Να ζει κανείς ή να μη ζει; Να τρώνε οι vegan στρείδια και μύδια ή να μην τρώνε;

Η Alex Karol φαντασιώνεται την επόμενη φορά που θα μπορέσει να γευτεί μερικά φρέσκα στρείδια. «Θα τα πάρω με χυμό λεμονιού, κρεμμυδάκια και μερικές σταγόνες καυτερής σάλτσας», λέει η δημοσιογράφος με έδρα το Λονδίνο και το Τορόντο. Η ίδια περιορίζει τη λαχτάρα της για στρείδια σε ένα γεύμα το μήνα και έτσι ακόμα και μόνο η συζήτηση γι’ αυτά την κάνει να πεινάει. «Πραγματικά, τα απολαμβάνω – τα απολαμβάνω πραγματικά. Μακάρι να είχα στρείδια κάθε μέρα της ζωής μου».

Τα στρείδια δεν είναι του γούστου όλων, αλλά ο ενθουσιασμός της Karol για τα δίθυρα που τρέφονται με φίλτρα αποτελεί έκπληξη – επειδή είναι χορτοφάγος. Κατά τα άλλα είναι αυστηρή: δεν καταναλώνει ούτε μέλι. Πριν από μερικά χρόνια, όμως, διαπίστωσε ότι δυσκολευόταν να πάρει ορισμένα θρεπτικά συστατικά σε κατάλληλες ποσότητες μόνο από τα φυτά, και κάποιος την ενημέρωσε για την ιδέα ότι μπορείς να τρως στρείδια και να είσαι χορτοφάγος. Ονομάστηκε «δίθυρος βιγκανισμός» – και η Karol πείστηκε.

Διαβασε ακομα

Οι υπέροχοι λόγοι για τους οποίους τα χταπόδια αλλάζουν σχήμα και χρώμα

«Ήμουν τόσο ενθουσιασμένη που επανέφερα τα στρείδια στη ζωή μου», λέει, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «αισθάνομαι ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι έχω επινοήσει τον κανόνα μόνη μου και ότι δεν είναι κάτι αληθινό».

Ο βιγκανισμός των δίθυρων βασίζεται στην ιδέα ότι τα μαλάκια, όπως τα μύδια και τα στρείδια, δεν διαθέτουν εγκέφαλο και δεν είναι σε θέση να επεξεργαστούν τον πόνο, οπότε η κατανάλωσή τους δεν τους είναι επίπονη. Αυτό έχει προκαλέσει μια φιλοσοφική συζήτηση που σιγοβράζει: μπορούν οι χορτοφάγοι να καταναλώνουν στρείδια;

Τελικά μπορούν;

Σύμφωνα με την Vegan Society, «από διατροφική άποψη [ο βιγκανισμός] δηλώνει την πρακτική της αποχής από όλα τα προϊόντα που προέρχονται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει από ζώα». Η Maisie Stedman, εκπρόσωπος της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης, λέει ότι «αντιλαμβάνεται τη λέξη “ζώο” ως αναφορά σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο. Δηλαδή όλα τα σπονδυλωτά και όλα τα πολυκύτταρα ασπόνδυλα. Τα στρείδια και άλλα δίθυρα είναι ασπόνδυλα και, λαμβάνοντας αυτό υπόψη, δεν είναι vegan η κατανάλωσή τους».

Διαβασε ακομα

Λουκάνικα, αλλά χωρίς τη σφαγή: Το κρέας που θα τρως θα βγαίνει από το εργαστήριο

Ωστόσο, ορισμένοι δεν στηρίζουν το παραπάνω επιχείρημα. Ο φιλόσοφος Peter Singer λέει: «Μπορείτε να πείτε, εξ ορισμού, ότι ένας χορτοφάγος δεν τρώει στρείδια. Αλλά αυτό δεν λύνει το ηθικό ερώτημα “υπάρχει κάτι κακό στο να τρως στρείδια;”».

Ο Singer είναι ομότιμος καθηγητής βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ και το 1975 δημοσίευσε το βιβλίο «Απελευθέρωση των ζώων», το οποίο υποστηρίζει την πιο ηθική μεταχείριση των ζώων. Αποφάσισε να είναι σχεδόν αποκλειστικά χορτοφάγος, ώστε «να μην είναι συνένοχος στην πρόκληση περιττού πόνου σε κανένα όν που αισθάνεται». Αλλά περιστασιακά θα απολαύσει ένα στρείδι, πιστεύοντας ότι τα στρείδια δεν υποφέρουν από πόνο.

Πώς λειτουργεί ο πόνος;

Για να το καταλάβουμε αυτό, είναι λογικό να μάθουμε περισσότερα για το πώς λειτουργεί ο πόνος. Πρώτον, ο πόνος περιλαμβάνει μια «νοσηρή απόκριση» όπου τα νεύρα αντιδρούν σε ένα επιβλαβές ερέθισμα, όπως η θερμότητα, προκαλώντας μια αντανακλαστική απόσυρση του εκτεθειμένου μέρους του σώματος για να το προστατεύσουν από περαιτέρω βλάβη, λέει η Lynne Sneddon, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας που μελετά τη συμπεριφορά των υδρόβιων ζώων.

Για ορισμένους οργανισμούς, η νοσηρότητα περνά σε μια δεύτερη φάση, τον αισθητηριακό πόνο, που προωθεί συμπεριφορές όπως η περιποίηση μιας πληγής. Γνωρίζουμε από την ανθρώπινη εμπειρία ότι ο αισθητηριακός πόνος μπορεί να οδηγήσει σε ταλαιπωρία.

Τα στρείδια και τα μύδια, όμως, στερούνται αυτού που θεωρείται κρίσιμο συστατικό που απαιτείται για την επεξεργασία του αισθητηριακού πόνου: ένα κεντρικό νευρικό σύστημα ή εγκέφαλο. Υπό αυτό το πρίσμα, προκύπτει ότι η θανάτωση και η κατανάλωση στρειδιών δεν τους προκαλεί πόνο.

Διαβασε ακομα

Έντεκα τρόφιμα που μάλλον δεν ξέρεις ότι είναι υπερεπεξεργασμένα

Προσθέτοντας σε αυτή τη θεωρία, τα στρείδια και τα μύδια αγκυροβολούν στα βράχια και δεν μπορούν να διαφύγουν από τους επιτιθέμενους σε σύγκριση με άλλα δίθυρα, όπως τα χτένια, τα οποία μπορούν να κολυμπήσουν μακριά.

Αν φοβάστε πως πονούν, τότε μην τα φάτε

«Είναι πιο δύσκολο να καταλάβουμε γιατί [τα στρείδια και τα μύδια] θα είχαν αναπτύξει την ικανότητα για πόνο, αφού δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να τα ξεριζώσουν από τον βράχο», λέει ο Singer.

Το πρόσφατο βιβλίο του Singer, εξαιρεί τα χτένια και τα μύδια από τον κατάλογο των δίθυρων που καταναλώνει με χαρά. Τα στρείδια παραμένουν στο μενού. «Νομίζω ότι οι ηθικοί λόγοι για να είσαι χορτοφάγος δεν ισχύουν για την κατανάλωση ορισμένων δίθυρων. Έτσι, νομίζω ότι οι άνθρωποι που είναι χορτοφάγοι και θα ήθελαν να φάνε μερικά δίθυρα … δικαιολογούνται να το κάνουν».

Το θέμα του πόνου των ζώων συνεχίζει να απασχολεί τους ερευνητές και, σύμφωνα με τον Sneddon, «δεν υπάρχει πουθενά που να συζητείται πιο έντονα από ό,τι στα υδρόβια ζώα». Αδυνατώντας να μπουν στο μυαλό των ζώων, οι ερευνητές βασίζονται στις αλλαγές στη συμπεριφορά ως την πιο κοντινή απόδειξη ότι οι οργανισμοί αυτοί μπορεί να βιώνουν πόνο. Οι μελέτες του ίδιου του Sneddon σχετικά με τις αλλαγές στη συμπεριφορά των ψαριών έρχονται να προστεθούν σε έναν αυξανόμενο όγκο ερευνών που υποδηλώνουν ότι τα ψάρια αισθάνονται αισθητηριακό πόνο.

Διαβασε ακομα

Έντεκα τρόφιμα που μάλλον δεν ξέρεις ότι είναι υπερεπεξεργασμένα

Τα στρείδια και τα μύδια παρουσιάζουν πιθανά σημάδια νεύρωσης, όπως το κλείσιμο του κελύφους τους ενάντια σε μια απειλή, λέει ο Sneddon. Μπορεί να μην έχουν κεντρικό εγκέφαλο, αλλά διαθέτουν ένα διάχυτο σύστημα νευρικών κυττάρων, σημειώνει: «Το [κεντρικό νευρικό τους σύστημα] είναι απλώς διαφορετικά τοποθετημένο». Και λαμβάνοντας υπόψη τους στενούς εξελικτικούς δεσμούς μεταξύ αυτών των δίθυρων και άλλων μαλακίων, πιστεύει ότι αξίζει να διερευνηθεί περαιτέρω αν μπορούν να βιώσουν πόνο.

Αλλά επί του παρόντος δεν υπάρχει σχεδόν καμία έρευνα για τον πόνο στα δίθυρα. «Δεν διαθέτουμε την επιστήμη που θα μπορούσε να ενημερώσει οποιονδήποτε για την απόφασή του σχετικά με αυτό. Αλλά αν ανησυχείτε ότι μπορεί να υπάρχει πιθανότητα να υποφέρουν αυτά τα ζώα με κάποιο τρόπο, τότε θα σας πρότεινα να αποφύγετε την κατανάλωσή τους», συμβουλεύει ο Sneddon.

Με πληροφορίες από Guardian