Ακούγαμε συχνά τις προηγούμενες γενιές να μάς λένε «κάνω καλό και θα σου γυρίσει πίσω» και η αλήθεια είναι πως αυτή η φράση, ενίοτε είχε σημαντική επιρροή στη ζωή μας. Κι όπως αποδεικνύουν έρευνες, ίσως τελικά η συγκεκριμένη προτροπή περί αλτρουισμού που οδηγεί σε προσωπική ευτυχία, να έχει μεγάλη βάση.

Σύμφωνα με την Washington Post, πολλές έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια πάνω στην ψυχολογία των ανθρώπων δείχνουν ότι οι πράξεις αλτρουισμού, όπως για παράδειγμα η δωρεά χρημάτων, η αιμοδοσία, ο εθελοντισμός, δεν ωφελούν μόνο τον αποδέκτη. Είναι ευεργετικές και για τον δότη, ακόμα και όταν ο ίδιος δεν επιδιώκει κανένα αντάλλαγμα.

«Το να βρίσκουμε χαρά στο να βοηθάμε τους άλλους είναι θεμελιώδες για το ποιοι είμαστε ως είδος», δηλώνει η Ελίζαμπεθ Νταν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας.

Κι ακριβώς επειδή το να κάνεις καλό σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα, ο αλτρουισμός μπορεί να γεννήσει περισσότερο αλτρουισμό και ακόμα μεγαλύτερη ευημερία.

«Αν τα πράγματα είναι δύσκολα, συχνά δεν έχεις όρεξη να κάνεις τα πράγματα που θα βοηθήσουν άλλους ανθρώπους γύρω σου», τονίζει η Abigail Marsh, καθηγήτρια Ψυχολογίας και υπεύθυνη του διεπιστημονικού προγράμματος νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Georgetown.

«Αλλά, στην πραγματικότητα, αυτό είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που θα μπορούσατε να κάνετε».

Σε μια παλιά μελέτη, το 2008, η Dunn και οι συνάδελφοί της έδωσαν σε 46 συμμετέχοντες ένα μικρό ποσό (5 ή 20 δολάρια) και τους είπαν να το ξοδέψουν είτε για τον εαυτό τους είτε για κάποιον άλλο. Οι άνθρωποι που ξόδεψαν τα χρήματα σε κάποιον άλλο ανέφεραν ότι ήταν πιο ευτυχισμένοι από εκείνους που τα ξόδεψαν για τον εαυτό τους, ανεξάρτητα από το ποσό των χρημάτων.

Η αρχική μελέτη ήταν μικρή, αλλά μεταγενέστερες έρευνες αναπαρήγαγαν τα οφέλη της ευημερίας από τις φιλοκοινωνικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης του 2020 με σχεδόν 8.000 συμμετέχοντες.

Άλλοι τρόποι για να κάνει κανείς καλό, όπως ο εθελοντισμός και η αιμοδοσία, μπορούν επίσης να βελτιώσουν τη διάθεση και την ευημερία. Ο εθελοντισμός, ειδικότερα, μπορεί να δώσει «λίγο περισσότερο από αυτή τη ζεστή λάμψη που παίρνεις όταν βλέπεις πώς οι πράξεις σου έχουν ωφελήσει άλλους ανθρώπους», δηλώνει ο Marsh.

Η προσφορά στους άλλους απομακρύνει τον δικό μας πόνο

Μια μελέτη του 2019 ανέφερε ότι οι άνθρωποι που εκτελούσαν αλτρουιστικές πράξεις, όπως μια δωρεά χρημάτων σε ορφανά, αντιλαμβάνονταν λιγότερο σωματικό πόνο όταν τους έκαναν ηλεκτροσόκ ή το τσίμπημα ενός αιμοστατικού επιδέσμου σε σύγκριση με εκείνους που κράτησαν τα χρήματα για τον εαυτό τους. Οι καρκινοπαθείς βίωσαν ακόμη και μια ανάπαυλα από τον χρόνιο πόνο.

Μετά από μια αλτρουιστική πράξη, η νευροαπεικόνιση fMRI έδειξε ότι η νευρωνική δραστηριότητα μειώθηκε στον πρόσθιο φλοιό των κερατοειδών και στη νησίδα, οι οποίες είναι και οι δύο περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον πόνο. Ταυτόχρονα, η δραστηριότητα αυξήθηκε στον προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος είναι σημαντικός για να προσδώσει νόημα στην αλτρουιστική πράξη.

Το να είναι κανείς αλτρουιστής έχει και μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία. Οι άνθρωποι που βοηθούσαν άλλους ανέφεραν ότι ήταν πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή και τη δουλειά τους και είχαν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης έως και δύο μήνες αργότερα, σύμφωνα με μια μελέτη του 2018.

Ακόμη και μικρές πράξεις καλοσύνης μπορούν να είναι εκπληκτικά ευεργετικές για την ευημερία μας. Ο Marsh εξηγεί ότι «αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεστε τον εαυτό σας ως άτομο. Ενισχύεται κατά κάποιο τρόπο η πίστη σε έναν κόσμο ανθρώπων που προσπαθούν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον».

«Είμαστε ένα τόσο κοινωνικό είδος που το να κάνουμε πράγματα που βοηθούν τους άλλους γύρω μας είναι πολύ βαθιά στον πυρήνα μας», υποστηρίζει ο Marsh. «Είναι κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να θέλουν να κάνουν».

Μια άλλη γραμμή αποδείξεων ότι ο αλτρουισμός μπορεί να είναι εξελικτικά ριζωμένος είναι ότι τα οφέλη του αλτρουισμού για την ευημερία παρατηρούνται σε διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο.

Οι μελέτες δείχνουν επίσης ότι η ευημερία και ο αλτρουισμός έχουν πιθανώς αμφίδρομη σχέση: Οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι τείνουν να επιδεικνύουν περισσότερο αλτρουισμό και οι πιο αλτρουιστές άνθρωποι αισθάνονται πιο ευτυχισμένοι.