Το 2024, η πίεση από τον υπερτουρισμό και η συνεχιζόμενη αύξηση της ζήτησης για ταξίδια αποτέλεσαν κεντρικά θέματα για πολλούς δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως. Αποτέλεσμα ήταν οι -δίκαιες, αν μας ρωτάτε- διαμαρτυρίες των ντόπιων μιας σειράς νευραλγικών τουριστικών προορισμών, αλλά και η θέσπιση πλήθους κανονισμών με στόχο τη μείωση των τουριστικών ροών.

Στην Ευρώπη, το 2024, καταγράφηκαν μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις, μέσω των οποίων οι κάτοικοι θέλησαν να εκφράσουν την αντίθεσή τους και την απογοήτευσή τους για τις αρνητικές συνέπειες που έχει η υπερβολική τουριστική ανάπτυξη στις τοπικές κοινωνίες και τη ζωή τους.

Τη «σημαία» κράτησε η Βαρκελώνη, αποτελώντας ένα από τα κεντρικά σημεία των κινητοποιήσεων κατά του υπερτουρισμού. Οι κάτοικοι της πόλης και οργανώσεις πολιτών διαμαρτυρήθηκαν έντονα για την αυξανόμενη τουριστική πίεση στην πόλη, η οποία οδηγούσε σε αύξηση του κόστους ζωής, αύξηση των ενοικίων και δυσκολία στην καθημερινή ζωή. Υπήρξαν μάλιστα περιστατικά όπου οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν πιστόλια νερού για να απωθήσουν τουρίστες, ενώ επίσης οργανώθηκαν διαδηλώσεις και πορείες κατά του μαζικού τουρισμού.

Θυμόμαστε και το Άμστερνταμ, γνωστός τουριστικός προορισμός. Οι διαδηλωτές εκεί ανέφεραν τις συνέπειες του τουρισμού για την τοπική κοινωνία, τη στέγαση και τη δημόσια συγκοινωνία. Η πόλη έχει καταβάλει προσπάθειες για να περιορίσει την τουριστική πίεση, και η καμπάνια “stay away” (με στόχο την αποτροπή επισκεπτών που δεν συμβάλλουν στην τοπική κοινωνία) αποτέλεσε ένα από τα πιο πολυσυζητημένα μέτρα.

Το Μιλάνο, στη βόρεια Ιταλία, είδε μεγάλες διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες ενάντια στην αύξηση του αριθμού των τουριστών, οι οποίοι είχαν αρνητική επίδραση στη διαβίωση των τοπικών κατοίκων. Οι κινητοποιήσεις επικεντρώθηκαν στην έντονη πίεση που άσκησε ο τουρισμός στους δημόσιους πόρους και τη ζωή των κατοίκων της πόλης. Η Βενετία της Ιταλίας είναι μία από τις πιο εμβληματικές περιπτώσεις στην Ευρώπη, όπου ο υπερτουρισμός έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις για χρόνια. Οι τοπικές κοινότητες διαμαρτύρονται εδώ και καιρό για την καταστροφή του πολιτιστικού και φυσικού της περιβάλλοντος από τη μαζική τουριστική ροή. Το 2024, αυξήθηκαν οι κινητοποιήσεις κατά της αλόγιστης τουριστικής ανάπτυξης και για την προστασία της Βενετίας από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα.

Στη Νίκαια της Γαλλίας, όπως και σε άλλες δημοφιλείς περιοχές της Κυανής Ακτής, οι αντιδράσεις κατά του υπερτουρισμού εντάθηκαν με την αύξηση των τουριστικών ροών. Οι κινητοποιήσεις είχαν ως στόχο την προστασία των τοπικών κατοίκων και την αποφυγή της πλήρους εμπορευματοποίησης της περιοχής. Οι διαμαρτυρίες επικεντρώθηκαν στο πώς ο υπερτουρισμός είχε οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των ακινήτων και σε αλλαγές στην τοπική κουλτούρα.

Οι κινητοποιήσεις αυτές, ιδιαίτερα μαζικές, φανερώνουν τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών σχετικά με τον αντίκτυπο του υπερτουρισμού στην καθημερινότητά τους, όπως η αύξηση των τιμών, η έλλειψη κατοικιών, η επιβάρυνση των υποδομών και η αλλοίωση της τοπικής κουλτούρας. Ταυτόχρονα, υπενθυμίζουν τη συνεχιζόμενη ανάγκη για μια πιο βιώσιμη διαχείριση του τουρισμού στην Ευρώπη.

Το ερώτημα είναι, πήραν οι αρμόδιοι το μήνυμα; Απ’ ότι φαίνεται, η κατάσταση αναμένεται να συνεχιστεί το 2025, αν και με προσαρμογές που αποσκοπούν στην εξισορρόπηση των αναγκών των επισκεπτών με εκείνες των τοπικών κοινοτήτων και των πόρων των προορισμών.

Η πίεση μεγαλώνει

Ο υπερτουρισμός, δηλαδή η υπερβολική συγκέντρωση επισκεπτών σε περιορισμένες γεωγραφικές περιοχές, συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα για πολλές δημοφιλείς πόλεις και περιοχές.

Στην Ευρώπη, οι τουριστικοί αριθμοί κατέγραψαν ιστορικά ύψη το 2024, με αφίξεις που ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2019 κατά 12%. Πόλεις όπως η Βαρκελώνη, το Παρίσι και το Λονδίνο βίωσαν τεράστιες ροές τουριστών, με ιδιαίτερα αυξημένη ζήτηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σε μερικές περιπτώσεις, οι τοπικές αρχές και οι κάτοικοι έλαβαν σκληρά μέτρα για να περιορίσουν τις συνέπειες του υπερτουρισμού.

Για παράδειγμα, στη Βαρκελώνη, οι αντιδράσεις των κατοίκων έφτασαν σε ακραία σημεία όταν το 2024 πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις κατά του τουρισμού, με τους διαδηλωτές να εκφράζουν την απογοήτευσή τους για την αυξημένη πίεση στα δημόσια αγαθά και τη διάβρωση των τοπικών κοινοτήτων. Υπήρξαν ακόμα και περιστατικά όπου οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν πιστόλια νερού για να απωθήσουν τουρίστες, ενδεικτικά της έντασης που επικρατεί.

Νέοι κανονισμοί και μέτρα

Οι πόλεις της Ευρώπης, όπως η Βενετία και το Άμστερνταμ, έχουν επιβάλει υψηλότερους φόρους τουρισμού και έχουν θέσει περιορισμούς στους τύπους τουριστικών δραστηριοτήτων που μπορούν να πραγματοποιηθούν στην πόλη, προκειμένου να περιορίσουν την αρνητική επίδραση του υπερτουρισμού.

Για παράδειγμα, η Βενετία έχει θεσπίσει φόρους εισόδου για τους επισκέπτες, ενώ το Άμστερνταμ έχει απαγορεύσει τα κρουαζιερόπλοια να ελλιμενίζονται στο κέντρο της πόλης. Επίσης, πόλεις όπως η Νέα Υόρκη και η Βαρκελώνη εφαρμόζουν αυστηρότερους κανονισμούς για τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις μέσω πλατφορμών όπως το Airbnb, περιορίζοντας τον αριθμό των τουριστικών καταλυμάτων και περιορίζοντας τις επιπτώσεις από την υπερβολική τουριστική ανάπτυξη.

Η Ιαπωνία, επίσης, έχει εφαρμόσει αυστηρά μέτρα για την προστασία της τοπικής φυσικής κληρονομιάς και του πολιτισμού της. Για παράδειγμα, στην περιοχή του Όρους Φούτζι, οι αρχές επέβαλαν περιορισμούς στις φωτογραφίες με σέλφι για να αποτρέψουν την υπερβολική τουριστική παρουσία στην περιοχή, προσπαθώντας να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ τουριστικών δραστηριοτήτων και σεβασμού του φυσικού τοπίου.

Βιωσιμότητα και στρατηγικές διαχείρισης

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η λύση στο πρόβλημα του υπερτουρισμού δεν είναι απλή και απαιτεί συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο. Πολλοί οργανισμοί τουρισμού προσπαθούν να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους, μεταβαίνοντας από τη «διαφήμιση προορισμών» στην «διαχείριση προορισμών», προσπαθώντας να εξισορροπήσουν την τουριστική ανάπτυξη με την προστασία των τοπικών κοινοτήτων και των φυσικών πόρων.

Η αλλαγή αυτή μπορεί να εντοπιστεί στην περίπτωση της Βαρκελώνης, η οποία, αντί να προωθεί την πόλη απλώς ως τουριστικό προορισμό, επέλεξε να αλλάξει το σύνθημά της από «Επισκεφτείτε τη Βαρκελώνη» σε «Αυτή είναι η Βαρκελώνη». Η νέα προσέγγιση επικεντρώνεται στο να δημιουργήσει μια εμπειρία που θα ωφελεί και τους επισκέπτες και την τοπική κοινότητα, διασφαλίζοντας ότι ο τουρισμός παραμένει βιώσιμος μακροπρόθεσμα και ότι η πόλη διατηρεί την πολιτιστική της αυθεντικότητα.

Άλλες πόλεις, όπως το Άμστερνταμ, έθεσαν στόχο να εκπαιδεύσουν καλύτερα τους τουρίστες πριν και κατά τη διάρκεια της παραμονής τους, ενθαρρύνοντάς τους να σεβαστούν την τοπική κουλτούρα και τους φυσικούς πόρους. Για παράδειγμα, η καμπάνια “stay away” του Άμστερνταμ ενθαρρύνει τους επισκέπτες να εξετάσουν άλλους προορισμούς εάν είναι ήδη υπερφορτωμένο από τουρίστες, προκειμένου να μειωθεί η πίεση στο δίκτυο της πόλης.
2025 και μετά

Παρά τις προσπάθειες να μειωθεί η πίεση από τον υπερτουρισμό, η ζήτηση για ταξίδια και ο τουριστικός τομέας γενικότερα αναμένεται να συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία το 2025, όπως αναφέρει το CNN.

Διαβασε ακομα

Έφτασε η χρονιά που θα γίνουμε καλύτεροι ταξιδιώτες

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, ο τουρισμός προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5% το 2024, με αναμενόμενες περισσότερες από 90 εκατομμύρια επισκέψεις από τουρίστες του εξωτερικού.
Η ρύθμιση της τουριστικής ανάπτυξης απαιτεί μακροχρόνιες στρατηγικές και συνεργασίες, καθώς οι προορισμοί συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν την πρόκληση του να εξυπηρετήσουν έναν αυξανόμενο αριθμό επισκεπτών, ενώ παράλληλα προστατεύουν τις κοινότητες και τα φυσικά τους χαρακτηριστικά.

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι, ενώ η πρόοδος είναι ορατή, τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα είναι μόνο το πρώτο βήμα σε μια συνεχιζόμενη διαδικασία που απαιτεί συνεχιζόμενη προσαρμογή και καινοτόμες λύσεις για να εξισορροπήσει τη ζήτηση του τουρισμού με τη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών.