχθεί ότι βρίσκεται στο μεγάλο άκρο του εκτιμώμενου εύρους μεγεθών, η πρόσκρουση θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά σε έως και 50 χιλιόμετρα από το σημείο της πρόσκρουσης», εξήγησε ο Chodas. «Η πιθανότητα ζημιάς προκύπτει λόγω της απίστευτα υψηλής ταχύτητας (περίπου 17 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο) με την οποία ο αστεροειδής θα εισχωρούσε στην ατμόσφαιρα».

Αστεροειδείς αυτού του μεγέθους προσκρούουν στη Γη κάθε μερικές χιλιάδες χρόνια, ενώ μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές τοπικές καταστροφές, σημειώνει η ESA.

Το 1908, ένας αστεροειδής πλάτους 30 μέτρων χτύπησε τον ποταμό Podkamennaya Tunguska σε ένα απομακρυσμένο δάσος της Σιβηρίας, σύμφωνα με την Planetary Society. Η πρόσκρουση ισοπέδωσε δέντρα και κατέστρεψε δάση σε έκταση 2.150 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Και το 2013, ένας αστεροειδής πλάτους 20 μέτρων εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης πάνω από το Τσελιάμπινσκ της Ρωσίας. Εξερράγη στον αέρα, απελευθερώνοντας 20 έως 30 φορές περισσότερη ενέργεια από εκείνη της πρώτης ατομικής βόμβας, εκπέμποντας φωτεινότητα μεγαλύτερη από τον ήλιο, αλλά και θερμότητα, με αποτέλεσμα να καταστρέψει περισσότερα από 7.000 κτήρια και να τραυματίσει περισσότερους από 1.000 ανθρώπους.

Πηγή: ESO/O. Hainaut et al

Εντοπίζοντας έναν νέο αστεροειδή

Το τηλεσκόπιο Last Alert Alert System, ή ATLAS, στο Río Hurtado της Χιλής, εντόπισε για πρώτη φορά τον 2024 YR4 στις 27 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο χρηματοδοτούμενου προγράμματος από τη NASA για τη σάρωση του ουρανού σε αναζήτηση αστεροειδών κοντά στη Γη, δήλωσε ο Davide Farnocchia, μηχανικός πλοήγησης στο JPL και στο CNEOS, μέσω email.

Τα αυτοματοποιημένα συστήματα προειδοποίησης για αστεροειδείς σήμαναν συναγερμό αφού διαπίστωσαν ότι ο 2024 YR4 είχε μια μικρή πιθανότητα να χτυπήσει τη Γη το 2032, ανεβάζοντάς τον στην κορυφή της λίστας της ESA με τους επικίνδυνους αστεροειδείς και της αυτοματοποιημένης λίστας ρίσκου Sentry της NASA στις 31 Δεκεμβρίου. Οι λίστες αυτές περιλαμβάνουν όλους τους γνωστούς αστεροειδείς με μη μηδενική πιθανότητα πρόσκρουσης με τη Γη.

Από τον Ιανουάριο, οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν το Παρατηρητήριο Magdalena Ridge στο Νέο Μεξικό, το Δανικό Τηλεσκόπιο και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο στη Χιλή για να παρακολουθούν τον αστεροειδή, ο οποίος αυτή τη στιγμή απέχει από τη Γη περισσότερα από 45 εκατομμύρια χιλιόμετρα και απομακρύνεται με την πάροδο του χρόνου, είπε ο Farnocchia.

Καθώς ο αστεροειδής απομακρύνεται από τη Γη, οι ερευνητές θα πρέπει να βασιστούν σε μεγαλύτερα τηλεσκόπια για να τον παρατηρήσουν. Το ουράνιο αντικείμενο θα πρέπει να είναι ορατό τον Απρίλιο και να εξαφανιστεί καθώς συνεχίζει την τροχιά του γύρω από τον ήλιο. Δεν θα επιστρέψει στην περιοχή της Γης μέχρι το 2028.

Εάν ο 2024 YR4 εξαφανιστεί από το οπτικό πεδίο πριν οι διαστημικές υπηρεσίες μπορέσουν να αποκλείσουν εντελώς οποιαδήποτε πιθανότητα πρόσκρουσης, ο διαστημικός βράχος θα παραμείνει στη λίστα κινδύνου μέχρι να εμφανιστεί ξανά τον Ιούνιο του 2028.

«Χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα δεδομένα παρακολούθησης, μπορούμε να προβλέψουμε τη μελλοντική θέση ενός αστεροειδούς», σημειώνει ο Farnocchia. «Όσο περισσότερο παρακολουθούμε έναν αστεροειδή, τόσο πιο ακριβής είναι η πρόβλεψη. Καθώς συλλέγουμε πρόσθετα δεδομένα, η αβεβαιότητα για τη θέση του 2024 YR4 το 2032 θα μειωθεί».

Η NASA και η ESA παρακολουθούν τακτικά χιλιάδες αστεροειδείς κοντά στη Γη, αλλά ανάλογα με το μέγεθος, οι διαστημικοί βράχοι δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστούν. Η ανάπτυξη ωστόσο στην τεχνολογία έρευνας των αστεροειδών και οι μελλοντικές αποστολές εντοπισμού θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν αντικείμενα που οι αστρονόμοι δεν είχαν τη δυνατότητα να δουν στο παρελθόν. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν άλλοι γνωστοί μεγάλοι αστεροειδείς που να έχουν μεγαλύτερη από 1% πιθανότητα να επηρεάσουν τη Γη, σύμφωνα με τη NASA.

Παρακολούθηση πιθανής απειλής

Δύο διεθνείς ομάδες αντίδρασης που έχουν εγκριθεί από τα Ηνωμένα Έθνη — το Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης Αστεροειδών, υπό την προεδρία της NASA, και η Συμβουλευτική Ομάδα Σχεδιασμού Διαστημικής Αποστολής, υπό την προεδρία της ESA — έχουν ενεργοποιηθεί ως απάντηση στην απειλή.

Το Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης Αστεροειδών είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό των οργανισμών που εμπλέκονται στην παρακολούθηση και τον χαρακτηρισμό των λεπτομερειών του αστεροειδούς — και, εάν είναι απαραίτητο, την ανάπτυξη στρατηγικών για την αξιολόγηση των συνεπειών μιας πρόσκρουσης.

Εν τω μεταξύ, η Συμβουλευτική Ομάδα Σχεδιασμού Διαστημικής Αποστολής, η οποία συνεδρίασε πρόσφατα στη Βιέννη της Αυστρίας, θα παράσχει συστάσεις και θα αξιολογήσει επιλογές για τον μετριασμό μιας πιθανής πρόσκρουσης εάν ο αστεροειδής παραμείνει απειλή. Πιθανές τακτικές αντιμετώπισης περιλαμβάνουν την εκτροπή του αστεροειδούς στο διάστημα, όπως η επίδειξη μιας δοκιμής διπλής ανακατεύθυνσης αστεροειδών από τη NASA το 2022, ή η εκκένωση των απειλούμενων περιοχών, είπε ο Farnocchia.

Η ομάδα συνεχίζει να παρακολουθεί τον 2024 YR4 και θα συναντηθεί ξανά στο τέλος Απριλίου ή τις πρώτες ημέρες του Μαΐου καθώς ο διαστημικός βράχος εξαφανίζεται από το οπτικό πεδίο, για να επανεκτιμήσει εάν χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω συστάσεις, σύμφωνα με την ESA.

«Εάν ο 2024 YR4 παραμένει απειλή στο τέλος του τρέχοντος παραθύρου παρατήρησης, ενδέχεται να εξεταστούν μέτρα μετριασμού», κατέστησε σαφές ο Farnocchia. «Αλλά η συζήτηση γι΄ αυτό είναι πρόωρη. Προτεραιότητα αυτήν τη στιγμή είναι να συνεχίσουμε να παρατηρούμε τον 2024 YR4 και να μειώσουμε τις αβεβαιότητες για τη θέση του το 2032, καθώς αυτό είναι πιθανό να αποκλείσει τον κίνδυνο».

Παγκόσμιο αμυντικό σχέδιο

Υπενθυμίζεται πως ο αστεροειδής, πλάτους 100 μέτρων, ενεργοποίησε για πρώτη φορά παγκόσμιες διαδικασίες πλανητικής άμυνας, αφού οι παρατηρήσεις με τηλεσκόπιο αποκάλυψαν ότι υπάρχει πιθανότητα να συγκρουστεί με τη Γη το 2032.

Ο αστεροειδής 2024 YR4 εντοπίστηκε από ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο στη Χιλή στις 27 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, αλλά έκτοτε ανέβηκε στην κορυφή της λίστας κινδύνου πρόσκρουσης που διατηρούν οι υπηρεσίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης που μελετούν το διάστημα.

Με βάση τις μετρήσεις που είχαν συγκεντρωθεί, ο αστεροειδής είχε 1,3% πιθανότητα να συγκρουστεί με τη Γη στις 22 Δεκεμβρίου 2032, ή αλλιώς, σχεδόν 99% πιθανότητα να περάσει χωρίς να συμβεί κάτι.

Αν συγκρουστεί με τη Γη, δεν θα απειλήσει ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά θα μπορούσε να εξαφανίσει μια ολόκληρη πόλη. Ένας αστεροειδής περίπου παρόμοιου μεγέθους προσέκρουσε σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Σιβηρίας το 1908, εξαφανίζοντας 800 τετραγωνικά μίλια δάσους.

«Το πιθανότερο είναι ότι αυτός θα περάσει ακίνδυνα», δήλωσε στον Guardian ο Κόλιν Σνόντγκρας, καθηγητής πλανητικής αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. «Απλά αξίζει λίγη περισσότερη προσοχή με τηλεσκόπια μέχρι να μπορέσουμε να το επιβεβαιώσουμε αυτό. Όσο περισσότερο παρακολουθούμε την τροχιά του, τόσο πιο ακριβείς γίνονται οι μελλοντικές προβλέψεις μας για αυτήν».

Ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα Ντέιβιντ Ράνκιν έγραψε σε μια ανάρτηση στο Bluesky: «Πρόκειται για μια από τις υψηλότερες πιθανότητες πρόσκρουσης από βράχο σημαντικού μεγέθους που έχουν υπάρξει ποτέ. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα εξακολουθεί να είναι ότι θα αστοχήσει», πρόσθεσε. «Συνεχίζουμε να το παρακολουθούμε!»

2/2 – nothing to panic about. Rock is not huge (meteor crater size) and the probabilities will most likely drop as more data comes in. Likely to be a very close approach in Dec of 2032. We've seen this before (2023 DZ2). One to keep an eye on for sure.

— David Rankin (@asteroiddave.bsky.social) January 23, 2025 at 12:07 AM

Στην κλίμακα κινδύνου σύγκρουσης του Τορίνο, ο αστεροειδής κατατάσσεται στην κατηγορία τρία, γεγονός που υποδηλώνει μια κοντινή συνάντηση που χρήζει προσοχής από τους αστρονόμους, επειδή υπάρχει 1% ή μεγαλύτερη πιθανότητα σύγκρουσης μέσα στην επόμενη δεκαετία, η οποία θα προκαλούσε «τοπική καταστροφή». Η κλίμακα του Τορίνο κυμαίνεται από το μηδέν, όταν δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, έως το 10, όταν η σύγκρουση είναι βέβαιη και αποτελεί απειλή για το μέλλον του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε.

Ο μόνος αστεροειδής που έλαβε ποτέ υψηλότερη βαθμολογία είναι ο Apophis που έγινε πρωτοσέλιδο το 2004. Ο Apophis ήταν αρχικά στην κατηγορία τέσσερα στην κλίμακα του Τορίνο, αλλά αργότερα υποβαθμίστηκε, καθώς οι παρατηρήσεις έδειξαν ότι δεν αποτελούσε απειλή για τουλάχιστον έναν αιώνα.

Ο Γκάρεθ Κόλινς, καθηγητής πλανητικής επιστήμης στο Imperial College του Λονδίνου, δήλωσε ότι η αύξηση της παρακολούθησης των αντικειμένων κοντά στη Γη θα κάνει πολύ πιο συχνές τις ανιχνεύσεις όπως του αστεροειδούς 2024 YR4. «Σε αυτό το στάδιο, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε την παρακολούθηση του αστεροειδούς για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο, ώστε να μπορούμε να προβλέψουμε την τροχιά του με μεγαλύτερη σιγουριά», δήλωσε.

Ένας διαστημικός βράχος στο μέγεθος του αστεροειδούς 2024 YR4 δεν θα προκαλούσε μαζική εξαφάνιση, όπως συνέβη πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. Ο αστεροειδής που προκάλεσε τον αφανισμό των δεινοσαύρων είχε πλάτος 10 έως 15 χιλιόμετρα. Αλλά οι διαστημικοί βράχοι πλάτους 100 μέτρων, οι οποίοι προσκρούουν στη Γη κατά μέσο όρο κάθε μερικές χιλιάδες χρόνια, εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν καταστροφικές ζημιές σε κλίμακα πόλης.

Ο εντοπισμός του αστεροειδούς ενεργοποίησε δύο παγκόσμιες ομάδες αντιμετώπισης αστεροειδών που έχουν εγκριθεί από τον ΟΗΕ. Το Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης Αστεροειδών έχει αναλάβει δράση για να κάνει περαιτέρω παρατηρήσεις του αστεροειδούς και να περιορίσει τις αβεβαιότητες στην τροχιά του. Η Συμβουλευτική Ομάδα Σχεδιασμού Διαστημικών Αποστολών έχει επίσης ειδοποιηθεί. Θα προτείνει οποιοδήποτε σχέδιο παρέμβασης, ίσως με εκτροπή του αστεροειδούς με ένα διαστημόπλοιο αναχαίτισης, μια τεχνική που δοκιμάστηκε στην αποστολή Dart της NASA.

Ο αστεροειδής απομακρύνεται τώρα από τη Γη σε σχεδόν ευθεία γραμμή, γεγονός που δυσκολεύει τους αστρονόμους να προσδιορίσουν την τροχιά του με μεγάλη ακρίβεια. Οι αστρονόμοι σκοπεύουν να κάνουν πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις τους επόμενους μήνες πριν ο βράχος εξαφανιστεί από το οπτικό πεδίο. Εάν οι μετρήσεις αυτές δεν αποκλείσουν μια σύγκρουση το 2032, ο αστεροειδής θα παραμείνει πιθανότατα στη λίστα κινδύνου των διαστημικών οργανισμών μέχρι να επανέλθει στο προσκήνιο το 2028.

«Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της πλανητικής άμυνας είναι η ενεργοποίηση περαιτέρω παρατηρήσεων», δήλωσε ο Σνόντγκρας. «Εάν αυτές οι παρατηρήσεις δεν αποκλείσουν μια σύγκρουση, τα επόμενα βήματα θα είναι πιο λεπτομερείς μετρήσεις χαρακτηρισμού με τη χρήση τηλεσκοπίων και συζήτηση για το τι θα μπορούσαν να κάνουν οι διαστημικές υπηρεσίες όσον αφορά πιο λεπτομερείς αποστολές αναγνώρισης και τελικά μετριασμού. Αυτός ο αστεροειδής είναι τέτοιας κλίμακας που μια αποστολή όπως το Dart θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική, αν χρειαστεί, οπότε έχουμε την τεχνολογία και έχει δοκιμαστεί».

Με πληροφορίες από CNN

Tags