«Δεν χάνεις τα γυναικεία σου χαρακτηριστικά επειδή είσαι πρωθυπουργός», δήλωσε η Μάργκαρετ Θάτσερ σε συνέντευξή της στη βρετανική τηλεοπτική γιατρό Μίριαμ Στόπαρντ το 1985. «Φοράω συχνά φιόγκους, είναι πολύ μαλακοί και όμορφοι» είχε πει.

Ως η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, η Θάτσερ ήθελε το φύλο της στην πολιτική να τραβά όσο τον δυνατόν λιγότερο την προσοχή. Αλλά η λεγόμενη Σιδηρά Κυρία καταλάβαινε ότι η πολιτική κινείται μεταξύ της ήπιας και της σκληρής ισχύος – και ότι τα ρούχα ήταν εργαλεία που μπορούσαν να αμβλύνουν (έστω και μόνο οπτικά) τις πιο τραχιές πλευρές μιας 11ετούς θητείας που καθορίστηκε από τη σύγκρουση με τα συνδικάτα, τις εσωτερικές διαμάχες για την εξουσία και τον πόλεμο των Φόκλαντ.

Γνωρίστε, λοιπόν, το pussy-bow. Η μόδα τα αποκαλεί «φιόγκους-γατάκια» (pussy-cat bows) επειδή ξεφυτρώνουν πιο θηλυκά από τα ψηλά ντεκολτέ, έγραφε ένα άρθρο του 1955 στην εφημερίδα Newburgh News.

View this post on Instagram

A post shared by Baroness Margaret Thatcher (@margaret._.thatcher)

Αν και ο όρος διαδόθηκε τον 20ό αιώνα η ιδέα της τοποθέτησης φιόγκων σε μπλούζες ή το μπούστο είναι πολύ παλαιότερη. Μερικές φορές το φιογκάκι ονομάζεται γραβάτα Lavalière, από το όνομα της δούκισσας Louise de La Valliére – της «επίσημης» ερωμένης του βασιλιά Λουδοβίκου XIV. Σύμφωνα με την ιστορία, η δούκισσα ήταν τόσο γοητευμένη από το γραβάτα του βασιλιά που έφτιαξε η ίδια μία από κορδέλα.

Η δούκισσα δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι, τρεις αιώνες αργότερα, μια γενιά επαγγελματιών γυναικών θα χρησιμοποιούσε το ενδυματολογικό της πείραμα με μυριάδες τρόπους για να απαιτήσουν τον σεβασμό και να μεταφέρουν σημαντικά μηνύματα.

Η δύναμη του φιόγκου

Σήμερα, είναι ένα από τα αγαπημένα της αντιπροέδρου Kamala Harris, η οποία έχει φορέσει pussy-bow καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρικής της εκστρατείας: από το Εθνικό Συνέδριο των Δημοκρατικών τον Αύγουστο, μέχρι το τηλεοπτικό προεδρικό ντιμπέιτ με τον Ντόναλντ Τραμπ και την αστραφτερή συνάντηση με την Όπρα τον Σεπτέμβριο. Πιο πρόσφατα, φόρεσε μία τέτοια μπλούζα κατά τη διάρκεια της συνέντευξής της στο «60 Minutes» με τον Μπιλ Γουίτακερ, όπου αντιμετώπισε ερωτήσεις σχετικά με την εξωτερική πολιτική και την οικονομία – οι αιχμηρές γραμμές του κομψού, δαμασκηνί χρώματος κοστουμιού της συνοδεύτηκαν από μια μπλούζα στο ίδιο χρώμα.

Ενώ το pussy-bow έχει γίνει γρήγορα κάτι σαν στολή για τη Χάρις, ήταν στα μέσα του αιώνα που καθιερώθηκε για πρώτη φορά ως βασικό στοιχείο της γκαρνταρόμπας των εργαζόμενων γυναικών.

Μεταξύ 1950 και 1970, το ποσοστό των παντρεμένων γυναικών ηλικίας 35 έως 44 ετών που συμμετείχαν στο εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ αυξήθηκε από 25% σε 46%. Στο ερώτημα τι θα έπρεπε να φορέσουν αποτελούσε ένα πραγματικό άγχος και ορισμένοι εντόπισαν ένα κενό στην αγορά.

Στο εξαιρετικά δημοφιλές βιβλίο του «The Women’s Dress for Success», που εκδόθηκε το 1977, ο συγγραφέας John T. Malloy συνέστησε τις μπλούζες με γραβάτα στο λαιμό ως μια αδιαπραγμάτευτη στολή για κάθε φιλόδοξη γυναίκα. Θα πρέπει να φοριούνται με φούστες, πρόσθεσε, αφού τα παντελόνια δεν ήταν κατάλληλα για το γραφείο.

Οι γυναίκες σε έναν ανδρικό κόσμο

Οι νεοπροσληφθείσες γυναίκες στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 συμφώνησαν και η πανταχού παρούσα μπλούζα με τον φιόγκο στα γραφεία εδραιώθηκε ως σύμβολο του εταιρικού φεμινισμού του δεύτερου κύματος.

Αλλά η γυναικεία ενδυνάμωση είχε μείνει σε μεγάλο βαθμό στο λόμπι. Οι γυναίκες υπήρχαν στον εργασιακό χώρο, ναι, αλλά δεν θεωρούνταν ισότιμες. Οι άνδρες συχνά είχαν άκαμπτες προσδοκίες για το πώς έπρεπε να ντύνονται οι νέες γυναίκες συνάδελφοί τους, όπως είχε αποδείξει η Malloy. Το 1973, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον επέπληξε τη δημοσιογράφο Helen Thomas επειδή φορούσε παντελόνια, λέγοντας ότι προτιμούσε τα φορέματα.

«Συνηθίζαμε να ντυνόμαστε με φούστα και σακάκι, με πουκάμισο με κουμπιά και ένα μικρό παπιγιόν», δήλωσε η Meg Whitman, μία από τις πρώτες γυναίκες στελέχη της Proctor and Gamble, στο ντοκιμαντέρ του PBS ‘Makers’ του 2013: Women Who Make America»: «Αυτή ήταν η δική μας εκδοχή της ανδρικής γραβάτας. Ήταν η προσπάθειά μας να είμαστε θηλυκές αλλά να ταιριάζουμε σε έναν ανδρικό κόσμο».

Το σύμβολο των ισχυρών γυναικών

Ακόμα και σήμερα, μετά από δεκαετίες βελτίωσης των δικαιωμάτων των φύλων στον εργασιακό χώρο, το pussy-bow επιμένει ως ένα βασικό στοιχείο της γκαρνταρόμπας για τις γυναίκες με εξουσία.

«Είναι ένας τρόπος να πεις ότι ‘είμαι επαγγελματίας και να το μαλακώσεις’» δήλωσε στο CNN η σχεδιάστρια γυναικείων ενδυμάτων Nina McLemore, με έδρα τη Νέα Υόρκη. «Αν είσαι πολύ ‘αρρενωπή’, τότε θεωρείσαι απειλή», πρόσθεσε η McLemore, η οποία έχει ντύσει γυναίκες πολιτικούς από τη Hilary Clinton και την Elizabeth Warren μέχρι τη Δημοκρατική βουλευτή Maxine Waters και τη δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου Elena Kagan.

Ενδυματολογική ανατροπή

Το pussy-bow έχει επίσης ερμηνευτεί ως statement-maker πέρα από το χώρο εργασίας. Το 2016, οι παρατηρητές υπέθεσαν ότι η Μελάνια Τραμπ είχε φορέσει ένα καυτό ροζ πουκάμισο Gucci Lavallière ως απάντηση στη διαβόητη κοροϊδία του συζύγου της ότι «αρπάζει τις γυναίκες από τον φιόγκο», η οποία είχε έρθει στο φως της δημοσιότητας λίγες ημέρες νωρίτερα.

Η Κέιτ Μος επέλεξε ένα λευκό πουά pussy-bow κατά την κατάθεσή της στη δίκη για δυσφήμιση του πρώην φίλου της Τζόνι Ντεπ το 2022- ενώ το 2018, η Σάρα Ντάνιους – η πρώτη γυναίκα που διορίστηκε επικεφαλής του οργανισμού που απονέμει το βραβείο Νόμπελ, της Σουηδικής Ακαδημίας – φόρεσε ένα λευκό μεταξωτό pussy-bow σε συνέντευξη Τύπου μετά την αμφιλεγόμενη αποπομπή της λόγω του χειρισμού από την ακαδημία μιας έρευνας για σεξουαλικό παράπτωμα (ο σύζυγος μέλους της ακαδημίας είχε κατηγορηθεί για σεξουαλική κακοποίηση κατά συρροή).

Γυναίκες σε όλη τη Σουηδία διαμαρτυρήθηκαν για την απόφαση, υποστηρίζοντας ότι ήταν άδικο να τιμωρείται η Ντάνιους για τα εγκλήματα ενός άνδρα και φόρεσαν παρόμοιες γραβάτες στο λαιμό σε μια πράξη αλληλεγγύης.

«Η χαρακτηριστική της μπλούζα έγινε viral. Το ρούχο έγινε φεμινιστικό σύμβολο», δήλωσε στο CNN η Jenny Sundén, καθηγήτρια σπουδών φύλου στο Πανεπιστήμιο Södertörn της Σουηδίας. «Ο κόσμος έβγαλε τις μπλούζες φιόγκο ακόμη και στους δρόμους, έξω από το κτίριο του Χρηματιστηρίου στη Στοκχόλμη, όπου συνεδρίαζε η Ακαδημία».

Παρά τα διαφορετικά πλαίσια, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η Μελάνια, η Μος και η Ντάνιους χρησιμοποίησαν την εγγενή θηλυκότητα του pussy-bow για να υπενθυμίσουν στον κόσμο τη διαφορά μεταξύ αυτών και των ανδρών με τους οποίους συνδέονταν. Τα ρούχα τους έλεγαν ότι ήταν γυναίκες – σοβαρές αλλά και θερμές, υπεύθυνες αλλά και προσιτές – που μπορούσαν να εμπιστευτούν.

Ένα ένδυμα που διχάζει

Αλλά και πάλι, η μπλούζα με το φιογκάκι συνεχίζει να διχάζει τις απόψεις. Είναι ένα έμβλημα της γυναικείας απελευθέρωσης ή μια ξεπερασμένη υπενθύμιση της πίεσης που δέχονται οι γυναίκες να επιδεικνύουν θηλυκότητα ακόμη και σε χώρους όπου υποτίθεται ότι είναι ισότιμες;

«Το γεγονός ότι οι γυναίκες τη φορούσαν ως μέρος μιας επαγγελματικής γκαρνταρόμπας ή στολής, δεν την καθιστά από μόνη της φεμινιστική», δήλωσε η Sundén, η οποία χαρακτηρίζει την μπλούζα ένα «φορτισμένο ένδυμα». Χωρίς να πείθεται από τα υποτιθέμενα φεμινιστικά διαπιστευτήριά της, η Sundén λέει ότι η μπλούζα επιτελεί ένα διπλό ρόλο: είναι μια αθώα μπλούζα αλλά και παιχνιδιάρη, κρύβει αλλά τονίζει το σώμα.

«Νομίζω ότι όσον αφορά τα φεμινιστικά σύμβολα, είναι μια περίεργη επιλογή», δήλωσε. Είναι επίσης, πρόσθεσε, λίγο ανόητη: «Είναι ένα γελοίο ένδυμα, παράλογο κατά κάποιον τρόπο. Αλλά είναι επίσης πολύ διασκεδαστικό».

Με πληροφορίες από CNN