Μπορείς να το απολαύσεις ζεστό, σε θερμοκρασία δωματίου ή κρύο. Μπορεί να καταναλωθεί ως ένα λαχταριστό σνακ ή ένα πλήρες γεύμα. Μπορείς να το φας και σε ένα εστιατόριο, αλλά και σε μια καντίνα. Αν ακόμη δεν το έχεις καταλάβει, μιλάμε για το σάντουιτς.

Αμέτρητα είδη σάντουιτς απολαμβάνονται σε όλο τον κόσμο από ανθρώπους σχεδόν κάθε πολιτισμού. Στην πραγματικότητα, τα σάντουιτς είναι τόσο δημοφιλή, που μπορεί ήδη να έχεις φάει ένα σήμερα!

Γιατί το σάντουιτς είναι πολλά παραπάνω από δύο φέτες ψωμί, συχνά αλειμμένες με βούτυρο, με μια στρώση κρέατος, τυριού κ.λπ. ανάμεσά τους, όπως τουλάχιστον το ορίζει το λεξικό της Οξφόρδης.

Αλλά παρόλο που μπορεί να είσαι ευγνώμων για την εφεύρεση του κλαμπ σάντουιτς, του hoagie, του panini, του open-faced ή του po’ boy, ίσως να μην σε έχει απασχολήσει ποτέ το πώς και το πότε ξεκίνησε τη διαδρομή του προς τα χέρια σου.

Ο άνθρωπος πίσω από τη λέξη

Η προέλευση της λέξης «σάντουιτς» χρονολογείται από το 1762 στην Αγγλία, όταν ο John Montagu, ο 4ος κόμης του Sandwich και ταυτόχρονα πολιτικός, στρατιωτικός και δεινός χαρτοπαίκτης, ζήτησε κάτι που θα μπορούσε να φάει χωρίς να χρειάζεται να σταματήσει την παρτίδα που έπαιζε, αλλά και χωρίς να λερώσει τα χέρια του.

Ένας υπηρέτης του έφερε ένα κομμάτι κρύο κρέας ανάμεσα σε δύο φέτες ψωμιού και ιδού – η λέξη «σάντουιτς» γεννήθηκε!

Αλλά το δημοφιλές σνακ δημιουργήθηκε πράγματι από τον Montagu; Όπως το debate για το αν ένα hot dog θεωρείται σάντουιτς είναι αδιάκοπο, έτσι και η πραγματική προέλευση του σάντουιτς είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα…

Για κάποιους δεν είναι σαφές γιατί ο κόμης του Σάντουιτς, θεωρείται ο «νονός» του δημοφιλούς σνακ. Σύμφωνα με το History η πρώτη γνωστή χρήση της λέξης «σάντουιτς» προέρχεται από το ημερολόγιο του Άγγλου ιστορικού Έντουαρντ Γκίμπον. Στις 24 Νοεμβρίου 1762, έγραψε ότι είδε άνδρες να τρώνε «ένα κομμάτι κρύο κρέας ή ένα σάντουιτς», αλλά δεν υπάρχει καμία αναφορά ότι η ονομασία προέρχεται από τον ομώνυμο κόμη.

Λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1770, ο Γάλλος ταξιδιωτικός συγγραφέας Pierre-Jean Grosley δημοσίευσε ένα σατιρικό βιβλίο με τίτλο A Tour to London- Or New Observations on England and its Inhabitants. Σε αυτό, ο Grosley περιέγραφε μια σκηνή σε ένα τραπέζι τυχερών παιχνιδιών…

Η λέξη σάντουιτς δεν εμφανίζεται στο βιβλίο του Grosely, αλλά πολλοί υποθέτουν ότι η σκηνή του βιβλίου (την οποία ο Grosely μπορεί να επινόησε) αναφερόταν στον 4ο κόμη του Σάντουιτς.

Σε κάθε περίπτωση, η ονομασία -την οποία χρησιμοποιούσαν ήδη άνθρωποι όπως ο Γκίμπον- έγινε γνωστή. Τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, το σάντουιτς ήταν τόσο διαδεδομένο που οι αγγλόφωνοι το χρησιμοποιούσαν ως ρήμα για να περιγράψουν τη διαδικασία τοποθέτησης κάποιου πράγματος ανάμεσα σε δύο άλλα…

Το… ψωμί της υπόθεσης

Οι ιστορικοί έχουν βρει αποδείξεις ότι παρόμοιες συνταγές σε όλη την Ευρώπη και την Ασία υπήρχαν πολύ πριν ο Montagu δώσει στα σάντουιτς το διάσημο πλέον όνομά τους.

Για παράδειγμα, οι αρχαίοι Ρωμαίοι έτρωγαν κάτι που ονομαζόταν «panis quadratus», το οποίο μεταφράζεται ως «τετράγωνο ψωμί» (αυτό που σήμερα θα λέγαμε τοστ).

Η συνταγή αυτή περιελάμβανε γέμιση με κομμάτια τυριού σε φέτες, βότανα και βούτυρο ανάμεσα σε δύο φέτες φρυγανισμένου ψωμιού. Κι αυτό σίγουρα ακούγεται σαν ένα είδος σάντουιτς!

Τα σάντουιτς ήταν επίσης δημοφιλή στους εβραϊκούς πολιτισμούς για πολλούς αιώνες. Ο Χιλέλ ο Πρεσβύτερος είναι μια σημαντική προσωπικότητα στην εβραϊκή ιστορία που έζησε κατά τη διάρκεια του 1ου αιώνα π.Χ. Συχνά του αποδίδεται ότι ήταν ο πρώτος που έφτιαξε το δημοφιλές «σάντουιτς του Χιλέλ», το οποίο αποτελείται από δύο κομμάτια flatbread γεμισμένα με ένα μείγμα ξηρών καρπών και φρούτων, όπως χουρμάδες και σύκα.

Το αρχαίο εβραϊκό κείμενο Pirkei Avot (ή Ηθική των Πατέρων μας) παρέχει περαιτέρω στοιχεία ότι τα σάντουιτς ήταν κοινό φαγητό στην περιοχή κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής. Το κείμενο περιγράφει πώς κάποιοι ραβίνοι «έφερναν δύο κομμάτια ψωμί και έτρωγαν ανάμεσά τους», κάτι που πιστεύεται ότι αποτελεί μια πρώιμη περιγραφή του σάντουιτς.

Τα flatbreads έχουν μακρά ιστορία στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Ειδικότερα, «η ιδέα του να τυλίγεις ψωμί με γέμιση είναι πολύ αρχαία στην τουρκική κουλτούρα» λέει η Mary Isin, συγγραφέας του βιβλίου Bountiful Empire: A History of Ottoman Cuisine.

Στα μέσα του 17ου αιώνα, ο 4ος κόμης του Σάντουιτς ταξίδεψε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, γεγονός που μπορεί να εξηγεί από πού φέρεται να πήρε την ιδέα να ζητήσει από έναν σερβιτόρο να του φτιάξει ένα σάντουιτς πίσω στο Λονδίνο.

Διαβασε ακομα

Αν ήξερες από τι ειναι φτιαγμένο αυτό το λαχταριστό μπέργκερ, θα το έτρωγες;

Η εξάπλωση του σάντουιτς

Αφού ο John Montagu έδωσε στα σάντουιτς το όνομά τους, έγιναν ανάρπαστα σε όλη την Ευρώπη. Καθώς η δημοτικότητα των σάντουιτς συνέχισε να αυξάνεται με την πάροδο των ετών, το πιάτο έφτασε τελικά και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η πρώτη γνωστή συνταγή για σάντουιτς με φυστικοβούτυρο και ζελέ (PB&J) εμφανίστηκε το 1901 στο The Boston Cooking School Magazine of Culinary Science & Domestic Economics. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, οι εταιρείες άρχισαν να παράγουν μαζικά φυστικοβούτυρο στις Ηνωμένες Πολιτείες και στόχευσαν τα παιδιά ως δυνητικούς νέους καταναλωτές. Αυτό συνέβαλε στο να γίνει το PB&J ένα συνηθισμένο σχολικό γεύμα.

Το 1909, ο Αμερικανός εστιάτορας Louis Lassen δημιούργησε αυτό που σήμερα θεωρείται ένα από τα πρώτα εστιατόρια fast-food, πουλώντας σάντουιτς με κοτόπουλο από το κατάστημά του στο New Haven του Κονέκτικατ.

Μέχρι τις δεκαετίες του 1940 και του ’50, τα σάντουιτς έγιναν φαγητό μαζικής παραγωγής, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, που έφερνε στους πάγκους της κουζίνας το χωμί και τα κρέατα, ήδη κομμένα σε φέτες. Επιπλέον, τα εστιατόρια άρχισαν να σερβίρουν τις δικές τους εκδοχές σάντουιτς, όπως τα subs, τα clubs και τα hoagies, γεγονός που εδραίωσε περαιτέρω τη θέση του σάντουιτς στην αμερικανική κουλτούρα.

Διαβασε ακομα

Δεν ευθύνεται ο Ιούλιος Καίσαρας για τη Ceasar’s σου

Απλό, αλλά πεντανόστιμο!

Σήμερα, τα σάντουιτς εξακολουθούν να απολαμβάνονται σε όλο τον κόσμο και κυκλοφορούν σε αμέτρητες ποικιλίες, από απλά σάντουιτς με ζαμπόν μέχρι πιο σύνθετους συνδυασμούς με μοναδικές γεύσεις, όπως τα bagels με καπνιστό σολομό και τα ασιατικά bánh mìs.

Όπως κι αν το προτιμάς, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ταπεινό σάντουιτς παραμένει ένα από τα αγαπημένα μας γεύματα χιλιάδες χρόνια μετά την εφεύρεσή του.