Πολλοί άνθρωποι ονειρεύονται να ταξιδέψουν στο διάστημα, επειδή αντιπροσωπεύει το απόλυτο σύνορο της εξερεύνησης. Η δυνατότητα να δει κανείς τη Γη από το διάστημα, να αιωρηθεί σε μηδενική βαρύτητα και να βιώσει την αχανή έκταση του σύμπαντος, είναι μια εμπειρία που βρίσκεται στην κορυφή των επιθυμιών εκείνων που γοητεύονται από την περιπέτεια και την ανακάλυψη.

Ένα από τα πιο κοινά όνειρα όσων θέλουν να ταξιδέψουν στο διάστημα είναι να δουν τη συναρπαστική θέα της Γης από τροχιά. Οι αστροναύτες και οι τουρίστες του διαστήματος έχουν περιγράψει την συναισθηματική επίδραση του να βλέπεις τον πλανήτη μας από το διάστημα, ως την ομορφιά της «μπλε σφαίρας» και το δέος του κυρτού ορίζοντα.

Όμως και η αίσθηση του να αιωρείσαι σε ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα είναι μία από τις πιο μοναδικές και επιθυμητές εμπειρίες για τους λάτρεις του διαστήματος. Η ελευθερία της κίνησης χωρίς την έλξη της βαρύτητας και ο ενθουσιασμό της αιώρησης μέσα στο διαστημόπλοιο, είναι κάτι που ενθουσιάζει.

Κάποιοι ονειρεύονται να ταξιδέψουν στο διάστημα για να συνδεθούν με κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό τους. Εξερευνώντας πέρα από τη Γη, αισθάνονται ότι μπορούν να ζήσουν την κοινή μοίρα της ανθρωπότητας ως μέρος του κόσμου, ενισχύοντας την αίσθηση της ενότητας και της προοπτικής για τη θέση μας στο σύμπαν.

Για μερικούς, το ταξίδι στο διάστημα δεν είναι μόνο ένα προσωπικό όνειρο, αλλά μια ευκαιρία να συνεισφέρουν για το καλό του συνόλου. Ονειρεύονται να συμμετάσχουν σε πρωτοποριακά επιστημονικά πειράματα ή να βοηθήσουν στην επίλυση μυστηρίων του σύμπαντος, όπως η σκοτεινή ύλη, οι μαύρες τρύπες ή η προέλευση της ζωής.

Το βέβαιο είναι πως το διάστημα προσφέρει σχεδόν μυθική διαφυγή από τους περιορισμούς της ζωής στη Γη. Η ιδέα να αφήσεις πίσω τις καθημερινές υποχρεώσεις και τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά ή πολιτικά ζητήματα της Γης είναι ένα ελκυστικό στοιχείο του ταξιδιού στο διάστημα για εκείνους που επιθυμούν μια διαφορετική αίσθηση ελευθερίας και προοπτικής.

Όμως ένα τέτοιο ταξίδι δεν είναι παίξε γέλασε και σίγουρα δεν μπορεί να το κάνει όποιος απλά το ονειρεύεται. Η ισπανική εφημερίδα El Pais ρίχνει φως στα άδυτα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, ακολουθώντας για μια μέρα την Σάρα Γκαρσία, μία εκπαιδευόμενη αστροναύτη.

Το job offer ήταν εξ αρχής πολύ σκληρό. Απαιτούσε τον εγκλεισμό για μήνες σε έναν κλειστοφοβικό θάλαμο χωρίς δυνατότητα διαφυγής, με μόνο πόσιμο νερό τα καθαρισμένα ούρα άλλων ανθρώπων και με την υποχρέωση να ενεργεί ως ανθρώπινο πειραματόζωο σε επεμβατικά πειράματα.

Ο κίνδυνος θανάτου ήταν μεγάλος. Ένας στους 35 εργαζόμενους πέθανε στην προσπάθεια… Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν 23.000 υποψήφιοι με εκπληκτικά βιογραφικά έκαναν αίτηση για τη δουλειά, εκ των οποίων μόνο 17 πέρασαν τις άκαμπτες δοκιμασίες για να γίνουν αστροναύτες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και να συμμετάσχουν στη «μεγαλύτερη περιπέτεια της ανθρωπότητας»: Ένα ταξίδι στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με προοπτική μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη. Η Ισπανίδα Σάρα Γκαρσία, 35 ετών, είναι μία από τους λίγους εκλεκτούς. Στις 28 Οκτωβρίου ξεκίνησε την εκπαίδευσή της με έναν βασικό στόχο: Να μάθει πώς να μην πεθάνει.

Η Γκαρσία μετακόμισε προσωρινά στην Κολωνία, στη Γερμανία κι από το σπίτι της βλέπει τον επιβλητικό καθεδρικό ναό της πόλης. Όταν δεν βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών, όπου για έξι μήνες θα εκπαιδεύεται για να γίνει αστροναύτης, χαλαρώνει στο σπίτι της πλέκοντας. Όμως ο ελεύθερος χρόνος της είναι πολύ περιορισμένος.

Η μέρα της ξεκινά σε μία από τις μεγαλύτερες πισίνες του κόσμου, βάθους 10 μέτρων και με σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια λίτρα νερού. Εκεί, η Γκαρσία, όπως όλοι οι μαθητευόμενοι αστροναύτες, μαθαίνουν να επιπλέουν ανάμεσα σε αντίγραφα των μονάδων του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, υπό τις οδηγίες του Γάλλου εκπαιδευτή Ερβέ Στιβενέν.

Ο Στιβενέν θυμάται την τρομακτική εμπειρία του Ιταλού αστροναύτη Λούκα Παρμιτάνο κατά τη διάρκεια ενός πραγματικού διαστημικού περιπάτου στις 16 Ιουλίου 2013.

Μετά από μισή ώρα, συνειδητοποίησε ότι κάτι δεν πήγαινε καθόλου καλά. «Αισθάνομαι ότι υπάρχει πολύ νερό πίσω από το κεφάλι μου», προειδοποίησε ο Παρμιτάνο, καθώς βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τη Γη με ταχύτητα 28.000 χιλιομέτρων την ώρα, προσκολλημένος στο εξωτερικό του διαστημικού σταθμού.

Μια διαρροή υγρού άρχισε γρήγορα να γεμίζει το κράνος του, καλύπτοντας τα αφτιά, τα μάτια, ακόμη και τη μύτη του. Αδυνατώντας να ακούσει, με ελάχιστη όραση και στα πρόθυρα του θανάτου από ασφυξία, ο Ιταλός επέστρεψε ήρεμα στον αεροθάλαμο χρησιμοποιώντας τη μνήμη του, ίσα ίσα για να επιβιώσει.

Ο Στιβενέν, ένας θρυλικός εκπαιδευτής αστροναυτών, τονίζει τον στόχο της εκπαίδευσης. «Πρέπει να εκθέτεις τον εαυτό σου σε πολύ δύσκολες, άβολες δραστηριότητες. Πρέπει να συνηθίσεις να είσαι άβολα. Να αφήσεις τη δυσφορία να γίνει η άνεσή σου. Έτσι, όταν βρεθείς σε μια κατάσταση όπως αυτή του Λούκα, άλλοι άνθρωποι θα πανικοβάλλονταν, αλλά εσύ θα νιώθεις άνετα», λέει.

«Ολόκληρη η εκπαίδευση ενός αστροναύτη συνίσταται σε αυτό: Να σπρώχνεις τα όρια της comfort zone και να είσαι πάντα ένα βήμα μπροστά, να σκέφτεσαι τι θα κάνεις αν συμβεί κάτι».

Η εκπαίδευση της Γκαρσία θα είναι έντονη. Τη δεύτερη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, ταξίδεψε σε μια μυστική τοποθεσία στα ισπανικά Πυρηναία για να μάθει πώς να επιβιώνει στο χιόνι, μαζί με άλλους τέσσερις μαθητευόμενους αστροναύτες: Τη Γερμανίδα Αμελί Σόενβαλντ, τον Γάλλο Αρνό Προστ, τον Ιταλό Αντρέα Πατάσσα και τον Τσέχο Αλέις Σβόμποντα.

Οι πέντε τους κατασκεύασαν ιγκλού, εξοικειώθηκαν με τη φωτιά και εξασκήθηκαν σε διασώσεις σε ακραίες συνθήκες, μεταξύ άλλων σε παγωμένα νερά, ώστε να είναι προετοιμασμένοι σε περίπτωση που το σκάφος τους υποστεί ατύχημα επανεισόδου και προσγειωθεί σε μια απομακρυσμένη και αφιλόξενη τοποθεσία.

Η Γκαρσία έχει γίνει ήρωας στην Ισπανία από τότε που η ESA ανακοίνωσε πριν από δύο χρόνια ότι είχε επιλεγεί για τη νέα τάξη αστροναυτών, μαζί με τον Ισπανό Πάμπλο Αλβάρεζ. Και οι δύο γεννήθηκαν στην πόλη Λεόν, με διαφορά 17 ημερών, αλλά δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον.

Η Γκαρσία λέει ότι από τότε αισθάνονται μια απίστευτη σύνδεση, σε σημείο που να λένε τις ίδιες φράσεις την ίδια στιγμή, σαν δίδυμοι. Ο Αλβάρες είναι ένας από τους πέντε αστροναύτες καριέρας, οπότε είναι βέβαιο ότι θα ξεκινήσει για μια εξάμηνη αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό πριν από το 2030.

Η Γκαρσία, από την άλλη πλευρά, είναι μία από τους 12 εφεδρικούς αστροναύτες. Ελπίζει ότι το ισπανικό υπουργείο Επιστημών θα χρηματοδοτήσει μια ιδιωτική αποστολή μερικών εβδομάδων στον διαστημικό σταθμό, όπως έχουν ήδη κάνει η Σουηδία και η Πολωνία με δύο συναδέλφους της.

Η αμερικανική εταιρεία Axiom Space, της οποίας επικεφαλής αστροναύτης είναι ο γεννημένος στη Μαδρίτη Μικαέλ Λόπεζ-Αλεγκρία, προσφέρει αυτά τα ταξίδια έναντι περίπου 50 εκατομμυρίων δολαρίων. Εάν υπάρχει πολιτική βούληση, η Γκαρσία θα μπορούσε να πετάξει γύρω στα τέλη του 2026.

Η εκπαίδευση συνεχίζεται στο γυμναστήριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αστροναυτών, που ονομάζεται Cosmos Gym. Σε έναν τοίχο κρέμονται δύο ημίγυμνες φωτογραφίες των ηθοποιών Μπρους Λι και Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, καθώς και ένα σχέδιο του Ποπάι που αναδεικνύει το εμβληματικό τατουάζ με την άγκυρα στο αντιβράχιο του.

Τα τατουάζ στα χέρια της Γκαρσία απεικονίζουν έναν βιονικό αστροναύτη και ένα άτομο. Η Ισπανίδα γυμνάζεται εντατικά πέντε ημέρες την εβδομάδα, συν μια έκτη «ήσυχη» ημέρα, κατά την οποία μπορεί να περιοριστεί στο περπάτημα 20 χιλιομέτρων. Κάθε μέρα τρέχει στο διάδρομο, κάνει deadlifts, εξασκείται σε κατακόρυφα άλματα, γυμνάζεται με kettlebells, κάνει squats, ρίχνει μπάλες γυμναστικής medicine και κάνει μποξ.

Ο Σέργκι Βάκερ, επικεφαλής ιατρός του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, παρακολουθεί την κατάσταση της Γκαρσία. «Οι αστροναύτες πρέπει να είναι σε καλή φυσική κατάσταση για να μπορούν να εκτελούν τα καθήκοντά τους στο διάστημα. Και πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από ασθένειες. Επιδιώκουμε να έχουμε έναν αστροναύτη που να είναι συνολικά υγιής, μια κατάσταση ευεξίας σε όλους αυτούς τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας», λέει ο 42χρονος Βάκερ, ο οποίος κατάγεται από τη Βαρκελώνη.

Η διαδικασία επιλογής των 17 αστροναυτών ήταν σκληρή. Από τους 23.000 υποψηφίους, ο ESA έκανε μια αρχική επιλογή, καλώντας μόνο 1.400 υποψηφίους σε μια 11ωρη συνεδρία με αγχωτικές ασκήσεις μνήμης και νοημοσύνης, όπως η προσπάθεια να θυμηθούν μια σειρά από 30 αριθμούς και να τους απαγγείλουν ανάποδα.

Μόνο 400 άτομα κατάφεραν να περάσουν στην τρίτη φάση, με σκληρά ψυχολογικά τεστ, στα οποία προβλεπόταν να «ξεφύγουν». Εκατό υποψήφιοι πέρασαν τις απαιτητικές τελικές ιατρικές εξετάσεις, για τις οποίες έπρεπε να περάσουν πέντε ημέρες σε νοσοκομείο και οποιοδήποτε μικρό πρόβλημα υγείας σήμαινε αποβολή.

Μόνο 50 κατάφεραν να περάσουν από τις συνεντεύξεις με τους διευθυντές της υπηρεσίας και, από αυτούς, οι 25 εξετάστηκαν προσωπικά από τον ίδιο τον γενικό διευθυντή, τον Αυστριακό Γιόζεφ Άσμπαχερ. Μετά από 18 μήνες εξετάσεων, έμειναν 17, μεταξύ των οποίων και οι δύο τριαντάρηδες από τη Λεόν.

Συχνά η Γκαρσία υποβάλλεται σε τσεκ-απ από τον Βάκερ. Ο επικεφαλής ιατρός του ESA τονίζει ότι οι αστροναύτες πρέπει επίσης να μάθουν βασικές ιατρικές έννοιες, προκειμένου να σώσουν τη ζωή των συναδέλφων τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ένα είδος σπιτιού έξι δωματίων που περιστρέφεται γύρω από τη Γη σε ύψος περίπου 400 χιλιομέτρων.

«Μία από τις πιο κρίσιμες καταστάσεις που θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε στο διάστημα είναι η καρδιοαναπνευστική ανακοπή. Δεν μας έχει συμβεί ποτέ και ελπίζω να μην συμβεί ποτέ, αλλά πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι», λέει ο Βάκερ.

«Είναι διασκεδαστικό, επειδή στο διάστημα οι ελιγμοί καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως στη Γη. Αν πιέσεις το στήθος κάποιου, αυτός αιωρείται προς τα πίσω», λέει ο γιατρός. Η Γκαρσία και οι συνάδελφοί της θα πρέπει να μάθουν να επαναφέρουν την καρδιά ενός συναδέλφου τους τοποθετώντας τα πόδια τους προς στο ταβάνι, όπως το «αεροπλανάκι» που παίζαμε παιδιά, κάνοντας παραβολικές πτήσεις για να αναπαραστήσουν την κατάσταση έλλειψης βαρύτητας.

Θα μάθουν επίσης να παίρνουν αίμα, να τοποθετούν καθετήρες στην ουρήθρα, να κάνουν υπερήχους. Θα επισκεφθούν ακόμη και νοσοκομεία για να δουν φρικιαστικούς τραυματισμούς. «Η πρώτη φορά που θα δεις ένα σπασμένο κόκαλο δεν πρέπει να είναι στο διάστημα. Αν συμβεί, θα πρέπει να το έχεις ξαναδεί, ώστε να μη σε σοκάρει τόσο πολύ. Μερικές φορές έχουμε πάει σε χειρουργείο ανοιχτής καρδιάς, απλά για να δούμε πώς είναι ένα σώμα με σοβαρό τραυματισμό», εξηγεί ο γιατρός.

Η Γκαρσία σπούδασε βιοτεχνολογία στο Πανεπιστήμιο της Λεόν και εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο στη Μαδρίτη, αναζητώντας θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα και του παγκρέατος. Τον Οκτώβριο ζήτησε δίμηνη άδεια για να ξεκινήσει την εκπαίδευσή της, οπότε είναι εθνική ηρωίδα, αλλά προς το παρόν δεν κερδίζει χρήματα.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος πληρώνει περισσότερα από 6.000 ευρώ το μήνα στους νέους αστροναύτες καριέρας, αλλά όχι στις εφεδρείες. Ο Αλβάρες ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στον ESA τον Απρίλιο και τώρα ολοκληρώνει την εκπαίδευσή του στη NASA στο Χιούστον.

Ένα άγαλμα του σοβιετικού κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν – ο οποίος έγραψε ιστορία το 1961 με μια μοναδική διαστημική πτήση 108 λεπτών, το πρώτο βήμα στην ανθρώπινη εξερεύνηση του διαστήματος – δεσπόζει πάνω από την είσοδο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αστροναυτών.

Στο φουαγιέ, εκτίθεται ένας βράχος που συλλέχθηκε από το πλήρωμα της αποστολής Apollo 16 το 1972 από τα υψίπεδα Descartes, ένα οροπέδιο στη Σελήνη. Η Γκαρσία περπατά με άνεση μέσα σε αυτό το δαιδαλώδες συγκρότημα, μέχρι να φτάσει σε ένα αντίγραφο σε πλήρη κλίμακα της μονάδας Columbus, του ευρωπαϊκού επιστημονικού εργαστηρίου που συνδέεται με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Μόλις της έχει δοθεί η στολή πτήσης της και τη φοράει για να καθίσει μέσα στο ομοίωμα, αφήνοντας τη φαντασία της να οργιάσει.

«Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επιλογής αστροναυτών, ήμουν με τον σύζυγό μου σε μια ροκ συναυλία. Άρχισε να σκοτεινιάζει και βγήκε το φεγγάρι. Θυμάμαι να κοιτάζω αυτή την εικόνα και να λέω: Μπορείς να φανταστείς ότι κάποια στιγμή θα μπορούσα να είμαι εκεί και να παρακολουθώ αυτή τη συναυλία από την άλλη οπτική γωνία;» θυμάται.

Εκεί, σε μια συναυλία της καλιφορνέζας τραγουδίστριας Phoebe Bridgers το καλοκαίρι στη Μαδρίτη, ένιωσε ρίγη. «Λίγο αργότερα, με επέλεξαν και αυτή η πιθανότητα, που ήταν εντελώς τρελή και μακρινή, άρχισε να υλοποιείται ως πραγματικότητα. Μου αρέσει να σκέφτομαι ότι θα μπορούσε να συμβεί. Είμαι προνομιούχος που έχω αυτή την ευκαιρία, η οποία μπορεί να μην συμβεί ποτέ, αλλά τώρα είναι διαθέσιμη», λέει.

Στις 16 Νοεμβρίου 2022, μια εβδομάδα πριν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος παρουσιάσει τους 17 νέους αστροναύτες του, η ανθρωπότητα έκανε το πρώτο βήμα προς την επιστροφή στην επιφάνεια της Σελήνης, μετά από μισό αιώνα απουσίας.

Η αποστολή Artemis I, μη επανδρωμένη και με επικεφαλής τη NASA, απογειώθηκε από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι για να κάνει πρόβα την αποστολή στην οποία η αμερικανική υπηρεσία σκοπεύει να βάλει έναν αστροναύτη να πατήσει το πόδι του στο νότιο πόλο της Σελήνης τον Σεπτέμβριο του 2026.

Ο στόχος τώρα είναι να πάει στη Σελήνη για να μείνει, με την κατασκευή από το 2028 του διαστημικού σταθμού Gateway, ο οποίος θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον δορυφόρο και θα λειτουργήσει ως εφαλτήριο για επανδρωμένες αποστολές στη σεληνιακή επιφάνεια. Η εμπειρία αυτή θα χρησιμεύσει για τον σχεδιασμό μιας ανθρώπινης αποστολής στον Άρη από το 2040.

Η Γκαρσία έχει μια εφαρμογή στο κινητό της τηλέφωνο που της λέει πού βρίσκεται ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός ανά πάσα στιγμή. Όταν ο ουρανός είναι καθαρός, κοιτάζει ψηλά και τον αναζητά στο στερέωμα.

Η Γκαρσία έχει διαβάσει το Ημερολόγιο μιας μαθητευόμενης αστροναύτη, που έγραψε η Ιταλίδα συνάδελφός της Σαμάνθα Κριστοφορέτι, η οποία ένιωσε σαν «διάττοντας αστέρας» όταν η κάψουλά της μετατράπηκε σε πύρινη σφαίρα κατά την επανείσοδό της στη Γη πριν από μια δεκαετία, μετά από 200 ημέρες στο διάστημα.

«Το να φαντάζεσαι τον εαυτό σου να επιστρέφει από μια διαστημική αποστολή, να περνάς μέσα από την ατμόσφαιρα και το σκάφος να πυρακτώνεται εντελώς με εσένα μέσα, αλλά να επιβιώνεις χάρη στην τεχνολογία και να προσγειώνεσαι ξανά στον πλανήτη σου, αφού έχεις κάνει έρευνα, έχεις εκπληρώσει όνειρα, στόχους, μου φαίνεται συναρπαστικό», σκέφτεται η Γκαρσία. «Αν αυτό είναι που αντιπροσωπεύει αυτό το πεφταστέρι, σίγουρα ονειρεύομαι να γίνω κι εγώ έτσι».

Tags