Ο εγκέφαλος μαζεύει εμπειρίες και έτσι πάντα προσπαθεί να προβλέψει τι θα συμβεί με βάση αυτές
Ο εγκέφαλος μαζεύει εμπειρίες και έτσι πάντα προσπαθεί να προβλέψει τι θα συμβεί με βάση αυτές
Έχετε προσέξει ποτέ πώς πιάνετε ένα ποτήρι που πέφτει, πριν καν συνειδητοποιήσετε ότι γλιστράει; Αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός σας κάνει συνεχώς προβλέψεις, κρατώντας σας ένα βήμα μπροστά από την πραγματικότητα.
Όσο δύσκολο και αν είναι να το πιστέψουμε, το μυαλό μας δεν επεξεργάζεται απλώς όσα συμβαίνουν, αλλά προβλέπει τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.
Αυτή η ενδιαφέρουσα ιδέα προέρχεται από έρευνα των Κρίστιαν Κέιζερς και Βαλερία Γκατσόλα από το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών της Ολλανδίας και της Τζιόρτζια Σιλάνι από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Η συνεργασία τους εξετάζει πώς ο εγκέφαλός μας μάς επιτρέπει να αντιδρούμε γρήγορα σε καθημερινές καταστάσεις, ανατρέποντας την παλιά αντίληψη ότι απλώς επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες καθώς έρχονται.
Χώρος και χρόνος
Οι παραδοσιακές απόψεις υποστήριζαν ότι ο εγκέφαλός μας λειτουργεί σαν κάμερα, απορροφώντας οπτικές πληροφορίες και στη συνέχεια αποφασίζοντας πώς να αντιδράσει. Όμως, αυτή η διαδικασία θα ήταν πολύ αργή για αντιδράσεις που απαιτούνται σε δευτερόλεπτα.
«Ο εγκέφαλός σας δεν αντιδρά σε αυτό που βλέπει, αλλά προβλέπει τι θα συμβεί, βασισμένος σε προσδοκίες και προηγούμενες εμπειρίες. Έτσι, οι ενέργειές μας συγχρονίζονται με την κίνηση, παρά τις εκατοντάδες χιλιοστά του δευτερολέπτου που χρειάζονται για να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος την οπτική πληροφορία και να κινήσει το σώμα μας», εξηγεί ο Κέιζερς.
Ο ανθρώπινος νους προγραμματίζει μπροστά για να εξασφαλίσει χρόνο για να εκτελέσει την ενέργεια, όπως για να πιάσει μια μπάλα. Η εικόνα που εισέρχεται στα μάτια μας χρησιμοποιείται κυρίως για να ελέγξει αν οι προσδοκίες μας ταιριάζουν με την πραγματικότητα.
Νευρώνες και προβλέψεις
Αυτή η ικανότητα προβλέψεων δεν περιορίζεται μόνο στις δικές μας ενέργειες, αλλά επεκτείνεται και στην κατανόηση των πράξεων των άλλων.
Η Γκατσόλα σημειώνει: «Το ενδιαφέρον είναι ότι χρησιμοποιείτε επίσης τα δικά σας κινητικά προγράμματα και σωματοαισθητικά κέντρα για να προβλέψετε τις ενέργειες των άλλων». Για παράδειγμα, όταν σηκώνετε ένα κουτί γάλα, περιμένετε να αισθανθείτε ένα συγκεκριμένο βάρος στο χέρι σας. Εάν κάποιος άλλος έχει ήδη τελειώσει το γάλα και το κουτί είναι πολύ ελαφρύτερο από ό,τι περιμένατε, η ξαφνική διαφορά μεταξύ της προσδοκίας σας και της πραγματικότητας τραβάει την προσοχή σας.
Όταν βλέπουμε κάποιον άλλο να εκτελεί μια πράξη, χρησιμοποιούμε παρόμοιες διαδικασίες πρόβλεψης. Πιστεύουμε ότι αυτό σχετίζεται με τους λεγόμενους κατοπτρικούς νευρώνες, οι οποίοι ενεργοποιούνται στον κινητικό σας φλοιό όταν βλέπετε κάποιον άλλο να εκτελεί μια ενέργεια.
Ο εγκέφαλος και η επανάληψη
Ο Κέιζερς προσφέρει ένα παράδειγμα για να εξηγήσει πώς ο εγκέφαλός μας προσαρμόζει τις προσδοκίες του. «Φανταστείτε ότι έχω ένα κουμπί και κάθε φορά που το πατάω, ένας ηθοποιός αρχίζει να ουρλιάζει από πόνο. Μετά από πέντε φορές, οι προσδοκίες σας αλλάζουν: την πρώτη φορά είναι εντελώς απροσδόκητο, αλλά μέχρι την πέμπτη φορά, μπορείτε να προβλέψετε τι θα συμβεί», εξηγεί.
Ο εγκέφαλος φαίνεται να έχει έναν περίπλοκο τρόπο για να σχηματίζει ένα δίκτυο προβλέψεων. Όταν οι ενέργειες γίνονται οικείες, ο προκινητικός φλοιός προβλέπει τις κινήσεις και καταστέλλει την οπτική επεξεργασία.
Βαθύτερη κατανόηση του ανθρώπινου νου
Το να κατανοούμε ότι ο εγκέφαλός μας κάνει συνεχώς προβλέψεις, μας βοηθά να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα της καθημερινής μας ζωής. Ο εγκέφαλός μας δεν είναι απλώς μια «κάμερα» που επεξεργάζεται ό,τι βρίσκεται μπροστά μας· προβλέπει τι έρχεται, κάτι που μας επιτρέπει να αντιδρούμε πιο γρήγορα και να νιώθουμε ότι κάτι είναι «λάθος», όπως ένα κουτί γάλα που είναι πιο ελαφρύ από το αναμενόμενο.
Ο εγκέφαλός μας είναι πάντα ένα βήμα μπροστά, φτιάχνοντας συνεχώς μια εικόνα για το πώς πρέπει να είναι ο κόσμος. Αναγνωρίζοντας πώς το μυαλό μας προηγείται της αντίληψης, κατανοούμε καλύτερα γιατί οι καθημερινές μας ενέργειες είναι τόσο εντυπωσιακά γρήγορες και εύστοχες, και γιατί μερικοί άνθρωποι μπορεί να βρίσκουν τον κόσμο συντριπτικό όταν το σύστημα αυτό δεν λειτουργεί το ίδιο καλά.
Με πληροφορίες από Earth
