Θα ήταν παράξενο να πετάμε άσκοπα το ένα τρίτο του βρώσιμου μέρους μιας μπανάνας κάθε φορά που τρώμε μια. Αλλά αυτό ακριβώς κάνουμε οι περισσότεροι από εμάς όταν πετάμε τη φλούδα, η οποία αποτελεί περίπου το ένα τρίτο του μέσου βάρους του συνολικού φρούτου.

Η φλούδα της μπανάνας, όπως πολλά φρούτα και λαχανικά, δεν είναι μόνο βρώσιμη αλλά περιέχει και χρήσιμα θρεπτικά συστατικά. Για ένα πορτοκάλι, περίπου το 20% του φρούτου είναι φλούδα – το 2018, σύμφωνα με μια μελέτη, παρήχθησαν περίπου 15,1 εκατομμύρια τόνοι φλούδας πορτοκαλιού (αυτό είναι σχεδόν 80.000 μπλε φάλαινες ή 2.500 γιγαντιαίες σεκόιες). Για ένα ακτινίδιο, το 9-13% του καρπού είναι φλούδα. Για ένα ρόδι, η φλούδα είναι σχεδόν τόση όση και οι σπόροι.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το ένα τρίτο των τροφίμων χάνεται ή σπαταλιέται (food waste), δηλαδή 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι ετησίως. Η απώλεια και η σπατάλη τροφίμων ευθύνονται για το 8% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (υπερτριπλάσια από τη συνεισφορά των αερομεταφορών).

Η οργανική ύλη που σαπίζει στους χώρους υγειονομικής ταφής απελευθερώνει επίσης μεγάλες ποσότητες μεθανίου, ένα ισχυρό αέριο 80 φορές ισχυρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) σε διάστημα 20 ετών.

Η κομποστοποίηση των αποβλήτων τροφίμων αντί της αποστολής τους σε χώρους υγειονομικής ταφής μπορεί να συμβάλει στη μείωση της ποσότητας μεθανίου που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα. Όμως, πολλά από αυτά που θεωρούμε απόβλητα είναι στην πραγματικότητα απολύτως βρώσιμα.

Στη βιομηχανία τροφίμων, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την καλύτερη αξιοποίηση τόσο των θρεπτικών συστατικών όσο και της ενέργειας της φλούδας που συνήθως πετιέται. Υπάρχουν όμως τρόποι να το κάνουμε αυτό και στο σπίτι.

Ίσως ένας από τους πιο εύκολους τρόπους για να χρησιμοποιήσεις τη φλούδα είναι οι συνταγές που απαιτούν όλα τα μέρη του φρούτου, όχι μόνο τη σάρκα, όπως γράφει το BBC. Ακολουθούν πέντε ακόμη επιλογές για μαγείρεμα με τα υπολείμματα φλούδας που πολύ συχνά πετιούνται.

Φλούδα πορτοκαλιού

Αν σού αρέσουν οι μαρμελάδες, μπορείς να αξιοποιήσεις τις φλούδες από τα πορτοκάλια που τρως για να φτιάξεις μία και να την απολαμβάνεις κάθε μέρα στο πρωινό σου. Στο BBC Good Food υπάρχει μία συνταγή για μαρμελάδα πορτοκαλιού με μόνο τρία υλικά: Πορτοκάλια Σεβίλλης (1,3 κιλά), χυμός δύο λεμονιών και μια ειλικρινά σοκαριστική ποσότητα κρυσταλλικής ζάχαρης (2,3 κιλά).

Η παρασκευή της χρειάζεται αρκετό από τον χρόνο σου, για να εκτελέσεις όλα τα απαραίτητα στάδια. Θα χρειαστείς περίπου τρεις ώρες για να έχεις στο τέλος δύο βάζα με μαρμελάδα, αφού πρώτα σιγοβράσεις τα καθαρισμένα πορτοκάλια, σουρώσεις τον πολτό από λεπτό σουρωτήρι ώστε να απελευθερωθεί η πηκτίνη (ένα φυσικό άμυλο που βοηθάει τη μαρμελάδα να πήξει), προσθέσεις τη ζάχαρη και τις φλούδες πορτοκαλιού σε φέτες πριν ξαναβράσεις το μείγμα που έχει προκύψει για ένα εικοσάλεπτο.

Μια άλλη πρόταση είναι να φτιάξεις καραμελωμένη φλούδα πορτοκαλιού, ψιλοκόβοντας τη φλούδα και σιγοβράζοντάς την σε βραστό νερό για 10 λεπτά. Πρέπει να επαναλάβεις αυτή τη διαδικασία τρεις φορές και να ξεπλένεις τις φλούδες με κρύο νερό κάθε φορά για να απομακρύνεις την πικρή γεύση, πριν ανακατέψεις τη ζάχαρη και το νερό.

Έτσι θα έχεις πεντανόστιμη καραμελωμένη φλούδα πορτοκαλιού, ενώ το σιρόπι που θα περισσέψει μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως cordial σε ποτά.

Φλούδα ανανά

Το να τρως έναν ανανά είναι πάντα τόσο σπάταλο. Το «καθαρό» φρούτο τελικά, είναι πολύ λιγότερο από όλο αυτό που πετάμε μέχρι να φτάσουμε σε αυτό. Αλλά τι θα μπορούσαμε να κάνουμε με τις φλούδες;

Η ιδέα έρχεται από το Μεξικό, όπου φτιάχνουν το Tepache ένα ποτό προϊόν ζύμωσης που χρονολογείται από την προ-ισπανική εποχή. Όχι μόνο χρησιμοποιεί ό,τι περισσεύει από τον ανανά (τη φλούδα, τον πυρήνα και τα φύλλα στην κορυφή του), αλλά είναι επίσης πηγή προβιοτικών.

Η συνταγή είναι και εύκολη και διασκεδαστική, αλλά χρειάζεται προσοχή καθώς μιλάμε για αλκοόλ. Η διαδικασία ζύμωσης σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο αλκοόλ (αν και συνήθως λιγότερο από 1%, ανάλογα με τους χρόνους ζύμωσης – όσο περισσότερο ζυμώνεται το ποτό, τόσο υψηλότερη είναι η περιεκτικότητα σε αλκοόλ).

Θα χρειαστείς ένα βάζο 3,8 λίτρων, ένα μεγάλο λάστιχο και ένα κομμάτι μουσελίνας ή τουλπάνι αρκετά μεγάλο ώστε να καλύπτει το άνοιγμα του βάζου. Πλένεις, ξεφλουδίζεις και βγάζεις τον πυρήνα από έναν ανανά (έχε υπ όψιν σου ότι ένα βιολογικό φρούτο μειώνει τον κίνδυνο υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στη φλούδα).

Στη συνέχεια, ανακατεύεις νερό με καστανή ζάχαρη ή piloncillo (παραδοσιακή ανεπεξέργαστη ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο από το Μεξικό), σε ένα τηγάνι και το ζεσταίνεις αργά μέχρι να διαλυθεί η ζάχαρη. Στη συνέχεια, το αφήνεις να κρυώσει ελαφρώς, προσθέτεις τον πυρήνα και τις φλούδες του ανανά στο βάζο, και ρίχνεις μέσα το μείγμα ζάχαρης και νερού όσο είναι ακόμα ζεστό.

Στη συνέχεια, το σκεπάζεις με μουσελίνα, ένα τουλπάνι, πετσέτα ή χαρτί κουζίνας – βασικά κάτι που να κρατάει τις μύγες έξω, αλλά να αφήνει τον αέρα να μπαίνει μέσα.

Μετά αφήνεις το μείγμα να ζυμωθεί. Οι οδηγίες λένε να διατηρείς το tepache μεταξύ 21-25 βαθμών Κελσίου, και να το ελέγχεις συνεχώς – μετά από 24-36 ώρες θα πρέπει να υπάρχει λευκός αφρός στην κορυφή, που σημαίνει ότι ζυμώνεται. Όσο περισσότερο το αφήνεις – τόσο πιο έντονη θα είναι η γεύση του. Μόλις είναι έτοιμο, σουρώνεις το υγρό και το βάζεις στο ψυγείο για ένα δροσιστικό ποτό.

Συμβουλή: Μπορείς να προσθέσεις τζίντζερ, λάιμ και άλλα φρούτα για επιπλέον γεύση. (Αλλά αν προστεθεί κάτι οξύ, όπως λεμόνι ή λάιμ, καλό είναι να γίνει αφού το μείγμα είναι έτοιμο, γιατί διαφορετικά θα επιβραδύνει τη διαδικασία ζύμωσης).

Φλούδα τζίντζερ

Η φλούδα τζίντζερ, επίσης, συχνά πετιέται ως απόβλητο τροφίμων.

Όμως η φλούδα είναι αυτή που δίνει στο τζίντζερ τόσες πολλές από τις ευεργετικές του ιδιότητες, καθώς περιέχει βιοδραστικές ενώσεις οι οποίες έχουν φυτοχημικές ιδιότητες που περιλαμβάνουν αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές επιδράσεις. Η φλούδα του τζίντζερ είναι πλούσια πηγή φυτικών ινών και βιταμινών, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης C, του ασβεστίου, του σιδήρου και άλλων.

Αν λοιπόν δεν πρόκειται να πετάξεις τη φλούδα, πώς θα πρέπει να τη χρησιμοποιήσεις;

Μπορείς απλά να χρησιμοποιήσεις το τζίντζερ κανονικά, με τη φλούδα (στην πραγματικότητα, πολύ λίγες συνταγές λένε συγκεκριμένα ότι πρέπει να χρησιμοποιήσεις τζίντζερ με φλούδα), ή μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη φλούδα σε άλλες συνταγές.

Ρίξε το σε μια σούπα για να προσθέσεις γεύση (αλλά αφαίρεσε το πριν το ανακάτεμα ή το σερβίρισμα). Βράσε το με νερό για να δημιουργήσεις ένα ζωμό τζίντζερ, ο οποίος μπορεί να αποθηκευτεί στο ψυγείο και να προστεθεί σε smoothies, χυμούς, κοκτέιλ, ανθρακούχο νερό ή να χρησιμοποιηθεί στον ατμό για να προσθέσεις επιπλέον γεύση στα λαχανικά-ρίζες.

Ή για πλούσια γεύση, ψήσε αργά τη φλούδα στο φούρνο και άλεσέ την σε σκόνη (είτε χρησιμοποιώντας ένα μπλέντερ με μικρό εξάρτημα μύλου είτε έναν μύλο καφέ). Μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή τη σκόνη για να φτιάξεις ένα νόστιμο τσάι με τζίντζερ – φρόντισε να το στραγγίξεις μόλις το φτιάξεις. Η σκόνη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως μπαχαρικό στη μαγειρική και το ψήσιμο.

Συμβουλή: Δοκίμασε να χρησιμοποιήσετε ένα κουταλάκι του γλυκού για να καθαρίσετε το τζίντζερ, αντί για αποφλοιωτή.

Φλούδα κολοκύθας

Πολλές συνταγές απαιτούν να καθαριστούν οι κολοκύθες πριν χρησιμοποιηθούν, αλλά η φλούδα όλων των κολοκυθών είναι απολύτως βρώσιμη, όπως και οι σπόροι. Και τα δύο αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών καθώς και βιταμινών και άλλων βιοδραστικών ενώσεων.

Συνήθως πετάμε τους σπόρους, καθώς φαίνεται πολύ μπελάς να πρέπει να τους καθαρίσεις. Αν όμως θέλεις να δοκιμάσεις κάτι διαφορετικό, δοκίμασε να ψήσεις και τη φλούδα και τους σπόρους για να φτιάξεις μερικά τραγανά σπιτικά πατατάκια.

Ξεκίνα πλένοντας και στεγνώνοντας καλά την κολοκύθα και στη συνέχεια κόψε την κορυφή και το κάτω μέρος. Με έναν αποφλοιωτή λαχανικών και ένα μαχαίρι ξεκόλλα όσο πιο λεπτά τμήματα της φλούδας μπορείς.

Έτσι θα έχεις ένα μείγμα διαφορετικού μεγέθους κομματιών που φαίνονταν ιδανικά για πατατάκια σε μέγεθος μπουκιάς.

Στη συνέχεια, κόψε την κολοκύθα κατά μήκος και βγάλε τους σπόρους και τον κολλώδη πολτό που τους περιβάλλει. Με υπομονή απελευθερώνεις τους σπόρους από τις ίνες που τον περιβάλλουν και στη συνέχεια τους τυλίγεις σε καθαρή πετσέτα για να στεγνώσουν.

Ανακατεύεις τους σπόρους και τη φλούδα της κολοκύθας μαζί σε ένα μπολ με λίγο αλάτι, πάπρικα, καπνιστή πάπρικα, κύμινο και νιφάδες τσίλι, και στη συνέχεια με λίγο ελαιόλαδο. Τα απλώνεις σε ένα ταψί και ψήνεις στον αέρα στους 170 βαθμούς για περίπου 20 λεπτά.

Αν όλο αυτό σου φαίνεται μεγάλη ταλαιπωρία για ένα σνακ, τόρε απλά κράτα τη σκληρή φλούδα σε μια σακούλα στην κατάψυξη με άλλα βρώσιμα υπολείμματα λαχανικών και χρησιμοποίησέ την για την παρασκευή ζωμού λαχανικών.

Φλούδα κρεμμυδιού

Η φλούδα του κρεμμυδιού είναι μια άλλη εξωτερική φλούδα που συνήθως δεν σκέφτεσαι διπλά πριν την πετάξεις.

Στα social media θα έχεις δει ανθρώπους να αποξηραίνουν τα υπολείμματα κρεμμυδιού και να τα αλέθουν σε σκόνη. Αν θέλεις να το «αντιγράψεις», έχε υπόψιν σου ότι μπορεί και να μην πετύχει….

Αλλά ακόμη κι αυτό σώζεται με την προσθήκη αλατιού, για να σου δώσει μετά μία σκόνη κρεμμυδιού με κάπως υποτονική γεύση.

Αλλά υπάρχει κι άλλη πρόταση για την αξιοποίηση της φλούδας του κρεμμυδιού. Όπως πολλές φλούδες, τα κρεμμύδια περιέχουν χημικές ουσίες που ονομάζονται φλαβονοειδή, οι οποίες έχουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Αυτά τα φλαβονοειδή μπορούν να βραστούν και να εξαχθούν από το λαχανικό, παράγοντας μια ισχυρή έγχρωμη βαφή. Οι τανίνες (ο ίδιος τύπος μορίων που δίνει στο κρασί ξηρή γεύση) βρίσκονται επίσης στο φολιδωτό εξωτερικό στρώμα του κρεμμυδιού, με την πικρή γεύση του να αποτρέπει τα πεινασμένα ζωύφια.

Αλλά με τον ίδιο τρόπο που οι τανίνες κάνουν τους λεκέδες του κρασιού δύσκολο να αφαιρεθούν, οι τανίνες του κρεμμυδιού αποτελούν μια αποτελεσματική βαφή για ίνες όπως το βαμβάκι και το λινό, οι οποίες συνήθως πρέπει να προετοιμάζονται με ένα στερεωτικό που ονομάζεται βερνίκι για να εξασφαλιστεί η διάρκεια της βαφής.

Πρώτα, πλένεις το ύφασμα που θέλεις να βάψεις σε ζεστό νερό για να απομακρύνεις τυχόν υπολείμματα λαδιού ή βρομιάς, που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την αποτελεσματικότητα της βαφής.

Αφού στεγνώσεις το ύφασμα στον αέρα, βάλε τις φλούδες κρεμμυδιού σε μια μεγάλη μεταλλική κατσαρόλα με περίπου δύο φλιτζάνια νερό (προσαρμόζεις τις ποσότητες βαφής και νερού ανάλογα με το μέγεθος του υφάσματος). Σε μέτρια φωτιά, φέρνεις τις φλούδες σε βρασμό και διατηρείς το διάλυμα σε βρασμό για περίπου 15 λεπτά, μέχρι το νερό να πάρει ένα σκούρο κεχριμπαρένιο χρώμα.

Όταν το ύφασμα είναι κυρίως στεγνό, σβήνεις τη φωτιά και αφαιρείς τις φλούδες κρεμμυδιού με τρυπητή κουτάλα. Βυθίζεις το ύφασμα στο καυτό διάλυμα βαφής ώστε να καλυφθεί πλήρως και το αφήνεις για 30 λεπτά έως μία ώρα. Χωρίς να στύψεις το ύφασμα, το αφήνεις σε δροσερό χώρο για να στεγνώσει. Εάν το κεχριμπαρένιο χρώμα του υφάσματος δεν είναι αρκετά έντονο, επαναλαμβάνεις τη διαδικασία εμβάπτισης μέχρι να φτάσεις στο επιθυμητό χρώμα.

Tags