Αν αναφέρετε τις λέξεις αμίαντο και ασθένεια, οι σκέψεις των περισσότερων ανθρώπων στρέφονται στα παλιά, ασταθή πλακάκια δαπέδου ή στη μόνωση σε σπίτια και γραφεία, σε θέσεις εργασίας στη ναυπηγική, ακόμα και σε κατασκευές. Εκεί που δεν πάει το μυαλό μας είναι στη βιομηχανία της ομορφιάς. Ποια μπορεί να υποθέσει ότι οι παλέτες με τις σκιές ματιών ή τα ροδακινί ρουζ είναι επικίνδυνα για την υγεία;

Ωστόσο, δεκάδες Βρετανίδες προσφεύγουν στα δικαστήρια των Ηνωμένων Πολιτειών κατά κορυφαίων εταιρειών καλλυντικών, ισχυριζόμενες ότι προσβλήθηκαν από μεσοθηλίωμα – έναν ιδιαίτερα δυσάρεστο, αντιμετωπίσιμο αλλά ανίατο καρκίνο του βλεννογόνου των πνευμόνων, της καρδιάς ή του στομάχου – μέσω της χρήσης προϊόντων ομορφιάς.

Το συστατικό που θεωρούν υπεύθυνο είναι το ταλκ, το οποίο είναι πανταχού παρόν στο μακιγιάζ. Θα το βρείτε στο bronzer, στο ρουζ, στη σκιά ματιών, στο foundation, στη μάσκαρα, στο κραγιόν, ακόμα και στο ξηρό σαμπουάν, επειδή κάνει εξαιρετική δουλειά στην απορρόφηση της υγρασίας και στην αποφυγή σχηματισμού στίγματος. Το ταλκ είναι ένα ορυκτό που εξορύσσεται από υπόγεια κοιτάσματα αργίλου – αλλά μπορεί επίσης συχνά να περιέχει αμίαντο.

News Η Johnson & Johnson πληρώνει αποζημίωση 260 εκατ. δολαρίων για το καρκινογόνο ταλκ

Σχεδόν όλες οι μεγάλες μάρκες χρησιμοποιούν ταλκ στα καλλυντικά τους και απορρίπτουν κάθε υπόνοια ότι μπορεί να είναι μολυσμένα.

«Χρησιμοποιούμε μόνο ταλκ που έχει ελεγχθεί και πιστοποιηθεί ότι δεν περιέχει αμίαντο. Επιπλέον, όλα τα συστατικά μας υποβάλλονται σε ολοκληρωμένο έλεγχο και αξιολόγηση της ασφάλειας και τα προϊόντα μας είναι ασφαλή για την προβλεπόμενη χρήση τους», αναφέρεται στην ανακοίνωση γνωστής εταιρείας καλλυντικών.

Σίγουρα, η πλειονότητα των ανθρώπων που χρησιμοποιούν αυτά τα προϊόντα εδώ και χρόνια δεν έχουν αναπτύξει μεσοθηλίωμα, εν μέρει επειδή ο αμίαντος δεν κατανέμεται ομοιόμορφα στο ταλκ (γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο τον έλεγχο), αλλά και επειδή ήταν τυχερές που οι ίνες αμιάντου δεν είχαν κατακάτσει στον υπεζωκότα τους (που επενδύει τους πνεύμονές μας) ή στο περιτόναιο (τη μεμβράνη που επενδύει την κοιλιά).

Η Hannah Fletcher δεν ήταν τόσο τυχερή. Το 2016, εργαζόταν για την British Airways σε μια υψηλή θέση επικοινωνίας. Άρχισε να αισθάνεται εξαιρετικά κουρασμένη και άρχισε να υποφέρει από πόνους στο στομάχι. Πήγε στο γιατρό και διαγνώστηκε με περιτοναϊκό μεσοθηλίωμα, που προκαλείται από την έκθεση στον αμίαντο, και της είπαν ότι πιθανότατα είχε ένα χρόνο ζωής. Ήταν 42 ετών και είχε δύο παιδιά, ηλικίας 4 και 10 ετών.

Ευτυχώς, ξεπέρασε την πρόβλεψη των γιατρών. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, η Fletcher έχει υποβληθεί σχεδόν σε κάθε δυνατή θεραπεία: σε μια 12ωρη επέμβαση αφαιρέθηκαν ο σπλήνας, η χοληδόχος κύστη και η σκωληκοειδής απόφυση, καθώς και η μήτρα της- έχει υποβληθεί σε ανοσοθεραπεία και χημειοθεραπεία- και πρόσφατα υποβλήθηκε σε χειρουργείο για θρόμβο στον πνεύμονα. Μόνο όταν αποκλείστηκε κάθε άλλη πιθανή πηγή έκθεσης, ο δικηγόρος της έστειλε δείγμα ιστού από το περιτόνιό της για βιοψία.

Αποκαλύφθηκε ένα εξαιρετικό εύρημα: περιείχε ίνες αμιάντου σε ταλκ.

Οι «ένοχοι» ήταν η πούδρα προσώπου της μητέρας της, το μακιγιάζ και το ταλκ (με τα οποία η Fletcher είχε παίξει ως παιδί), καθώς και η δική της μετέπειτα χρήση foundation και σκιάς ματιών.

Διαβασε ακομα

Ξύρισμα, κερί ή λέιζερ: Υπάρχει ιδανική αποτρίχωση ή είναι όλα τρίχες;

Με τη βοήθεια του δικηγόρου της, Harminder Bains της Leigh Day, κινήθηκε νομικά στις ΗΠΑ – εν μέρει επειδή εκεί εδρεύουν οι περισσότερες από τις μεγάλες μάρκες καλλυντικών, αλλά και επειδή είναι δύσκολο να διεκδικήσεις αποζημίωση για μεσοθηλίωμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκτός αν αυτό προκλήθηκε από την εργασία σου.

Έκανε μήνυση. «Ήθελα να αποδώσω δικαιοσύνη και να ευαισθητοποιήσω την κοινή γνώμη», λέει. Η Fletcher συμφώνησε σε σημαντικό οικονομικό διακανονισμό εξωδικαστικά τον Μάιο του 2023 και η υπόθεσή της άνοιξε την πόρτα σε δεκάδες άλλες Βρετανίδες με μεσοθηλίωμα να κινηθούν νομικά στις ΗΠΑ κατά εταιρειών καλλυντικών. Σε ορισμένες υποθέσεις υπήρξε συμβιβασμός, ενώ πολλές έφτασαν στα δικαστήρια.

Το 2020, η Jade Jenkins – μια άλλη γυναίκα από το Ηνωμένο Βασίλειο που μηνύει εταιρείες καλλυντικών στις ΗΠΑ – όταν ήταν 30 χρονών άρχισε να έχει πόνους στο στομάχι που έμοιαζαν με καούρα. Οι εξετάσεις αποκάλυψαν περιτοναϊκό μεσοθηλίωμα.

54.000 αγωγές

Υπήρχαν ανησυχίες σχετικά με το καλλυντικό ταλκ, αλλά η προσοχή του κόσμου γύρω από το θέμα αυξήθηκε το 2018 με μια χιονοστιβάδα αγωγών κατά γνωστής εταιρείας, υποστηρίζοντας ότι η Baby Powder κι άλλα προϊόντα της ήταν μολυσμένα με αμίαντο – αν και οι περισσότερες ισχυρίζονταν ότι είχαν προκαλέσει καρκίνο των ωοθηκών και όχι μεσοθηλίωμα.

Μια έρευνα του Reuters στα εσωτερικά έγγραφα της εταιρείας διαπίστωσε ότι γνώριζε εδώ και δεκαετίες ότι ο αμίαντος παραμόνευε στο προϊόν της. Σήμερα αντιμετωπίζει περίπου 54.000 αγωγές που σχετίζονται με το ταλκ, αλλά υποστηρίζει ότι τα προϊόντα της δεν περιέχουν αμίαντο και δεν προκαλούν καρκίνο.

Το Cancer Research UK αναφέρει ότι δεν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι η χρήση πούδρας ταλκ προκαλεί καρκίνο, αν και πάλι αναφέρεται στον καρκίνο των ωοθηκών και όχι στο μεσοθηλίωμα, και ζητά μεγαλύτερες και καλύτερες μελέτες.

Διαβασε ακομα

Επτά βασικά beauty tips για όλες τις ηλικίες

Η Ένωση Καλλυντικών και Αρωμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρει ότι: «Οποιοσδήποτε ισχυρισμός ότι το ταλκ, όπως χρησιμοποιείται στα καλλυντικά προϊόντα που πωλούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι δυνητικά μη ασφαλές θα ήταν πολύ σοβαρό ζήτημα. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει καμία βάση για έναν τέτοιο ισχυρισμό. Όλα τα συστατικά των καλλυντικών προϊόντων πρέπει να είναι ασφαλή και τα συστατικά επανεξετάζονται τακτικά από ανεξάρτητους επιστήμονες. Εάν ένα συστατικό διαπιστωθεί ότι δεν είναι ασφαλές όταν χρησιμοποιείται σε καλλυντικό προϊόν, θα απαγορευόταν».

Ο διακτυακός τόπος ενημέρωσης των καταναλωτών σημειώνει ότι: «Οι δύο πιο πρόσφατες μελέτες που διερευνούσαν αν το καλλυντικό ταλκ θα μπορούσε να προκαλέσει μεσοθηλίωμα δεν διαπίστωσαν καμία αιτιώδη σχέση».

Τα αδύναμα σημεία των ελέγχων

Είναι αλήθεια ότι μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το καλλυντικό ταλκ δεν σχετίζεται αιτιολογικά με την ανάπτυξη μεσοθηλιώματος. Ωστόσο, ένα από τα κύρια προβλήματα με τους ισχυρισμούς σχετικά με την ασφάλεια του καλλυντικού ταλκ είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τον έλεγχό του για αμίαντο. Η πιο ευαίσθητη -και επομένως πιο αξιόπιστη- μέθοδος είναι η ηλεκτρονική μικροσκοπία διέλευσης, αλλά η πιο συνηθισμένη μέθοδος που χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία καλλυντικών είναι η περίθλαση ακτίνων Χ.

Αυτή είναι λιγότερο ευαίσθητη – δεν μπορεί να ανιχνεύσει επίπεδα κάτω του 0,5%, αλλά επιτρέπει στη βιομηχανία να ισχυρίζεται ότι το ταλκ της δεν περιέχει «κανένα ανιχνεύσιμο αμίαντο».

Όπως παρατηρεί ένα έγγραφο από επιστήμονες που τεκμηριώνει την ύπουλη επιρροή της βιομηχανίας ταλκ στη ρύθμιση και την πολιτική δημόσιας υγείας: «Το χωρίς ανιχνεύσιμο αμίαντο δεν είναι το ίδιο με το χωρίς αμίαντο».

Οι συγγραφείς του εγγράφου, μεταξύ των οποίων η Βρετανίδα ιατρική ανθρωπολόγος Tess Bird και ο David Egilman, Αμερικανός κλινικός καθηγητής Οικογενειακής Ιατρικής και Επιδημιολόγος, υποστηρίζουν ότι η ίδια η έννοια του «καλλυντικού ταλκ» (σε αντίθεση με το «βιομηχανικό ταλκ») είναι ένα «κατασκεύασμα marketing»: «Οι TM&MCs [εταιρείες εξόρυξης και παραγωγής ταλκ] γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι ιστορικές και τρέχουσες δοκιμές για τον αμίαντο στο ταλκ αποκαλύπτουν ότι το ταλκ δεν είναι και δεν ήταν ποτέ απαλλαγμένο από αμίαντο. Tο ότι “δεν ανιχνεύεται αμίαντος” ουσιαστικά επέτρεπε την παρουσία αμιάντου σε επίπεδα που δεν ήταν ανιχνεύσιμα με βάση τη μέθοδο δοκιμής».

Σε ανάλυση μελέτης του 2020 από τον γεωλόγο και ορυκτολόγο Sean Fitzgerald με τη χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου διέλευσης, βρέθηκε αμίαντος σε τρία από τα 21 καλλυντικά προϊόντα με βάση την πούδρα που αγοράστηκαν στις ΗΠΑ.

Μια μελέτη του 2020 από την παθολόγο Theresa Emory εξέτασε τις περιπτώσεις 75 ατόμων με κακοήθες μεσοθηλίωμα, των οποίων η μόνη γνωστή έκθεση στον αμίαντο ήταν η επανειλημμένη έκθεση σε καλλυντικές σκόνες ταλκ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το καλλυντικό ταλκ μπορεί να ήταν η αιτία.

Η πιο σημαντική πρόσφατη έρευνα διεξήχθη από τη γιατρό Jacqueline Moline. Στην εργασία της το 2023 παρουσιάστηκαν οι περιπτώσεις 166 ατόμων με μεσοθηλίωμα, τα οποία είχαν όλοι εκτεθεί σε καλλυντικό ταλκ. Νωρίτερα, μία μελέτη της το 2020 ανέφερε 33 περιπτώσεις κακοήθους μεσοθηλιώματος μεταξύ ατόμων χωρίς γνωστή έκθεση σε αμίαντο εκτός από καλλυντικό ταλκ.

Αφού οι γιατροί που απασχολούνταν από τις εταιρείες ταλκ αμφισβήτησαν τα δεδομένα της προηγούμενης μελέτης, η Moline επανεξέτασε όλες τις περιπτώσεις, ανακαλύπτοντας ότι ένα άτομο είχε μια πρόσθετη πηγή πιθανής έκθεσης στον αμίαντο και εξέδωσε σχετική διόρθωση.

Παρ’ όλα αυτά, η εταιρεία κυνήγησε τη Moline και την Emory, ισχυριζόμενη ότι η έρευνα έπληξε τη φήμη της. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Moline ζήτησε από το δικαστήριο να απορρίψει την υπόθεση εναντίον της, υποστηρίζοντας ότι επρόκειτο για μια προσπάθεια «εκφοβισμού» και φίμωσης των επιστημονικών εμπειρογνωμόνων. Οι δικηγόροι της υποστήριξαν ότι αντί για δικαστική διαμάχη, η εταιρεία θα έπρεπε να δημοσιεύσει τις δικές της μελέτες και να αφήσει την επιστημονική κοινότητα να αποφασίσει (ο συνήθης τρόπος επίλυσης των επιστημονικών διαφωνιών). Η αίτηση απόρριψης της Moline εκκρεμεί.

Με πληροφορίες από Guardian