Πριν από μια δεκαετία, ένας μυστηριώδης κρατήρας εμφανίστηκε στη ρωσική Αρκτική, σχηματίζοντας μια τεράστια τρύπα πλάτους εκατοντάδων μέτρων, που βυθίζεται σε μια μελανή άβυσσο. Περιβαλλόταν από τεράστια κομμάτια χώματος και πάγου, απόδειξη των βίαιων δυνάμεων που τον δημιούργησαν.

Από το 2014, περισσότεροι από 20 τέτοιοι κρατήρες έχουν εκραγεί, σημαδεύοντας το απομακρυσμένο τοπίο των χερσονήσων Yamal και Gydan της βορειοδυτικής Σιβηρίας – ο πιο πρόσφατος από τους οποίους ανακαλύφθηκε τον Αύγουστο.

Οι κρατήρες έχουν προβληματίσει τους επιστήμονες, οι οποίοι έχουν περάσει χρόνια προσπαθώντας να διαλευκάνουν τον τρόπο με τον οποίο εξερράγησαν. Αυτό πυροδότησε μια σειρά από υπoθέσεις, συμπεριλαμβανομένων πιο τρελών θεωριών, όπως η πτώση μετεωρίτη ή ακόμη και εξωγήινων.

Drone photography, 3D modeling and artificial intelligence are now helping scientists understand how a number of massive craters have formed in the Siberian tundra — a dramatic and new geological phenomenon thought to be linked to climate change. https://t.co/TERjkcHVbR pic.twitter.com/qs9YdztLTB

— CNN International (@cnni) February 20, 2021

Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες

Τώρα, μια ομάδα μηχανικών, φυσικών και επιστημόνων πληροφορικής λέει ότι βρήκε μια νέα εξήγηση. Τα ευρήματά τους, τα οποία παρατίθενται σε νέα μελέτη, υποδηλώνουν ότι πρόκειται για ένα μείγμα κλιματικής κρίσης που προκαλείται από τον άνθρωπο και της ασυνήθιστης γεωλογίας της περιοχής.

Οι επιστήμονες είχαν ήδη συμφωνήσει σε γενικές γραμμές ότι οι κρατήρες σχηματίζονται όταν τα αέρια που είναι παγιδευμένα κάτω από την τούνδρα – συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου που θερμαίνει τον πλανήτη – συσσωρεύονται υπόγεια, προκαλώντας την εμφάνιση ενός αναχώματος στην επιφάνεια. Όταν η πίεση από κάτω ξεπεράσει την αντοχή του εδάφους από πάνω, το ανάχωμα εκρήγνυται, εκτοξεύοντας αέρια.

Αυτό που παραμένει προς συζήτηση είναι οι ειδικότεροι μηχανισμοί για το πώς δημιουργείται η πίεση και από πού ακριβώς προέρχεται το αέριο.

Η ομάδα πίσω από τη νέα έρευνα αποφάσισε να προσεγγίσει τα ερωτήματα σαν ντετέκτιβ, δήλωσε η Ana Morgado, συγγραφέας της μελέτης και χημικός μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Αρχικά εξέτασαν αν οι εκρήξεις μπορεί να είναι χημικές αντιδράσεις, αλλά αυτό αποκλείστηκε γρήγορα. «Δεν υπήρξε καμία αναφορά για κάτι που να σχετίζεται με χημική καύση», δήλωσε η Morgado.

Έπρεπε λοιπόν να είναι φυσική, είπε στο CNN, «όπως το φούσκωμα ενός ελαστικού».

Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές περιστρέφεται γύρω από την πολύπλοκη γεωλογία αυτού του συγκεκριμένου κομματιού της Σιβηρίας: κάτω από το έδαφος υπάρχει ένας παχύς μόνιμος παγετός – ένα συνονθύλευμα χώματος, βράχων και ιζημάτων που συγκρατούνται από πάγο. Κάτω από αυτό βρίσκεται ένα στρώμα από «υδρίτες μεθανίου», μια στερεή μορφή μεθανίου.

Ανάμεσα στα δύο αυτά στρώματα υπάρχουν ασυνήθιστοι θύλακες, πάχους περίπου 3 μέτρων, αλμυρού, μη παγωμένου νερού που ονομάζονται cryopeg. Καθώς η κλιματική κρίση οδηγεί σε θερμότερες θερμοκρασίες, το ανώτερο στρώμα του εδάφους λιώνει, προκαλώντας το νερό να διαρρέει μέσα από το μόνιμο στρώμα πάγου και να εισχωρεί στο cryopeg, διαρρέοντας σε αυτό το αλμυρό στρώμα, σύμφωνα με την έρευνα.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αρκετός χώρος για το επιπλέον νερό, οπότε το cryopeg διογκώνεται, η πίεση αυξάνεται και το έδαφος σπάει, στέλνοντας ρωγμές στην επιφάνεια. Αυτές οι ρωγμές προκαλούν ταχεία πτώση της πίεσης στα βάθη, καταστρέφοντας τους υδρίτες μεθανίου και προκαλώντας την εκρηκτική απελευθέρωση αερίου.

Αυτός ο πολύπλοκος χορός μεταξύ του λιώσιμου του μόνιμου πάγου και του μεθανίου μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες πριν συμβεί μια έκρηξη, σύμφωνα με τη μελέτη. Η διαδικασία «είναι πολύ συγκεκριμένη για την περιοχή», δήλωσε η Morgado, οπότε ενώ πιστεύει ότι έχουν λύσει το γρίφο σε αυτό το τμήμα της Αρκτικής, αν παρόμοιοι εκρηκτικοί κρατήρες εμφανιστούν σε μέρη με διαφορετική γεωλογία, «μπορεί να υπάρχει άλλο ένα μυστήριο προς επίλυση».

Άλλοι επιστήμονες, ωστόσο, δεν είναι τόσο σίγουροι ότι ο γρίφος έχει λυθεί, αλλά οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η κλιματική κρίση παίζει ρόλο και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση αυτών των κρατήρων στο μέλλον.

Οι επιστήμονες θα συνεχίσουν να ερευνούν αυτά τα φαινόμενα, τα περισσότερα από τα οποία συμβαίνουν σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν φόβοι ότι θα μπορούσαν να επηρεάσουν κατοικημένες περιοχές ή επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή.

Με πληροφορίες από CNN