Μια ειδυλλιακή ομάδα από περίπου 30.000 νησίδες και νησάκια αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αρχιπελάγη του κόσμου, με πενταπλάσιο αριθμό από τα ελληνικά νησιά. Είναι το Αρχιπέλαγος της Στοκχόλμης, το μεγαλύτερο στη Σουηδία και το δεύτερο μεγαλύτερο στη Βαλτική Θάλασσα.

Το νεοσύστατο μονοπάτι του Αρχιπελάγους της Στοκχόλμης (SAT), ανοίγει για το κοινό τον Οκτώβριο του 2024. Συνδέοντας για πρώτη φορά το αρχιπέλαγος από το νησί Arholma στο βόρειο άκρο του έως το Oja στο νότιο άκρο του με σηματοδοτημένα μονοπάτια – και αποτελώντας ένα από τα μοναδικά αρχιπελάγη στον κόσμο που συνδέονται από άκρη σε άκρη με μονοπάτι – το SAT θα ανοίξει τα νησιά στο κοινό όπως ποτέ άλλοτε.

Ενώ το αρχιπέλαγος χρησιμοποιείται εδώ και καιρό για αναψυχή από τους βαρκάρηδες και τους παραθεριστές, η δημιουργία του SAT μήκους 270 χιλιομέτρων στέλνει δυνατά και ξεκάθαρα το μήνυμα ότι τα νησιά αυτά είναι ιδανικά για βαθύτερη εξερεύνηση με τα πόδια. Η διαδρομή θα διασχίσει 21 νησιά αντιπροσωπευτικά της άφθονης φυσικής ομορφιάς του αρχιπελάγους και με τον τρόπο αυτό θα αναδείξει επίσης την ανάγκη προστασίας των εύθραυστων οικοσυστημάτων του.

«Θέλουμε να ενθαρρύνουμε όλους να περπατήσουν εδώ για να αναδείξουμε το προφίλ των νησιών», δήλωσε ο δημιουργός του SAT Michael Lemmel. «Πολλοί άνθρωποι έρχονται ήδη, αλλά συχνά χρησιμοποιούν τα νησιά με συγκεκριμένους τρόπους. Για παράδειγμα, είναι δημοφιλής η επίσκεψη με ιδιωτικό σκάφος, αλλά όσοι το κάνουν αυτό πιθανότατα δεν θα ταξιδέψουν περισσότερο από 50 μέτρα στην ενδοχώρα από την αποβάθρα του σκάφους. Το SAT [θα] κατανέμει τους επισκέπτες σε μια ευρύτερη περιοχή από ό,τι μόνο, ας πούμε, σε μια μαρίνα».

Ο Lemmel και άλλοι υποστηρικτές του SAT πιστεύουν ότι το αρχιπέλαγος – μια έκταση 1.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων με νησιά που καλύπτονται από δέντρα και βραχονησίδες που πλαισιώνονται από αμμώδεις παραλίες και χαράσσονται από όρμους γεμάτους από σκιές – έχει τεράστιες δυνατότητες να αναδιανείμει πιο ομοιόμορφα την εισροή τουριστών στην περιοχή της Στοκχόλμης. «Το τουριστικό παράθυρο του αρχιπελάγους είναι πολύ συγκεκριμένο: Μια έκρηξη οκτώ εβδομάδων από τα τέλη Ιουνίου έως τον Αύγουστο και σχεδόν τίποτα τον υπόλοιπο χρόνο», δήλωσε ο Lemmel – αλλά η περιπατητική περίοδος εκτείνεται από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο, πράγμα που σημαίνει ότι η διαδρομή θα αφαιρέσει την πίεση από τα hotspots και τις ώρες αιχμής των επισκέψεων.

Παρά το γεγονός ότι το αρχιπέλαγος είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής, μια έρευνα του 2022 του Visit Stockholm διαπίστωσε ότι ενώ το 81% των επισκεπτών από το εξωτερικό στη Στοκχόλμη επισκέπτονται τα αξιοθέατα της πόλης, μόνο το 26% κάνουν μια βόλτα με σκάφος για να δουν τα νησιά της. Και υπάρχουν τόσα πολλά να δει και να κάνει κανείς εκεί: Να λιαστεί στις παραλίες του Sandhamn και του Nåttarö, να κάνει καγιάκ σε όρμους με νησιωτικά χαρακτηριστικά, να χαλαρώσει σε απομακρυσμένες καμπίνες όπου η θέα της θάλασσας, του ουρανού, του δάσους και της ορνιθοπανίδας ξεπροβάλλει από τα παράθυρα και, πάνω απ’ όλα, να απολαύσει τη διάχυτη αίσθηση ηρεμίας που είναι πιο δύσκολο να βρει κανείς αλλού στην περιοχή.

Οι επισκέπτες δεν μπορούν να μεταφέρουν αυτοκίνητα στα νησιά που διασχίζει το SAT, τα σκάφη μπορούν να ελλιμενιστούν μόνο σε ορισμένα σημεία και η διαδρομή είναι ακατάλληλη για ποδήλατα, γεγονός που καθιστά το περπάτημα τον καλύτερο τρόπο μετακίνησης, είτε πρόκειται για λάτρεις της περιπέτειας που θέλουν να διανύσουν ολόκληρη τη διαδρομή από νησί σε νησί, είτε για πιο χαλαρούς λάτρεις της υπαίθρου που θέλουν να περπατήσουν μόνο τα στάδια που τους ελκύουν. Τα μονοπάτια έχουν γίνει φιλόξενα με άψογη σήμανση και στρατηγικά τοποθετημένα παγκάκια για να απολαμβάνουν τη θέα οι επισκέπτες.

Ταυτόχρονα, ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του ίδιου του SAT είναι αμελητέος. Τα σημάδια πορείας (μπλε για τη θάλασσα, κίτρινο για την άμμο) είναι στερεωμένα στα δέντρα με αποσπώμενες ταινίες, ώστε να μην σημαδευτεί μόνιμα ο κορμός και η διαδρομή ακολουθεί προϋπάρχοντα μονοπάτια ανθρώπων και ζώων, οπότε δεν χρειάστηκε να χαραχθούν νέα.

«Η δημιουργία του μονοπατιού είναι επίσης ένα μέσο για τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την προστασία των νησιών, ώστε να ζουν στο αρχιπέλαγος κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους», πρόσθεσε η Marie Östblom από την επιχειρηματική περιφέρεια της Στοκχόλμης, η οποία επιβλέπει την υλοποίηση του μονοπατιού. «Οι περιπατητές θα ενισχύσουν την πρόσθετη ζήτηση για επιμέρους επιχειρήσεις όπως τα καταλύματα και οι τοπικές εκδρομές. Τα περισσότερα νησιά έχουν λίγους κατοίκους, οπότε η λήψη σημαντικών αποφάσεων για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας, γίνεται στη συνέχεια πιο αποτελεσματική».

Τα νησιά είναι τόσο πολλά και η δασοκάλυψη στα περισσότερα τόσο πυκνή που οι ντόπιοι λένε ότι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να αναγνωρίσεις κάποιο νησί από το νερό είναι το σχήμα των δέντρων του – αλλά αν βρεθείς εκεί σύντομα θα διαπιστώσεις ότι κάθε νησί διαθέτει ξεχωριστά χαρακτηριστικά.

Το Finnhamn είναι το μοναδικό νησί του αρχιπελάγους με βελανιδιές, και τεράστιες βραχώδεις προεξοχές ξεπηδούν από το δάσος του, κάνοντας μια συναρπαστική πεζοπορία. Το Grinda είναι ένα πιο ήπιο μείγμα δάσους και γεωργικής γης. Και τα δύο είναι φυσικά καταφύγια. Το Sandhamn είναι το πιο τουριστικό νησί, ωστόσο τα αμμώδη πευκοδάση που καλύπτουν τις νότιες και δυτικές πλευρές του είναι γαλήνια και εξαίσια. Το γειτονικό Utö και το φυσικό καταφύγιο Ålö-Rånö ανεβάζουν τη δραματικότητα με βαθείς κόλπους γεμάτους σκλήθρα και υψηλότερα υψώματα που δημιουργούν τα ωραιότερα τοπία του αρχιπελάγους. Εν τω μεταξύ, οι παραλίες του Nåttarö με λευκή άμμο που είναι γεμάτες πεύκα και σημύδες είναι απαράμιλλες, ενώ το νησί έχει γίνει ένα από τα πρώτα θαλάσσια καταφύγια της Σουηδίας.

«Θέλουμε να φέρουμε τον κόσμο εδώ για να δει αυτούς τους θησαυρούς με τα μάτια του», δήλωσε ο Lemmel. «Είναι πιο δύσκολο να ενδιαφερθείς για την προστασία των νησιών χωρίς να εκτιμήσεις τι προσφέρουν, και αυτή τη στιγμή ακόμη και οι κάτοικοι της Στοκχόλμης δεν γνωρίζουν τόσα πολλά γι’ αυτά. Έχουμε χιλιάδες νησιά – ορισμένα και στο SAT – που είναι ερημιές, σε απόσταση αναπνοής με το πλοίο από μια πρωτεύουσα. Πόσα μέρη μπορούν να το πουν αυτό;»

Παρά τη φυσική ομορφιά τους και την ιδιότητά τους ως προπύργιο άγριας ζωής για τα θαλασσοπούλια, συμπεριλαμβανομένου του σημαντικότερου πληθυσμού θαλασσαετών της Σουηδίας, το αρχιπέλαγος είναι ευάλωτο στη ρύπανση. Ο περίπλοκος ιστός των υδάτινων οδών του σημαίνει ότι το μολυσμένο νερό από τη Βαλτική Θάλασσα και από την υπερβολική λίπανση στο σουηδικό σύστημα ποταμών μπορεί να παγιδευτεί εδώ. Αλλά αυτό έχει συχνά ως αποτέλεσμα το αρχιπέλαγος να έχει μετατραπεί σε σχεδιαστήριο για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων λύσεων για τις οικολογικές απειλές.

Στο Utö, το SAT αναδύεται από το δάσος για να περικυκλώσει έναν τεχνητό υγρότοπο που φιλοξενεί ένα σημαντικό σχέδιο που, σύμφωνα με τον δημιουργό του Thomas Hjelm, μπορεί να αναζωογονήσει τη θαλάσσια ζωή σε ολόκληρη τη Βαλτική. Μέσω της εισαγωγής κορυφαίων αρπακτικών ψαριών που είχαν αλιευθεί σχεδόν μέχρι εξαφάνισης, όπως ο λούτσος και η πέρκα, και της απελευθέρωσής τους στη θάλασσα μέσω του υγροτόπου, δημιουργήθηκε ένα αυτοσυντηρούμενο κυκλοφορικό σύστημα. Αυτό απολυμαίνει το νερό εντός της ακτίνας κολύμβησης των ψαριών που είναι περίπου οκτώ χιλιόμετρα, καθώς αυτά τα αρπακτικά ψάρια μειώνουν τα επίπεδα των φυκιών. Οι καλαμιώνες του υγροτόπου αναπτύσσονται επίσης γρήγορα. Όταν κόβονται μπορούν να αποτελέσουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για λίπασμα χωρίς το CO2 που απελευθερώνει η κοπή του χλοοτάπητα, το συνηθισμένο μέσο για τη δημιουργία λιπάσματος.

«Αυτός ο υγροβιότοπος είναι το σχέδιο για να δείξουμε σε άλλους πώς μπορεί να γίνει», δήλωσε ο Hjelm. «Αλλά αρκετές εκατοντάδες από αυτούς γύρω από τη Βαλτική ακτή θα αποτελούσαν τεράστια βελτίωση».

Το τμήμα του μονοπατιού Sandhamn είναι το πιο πολυσύχναστο λόγω της δημοτικότητας του όμορφου λιμανιού και της παραλίας του νησιού. Ένας από τους κύριους ιδιοκτήτες ξενοδοχείων του Sandhamn, η Lena Josefsson του Sandhamn Seglarhotel, λέει ότι η προσφορά μιας βιώσιμης ταξιδιωτικής εμπειρίας ήταν πιο δύσκολη στο αρχιπέλαγος, λόγω του ότι οι βασικές υπηρεσίες – εγκαταστάσεις ανακύκλωσης και μεγαλύτερα σούπερ μάρκετ, για παράδειγμα – συχνά βρίσκονται μια βόλτα με σκάφος μακριά στην ηπειρωτική χώρα.

«Έχουμε καταλήξει σε μερικά συστήματα», λέει. «Μόλις αρχίσαμε να συλλέγουμε όλα τα απορρίμματα τροφίμων από το εστιατόριό μας και να τα μετατρέπουμε σε λίπασμα. Επίσης, ανοίγουμε ένα καταφύγιο εκτός δικτύου σε έναν φάρο στα ανοιχτά του Sandhamn. Ελπίζουμε ότι αυτό θα προσελκύσει έναν διαφορετικό τύπο επισκεπτών, με χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα».

Όσο περπατάς στο SAT τόσο πιο πολύ ενδιαφέρεσαι για την οικολογική του αξία. Ο «Αμαζόνιος» και η «Αρκτική» είναι περιβαλλοντικές λέξεις-σκανδάλες: Το αρχιπέλαγος της Στοκχόλμης προς το παρόν δεν είναι. Και αυτό είναι που κάνει το μονοπάτι: Αφήνει τους επισκέπτες να βιώσουν το θαύμα των δέντρων που δίνουν τη θέση τους σε μια τυχαία παραλία ή σε έναν ήσυχο κολπίσκο γεμάτο πάπιες- και, το πιο σημαντικό, τους κάνει να σκεφτούν γιατί αυτά τα πράγματα είναι τόσο πολύτιμα.

«Και τώρα είναι η καλύτερη στιγμή για να έρθει κανείς», λέει η Östblom. «Από τα τέλη Αυγούστου έως τον Οκτώβριο είναι η μαγική εποχή. Τα καλοκαιρινά πλήθη έχουν φύγει, αλλά τα νερά παραμένουν αρκετούς βαθμούς πιο ζεστά από ό,τι στην ηπειρωτική Σουηδία».

Με πληροφορίες από BBC

Tags