Καθώς οι μαθητές ετοιμάζονται να επιστρέψουν στα σχολεία, ένα ύφασμα με μοτίβο που είναι πλέον συνώνυμο των στολών θα κάνει την εποχιακή επανεμφάνισή του σε πλισέ φούστες, πουλόβερ και γραβάτες: Το καρό.

Το σχέδιο αποτελεί εδώ και καιρό βασικό στοιχείο τόσο στις σχολικές αίθουσες, όσο και στην ποπ κουλτούρα, φέρνοντας στο μυαλό τις ξεκαρδιστικές Iρλανδές έφηβες του «Derry Girls», την τολμηρή μόδα της δεκαετίας του ’90 του «Clueless» ή τα προκλητικά ρούχα του ποπ ντουέτου t.A.T.u. των αρχών της δεκαετίας του 2000.

Το tartan έχει γίνει ένας γενικός όρος στις ΗΠΑ, αλλά περιλαμβάνει μοτίβα με ξεχωριστή ιστορία, όπως το καρό, από τη Σκωτία, το οποίο συνδέεται περισσότερο με τις στολές των καθολικών σχολείων, και το madras, από την Ινδία, το οποίο έγινε βασικό στοιχείο των αμερικανικών κολεγιακών προπαρασκευαστικών εμφανίσεων που έγιναν δημοφιλείς από τους Ralph Lauren και Brooks Brothers στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Πρόκειται για μια οικογένεια υφασμάτων με ευρεία ακαδημαϊκή απήχηση, με θρησκευτικά και κοσμικά σχολεία σε όλο τον κόσμο να ενσωματώνουν το καρό στις στολές, από το Μεξικό μέχρι την Ιαπωνία και την Αυστραλία.

Πώς όμως ένα ύφασμα όπως το καρό, που κάποτε ήταν το σύμβολο της ταυτότητας και της επανάστασης των Σκωτσέζων Highlander, κατέληξε στη φανταστική αμερικανίδα έφηβη Cher Horowitz ως το απόλυτο twist στη μόδα των μαθητριών; Οι λόγοι για την επιτυχία του μάλλινου υφάσματος τόσο ως δείκτη εθνικής ταυτότητας όσο και ως σχολικού ενδυματολογικού κώδικα είναι ένας και ο ίδιος.

«Επικοινωνεί πραγματικά την αίσθηση του ανήκειν», δήλωσε η Mhairi Maxwell, συν-επιμελήτρια της έκθεσης Tartan, η οποία παρουσιάστηκε πέρυσι στο μουσείο V&A στο Νταντί της Σκωτίας. «Κάθε σύλλογος, κάθε κοινωνία, κάθε σχολείο μπορεί να σχεδιάσει το δικό του καρό. Είσαι μέρος αυτής της μεγαλύτερης λέσχης, αλλά είσαι και η δική σου μικρή κλίκα μέσα σε αυτήν».

Χιλιάδες παραλλαγές έχουν προστεθεί επίσημα στο Scottish Register of Tartans, καθιστώντας το ένα μοτίβο που ακολουθεί αυστηρούς κανόνες και ταυτόχρονα επιτρέπει «άπειρες δυνατότητες» στο σχεδιασμό, εξήγησε η Maxwell. Υπάρχουν τα εξαιρετικά αναγνωρίσιμα κόκκινα, μπλε, πράσινα, λευκά και κίτρινα υφάσματα του Royal Stewart (ή Stuart) tartan – τόσο το επίσημο καρό της βρετανικής μοναρχίας όσο και μία από τις πιο δημοφιλείς παραλλαγές που υιοθετήθηκαν από το κίνημα των punk – τα μπλε και ροζ του MacAndreas tartan της Vivienne Westwood, το οποίο φορούσε η Naomi Campbell τη δεκαετία του 1990- και το βυσσινί, λευκό και μαύρο μοτίβο που επισημοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα το 2011.

Διαβασε ακομα

Οι banana boots επέστρεψαν, αλλά λογικά δεν θα τις φορούσες ούτε αν σε πλήρωναν

Πιθανώς το παλαιότερο υπάρχον κομμάτι καρό που είναι γνωστό σήμερα είναι ένα κομμάτι του 16ου αιώνα που βρέθηκε σε έναν βάλτο στο Glen Affric της Σκωτίας, το οποίο το V&A Dundee μελέτησε πριν από την έκθεση. Η Scottish Tartans Authority ανέθεσε την ανάλυση χρωστικών ουσιών και τη δοκιμή ραδιοάνθρακα στο ύφασμα, το οποίο έχει πλέον χρονολογηθεί μεταξύ 1500 και 1600. Είναι γνωστό ότι το καρό υπήρχε αιώνες πριν, αν και το πόσο καιρό είναι συχνά αμφισβητούμενο.

«Η προέλευση του καρό είναι τόσο άπιαστη – είναι πραγματικά δύσκολο να προσδιορίσουμε την ιστορία (της) καταγωγής του», δήλωσε η Maxwell, σημειώνοντας ότι πολλοί πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο έχουν στην ιστορία τους υφάσματα με μοτίβα σε μορφή πλέγματος, γεγονός που οδηγεί στους διαφορετικούς ισχυρισμούς σχετικά με το πού και πότε υφάνθηκε για πρώτη φορά το καρό. Το μοτίβο έχει συγκεκριμένους κανόνες, ωστόσο, που το διακρίνουν από τα καρό ή τα μοτίβα gingham, καθώς και από το madras.

Εναλλασσόμενοι συσχετισμοί

Η ιστορία του καρό εντός της Σκωτίας έχει επίσης συζητηθεί. Οι αιώνες ρομαντισμού της φυλής και της ταυτότητας των Highlanders πιθανότατα επηρέασαν τη σύγχρονη αντίληψή μας για το ύφασμα, σημείωσε η Maxwell. Η δημοφιλής ιδέα ότι τα σχέδια, οι βαφές ή οι τεχνικές tartan ήταν άκαμπτα αναγνωριστικά μιας συγκεκριμένης κοινότητας είναι αμφίβολη, επισήμανε – οι φυλές δεν ήταν απομονωμένες, αλλά εισήγαγαν και εξήγαγαν τα υλικά τους.

Ωστόσο, ήταν ο στρατιωτικός ηγέτης των Ιακωβιτών Charles Edward Stuart – γνωστός ως Bonnie Prince Charlie – που έκανε το καρό ένα ισχυρό σύμβολο, οδηγώντας τις ντυμένες με καρό δυνάμεις του κατά τη διάρκεια μιας ανεπιτυχούς εξέγερσης το 1745 για να επαναφέρει την καθολική ηγεσία της οικογένειάς του στον βρετανικό θρόνο.

Διαβασε ακομα

Πόσο πλαστικό «κρύβουν» τελικά τα ρούχα σου;

«(Αυτός) έκανε το tartan το καρό του λαού και το χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει ένα κίνημα που θα πολεμούσε για τον σκοπό του», δήλωσε η Maxwell. «Είχε ήδη κεφαλαιοποιήσει την ιδέα ότι ήταν ένα ύφασμα πίστης που ένωνε τους ανθρώπους για να πολεμήσουν για κάτι στο οποίο πίστευαν».

Μετά την ήττα του Stuart, η χρήση του καρό περιορίστηκε για δεκαετίες στη Σκωτία μέσω του Dress Act της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά γνώρισε μια μοντέρνα αναβίωση στις αρχές του 19ου αιώνα, η οποία έλαβε βασιλική υποστήριξη, ιδίως από τη βασίλισσα Βικτώρια. Η εποχή αυτή είδε μια «οικειοποίηση από την ελίτ» της τεχνικής και του τρόπου ζωής των Highland, εξήγησε η Maxwell.

Προηγουμένως αποτελούσε ένα τρομακτικό θέαμα που συναντούσε κανείς στο πεδίο της μάχης, τώρα όμως αντιπροσώπευε ένα διαφορετικό είδος υπερηφάνειας με τη μορφή του κύρους και του πλούτου, καθιστώντας το ιδανικό ύφασμα για χρήση σε σχολεία που προωθούν το κύρος και την κληρονομιά.

«Δεν μπορώ πραγματικά να σκεφτώ άλλο ύφασμα που να έχει όλο αυτό το φορτίο», δήλωσε η Maxwell. «Είναι ένα παραδοσιακό ύφασμα, αλλά ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά επαναστατικό». Έγινε επίσης ένα ύφασμα με αυτοκρατορικές προεκτάσεις, καθώς διέσχισε όλο τον κόσμο μέσω των στολών των σκωτσέζικων συνταγμάτων των Highlands στον πόλεμο, των βρετανικών αποικιακών εξαγωγών και του υπερατλαντικού δουλεμπορίου.

Μια συλλογική ταυτότητα

Στις ΗΠΑ, το καρό εισήχθη για πρώτη φορά όταν οι πολιτείες ήταν ακόμη βρετανικές αποικίες. Αλλά το ύφασμα δεν έγινε σταθερό στοιχείο των σχολικών στολών μέχρι τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με την ιστορικό και εκπαιδευτικό Sally Dwyer-McNulty, η οποία έγραψε το βιβλίο «Common Threads: A Cultural History of Clothing in American Catholicism» το 2014.

Εκείνη η δεκαετία είδε το ύφασμα να «εκρήγνυται» σε δημοτικότητα, εξήγησε η ίδια, το οποίο έφεραν στην αγορά οι μεγάλοι προμηθευτές στολών καθολικών σχολείων της εποχής, συμπεριλαμβανομένων των Bendinger Brothers και Eisenberg and O’Hara (σήμερα Flynn O’Hara), οι οποίοι συχνά είχαν συμβόλαια με ολόκληρα δίκτυα επισκοπικών σχολείων.

«Είναι σαν ενάρετη κατανάλωση, όπου οι καθολικοί, όπως και πολλές άλλες μεταπολεμικές οικογένειες, είχαν λίγο περισσότερα χρήματα για να ξοδέψουν», εξήγησε. «Οι εταιρείες που είχαν αποκλειστικά συμβόλαια ήθελαν να αξιοποιήσουν τους πόρους που είχαν οι οικογένειες και να κάνουν τις (στολές) ελκυστικές».

Το καρό είχε ήδη δεσμούς με τον καθολικισμό και ξεχώριζε και οπτικά, είπε. Και, όπως και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, επέτρεπε στα σχολεία να αυτοπροσδιορίζονται μέσω των στολών τους με ένα ύφασμα που επέτρεπε πολλές διαφοροποιήσεις χωρίς εξωτερικές διακοσμήσεις.

«Δημιουργεί αυτή τη συλλογική ταυτότητα που είναι σημαντική. Δίνει στους μαθητές αυτό το είδος της ενσωματωμένης υπερηφάνειας που έχουν σχετικά με το σχολείο τους – ή μπορούν επίσης να εκφράσουν την απόρριψη αυτής της ομοιομορφίας αφήνοντας τις κάλτσες τους να πέφτουν στους αστραγάλους τους», αστειεύτηκε. (Η ίδια η Dwyer-McNulty φοίτησε σε δύο διαφορετικά καθολικά σχολεία στη Φιλαδέλφεια, φορώντας καρό στολές μέχρι το λύκειο).

Διαβασε ακομα

Κομμένα τα crop tops μετά τα 35;

Οι στολές συνδέονταν μόνο με τα εκκλησιαστικά και ιδιωτικά σχολεία μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, αλλά τα δημόσια σχολεία άρχισαν να τις εφαρμόζουν πιλοτικά, επιτρέποντας την εξάπλωση της επιρροής του καρό στις αμερικανικές σχολικές αίθουσες.

Ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον ήταν ιδιαίτερος υποστηρικτής τους κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του την επόμενη δεκαετία, πιστεύοντας ότι θα βοηθούσαν στη μείωση της εγκληματικότητας των μαθητών.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990, τα στυλ δεν ήταν πλέον διαθέσιμα μόνο από συμβεβλημένες εταιρείες στολών, επίσης, σημείωσε η Maxwell, καθώς καταστήματα όπως το Gap και το The Children’s Place εφοδιάζονταν με καρό φούστες και πουλόβερ.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το καρό έχει αναβιώσει, αναμειχθεί και αποδομηθεί με διάφορους τρόπους σήμερα, καθώς σχεδιαστές, υποκουλτούρες και η τηλεόραση και ο κινηματογράφος συνεχίζουν να παίζουν με το θέμα.

Για τη Maxwell, η ταινία «Clueless» του 1995 παραμένει μια αγαπημένη ερμηνεία. Είναι επίσης μια ερμηνεία που συνεχίζει να δίνει, καθώς το φωτεινό κίτρινο καρό σύνολο φούστας-κοστουμιού που φορούσε η Alicia Silverstone αναπαράγεται συνεχώς, πέρυσι από την Kim Kardashian για το Halloween και επανασχεδιάστηκε από τον Christian Siriano (και φορέθηκε από την Silverstone) για μια διαφήμιση του Superbowl.

«Αυτή η υιοθέτηση του καρό από το Valley Girl είναι πολύ ωραία», δήλωσε η Maxwell. «Παίζει με αυτή την κληρονομιά του preppy Ivy League, αλλά την αναποδογυρίζει και κάνει μια αρκετά φεμινιστική δήλωση για το τι σημαίνει να είσαι μορφωμένη, νέα και φιλόδοξη».

Με πληροφορίες από CNN