Φανταστείτε το ιδανικό ελληνικό νησί, ένα αμόλυντο καταφύγιο αργού τουρισμού που έχει παραμείνει αμετάβλητο για δεκαετίες. Κατά μήκος μιας στενής παραλίας, λευκά κτήρια σχηματίζουν μια γραφική αποβάθρα, ενώ πίσω τους υψώνεται ένα βραχώδες βουνό. Στην αντίπερα πλευρά της παραλίας φωλιάζει ένα ήσυχο ψαροχώρι, όπου πολύχρωμες παραδοσιακές ψαρόβαρκες είναι δεμένες στη μαρίνα. Μικρά ιστιοφόρα αγκυροβολούν στην αποβάθρα, όπου τα φέρι έρχονται λίγες φορές την ημέρα, φέρνοντας επισκέπτες ή επιστρέφοντας ντόπιους.

Τώρα κάντε εικόνα μια σειρά από πολυώροφα κρουαζιερόπλοια που δεσπόζουν στο λιμάνι, το καθένα με 1.400 επιβάτες, ενώ ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού είναι περίπου 2.000 άτομα.

Δεν είναι φανταστικό σενάριο, αλλά πραγματική απειλή που αντιμετωπίζει το κυκλαδίτικο νησί της Αμοργού. Το παράδοξο είναι ότι η απειλή αυτή εμφανίζεται αφότου ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωσε ότι θα περιορίσει τον μαζικό τουρισμό σε νησιά όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος, με ανώτατο αριθμό ημερήσιων επισκεπτών και αυξημένα τέλη ελλιμενισμού για κρουαζιερόπλοια. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτό έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, σπρώχνοντας τον ανεπιθύμητο τουρισμό προς παρθένα νησιά, όπως η Αμοργός.

Μια επερχόμενη καταστροφή

Η αίσθηση επερχόμενης καταστροφής κυριαρχεί στην Κατάπολα, το λιμάνι του νησιού. Ο δήμαρχος, Ελευθέριος Καραΐσκος, σκοπεύει να προωθήσει γρήγορα ένα σχέδιο για τερματικό σταθμό κρουαζιερόπλοιων, μια επέκταση 7.000 τετραγωνικών μέτρων της αποβάθρας, που θα περιλαμβάνει χώρο στάθμευσης για αυτοκίνητα, φορτηγά και τουριστικά λεωφορεία, ακριβώς ανάμεσα στις ταβέρνες και στη θέα στη θάλασσα.

Πολλοί κάτοικοι αισθάνονται αδύναμοι να σταματήσουν το έργο. Ένας ντόπιος καταστηματάρχης κοιτάζει τη μαγευτική θέα του κόλπου, καθώς το ηλιοβασίλεμα τον βάφει σε ροζ και πορτοκαλί αποχρώσεις, και κουνάει το κεφάλι με θλίψη. «Θέλω απλώς να κοιτάζω αυτόν τον όμορφο κόλπο. Όσο μπορώ ακόμα».

Η Αμοργός έχει ένα επιβλητικό τοπίο, με βραχώδη έκταση και αραιή βλάστηση. Δεν υπάρχουν ποτάμια ή ρέματα, οπότε το νερό είναι περιορισμένο. Όταν δεν υπάρχει αρκετή βροχόπτωση – κάτι που γίνεται όλο και πιο συχνό λόγω της κλιματικής αλλαγής – το νερό κινδυνεύει να εξαντληθεί, τονίζοντας την ανάγκη για αφαλάτωση, η οποία ακόμα δεν έχει πραγματοποιηθεί. Οι πετρώδεις παραλίες είναι προσβάσιμες μόνο από απόκρημνες πλαγιές, κάτι που προσελκύει ανεξάρτητους ταξιδιώτες, αλλά δεν προσφέρει αξιοθέατα για ημερήσιους επισκέπτες κρουαζιερόπλοιων.

Η γραφική Χώρα του νησιού που βρίσκεται πάνω από την Κατάπολα, θα μπορούσε να βουλιάξει εντελώς από χιλιάδες επισκέπτες. Το ίδιο ισχύει και για το διάσημο Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας. Το δεύτερο παλαιότερο μοναστήρι της Ελλάδας, έχει παραμείνει απομονωμένο για περισσότερο από χίλια χρόνια και μπορεί να φτάσει κανείς μόνο ανεβαίνοντας 350 σκαλοπάτια σε έναν γκρεμό πάνω από το Αιγαίο. Το σπηλαιώδες εσωτερικό του μπορεί να φιλοξενήσει έως 50 άτομα πριν γίνει αδιάβατο.
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, το γκρέμισμα παράνομων δρόμων κοντά στο μοναστήρι και αλλού στο νησί σταμάτησε, μετά από προσφυγή των κατοίκων προς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τον Συνήγορο του Πολίτη.

Ένα έργο που δεν θα βοηθήσει την τοπική οικονομία

Ο προϋπολογισμός για το τερματικό σταθμό κρουαζιερόπλοιων θα καλυφθεί από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ για τις Μεταφορές και θα διαχειριστεί η ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο, η Ράνια Θηραίου, γραμματέας του τοπικού συλλόγου ξενοδόχων και ιδιοκτητών ενοικιαζόμενων δωματίων, λέει: «Το ειρωνικό είναι ότι αν κατασκευαστεί αυτός ο σταθμός, δεν θα ωφελήσει την τοπική οικονομία». Προσθέτει: «Μόλις ολοκληρωθεί το νέο λιμάνι – μετά από χρόνια κατασκευής και την αντίστοιχη καταστροφική επίπτωση στον τουρισμό – πιθανότατα θα πωληθεί ή θα παραχωρηθεί σε ιδιώτη. Οι τοπικές ανάγκες για το λιμάνι θα έχουν παραγκωνιστεί».

Η τοπική αντιπολίτευση, η Νέα Πνοή, παρουσίασε τη δική της πρόταση βελτίωσης του λιμανιού στις αρχές Οκτωβρίου, σε μια δημόσια συνάντηση στην Κατάπολα. Οραματίζεται ένα λιμάνι που θα υποδέχεται ανεξάρτητους ταξιδιώτες, θα βελτιώνει τις τοπικές υποδομές, και θα αποφεύγει τον μαζικό τουρισμό. Στόχος τους είναι να ελαχιστοποιηθεί η οικολογική επίπτωση, να παραμείνει ανέγγιχτη η γειτονική αμμουδερή παραλία, και να δημιουργηθεί χώρος στάθμευσης στην περιφέρεια του λιμανιού αντί για την παραλιακή ζώνη, διατηρώντας έτσι τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής.

Η Αμοργός σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό ένα προοδευτικό νησί. Ο τοπικός σύλλογος ψαράδων, Χοζοβιώτισσα, έχει ηγηθεί της πρωτοβουλίας «Αμοργόραμα» για τον καθαρισμό πλαστικών από τις ακτές του νησιού. Επίσης, έχει προωθήσει μορατόριουμ στην αλιεία τους μήνες Απρίλιο και Μάιο, επιτρέποντας στα ψάρια να πολλαπλασιάζονται. Αυτή η δράση έχει αναγνωριστεί διεθνώς. Επιπλέον, το νησί έχει αναστηλώσει αρχαία, λιθόστρωτα μονοπάτια, προσελκύοντας περιπατητές.

Αυτό το καλοκαίρι, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το λιμάνι της Κατάπολα επισκέφτηκαν δελφίνια – ένα ισχυρό σημάδι της επιτυχίας των κατοίκων να διατηρήσουν τη μαγεία του νησιού τους.

Με πληροφορίες από Guardian