Ίσως είναι το μόνο ζώο του ζωικού βασιλείου που όλοι οι άνθρωποι συμφωνούν ότι είναι χαριτωμένο. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού τα πάντα, αυτά τα ασπρόμαυρα ζώα, με την αθώα, κουκλίστικη όψη και τη γλυκύτητα, προκαλούν συναισθήματα προστασίας και αγάπης.

Είναι το πιο γνωστό είδος αρκούδας παγκοσμίως, με τις χαρακτηριστικές μαύρες κηλίδες γύρω από τα μάτια και τα αφτιά, που σίγουρα έχει κλέψει το βλέμμα σου σε κάποιο βίντεο που το δείχνει να τρώει στικς από μπαμπού ή να κάνει τούμπες, ή απλά να τεμπελιάζει.

Όμως τα πάντα δεν είναι μόνο γοητευτικά. Είναι επίσης αρκετά σπάνια γι’ αυτό και ανήκουν στην κατηγορία των προστατευόμενων ζώων, γεγονός που τα κάνει ακόμα πιο πολύτιμα και ενδιαφέροντα για τους ανθρώπους.

Η εικόνα ενός μικρού πάντα είναι συνδεδεμένη με την ανάγκη για προστασία της φύσης και αυτών των πανέμορφων ζώων.

Αν και το φυσικό τους περιβάλλον είναι τα δάση και τα ψηλά βουνά της Κίνας, πιθανόν να τα έχεις δει σε ζωολογικούς κήπους σε διάφορες χώρες του κόσμου. Ο λόγος είναι ότι τα γιγαντιαία πάντα περιλαμβάνονται στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN), οπότε η Κίνα έχει συνάψει συμβόλαια με διεθνείς ζωολογικούς κήπους, σε μια προσπάθεια να βοηθηθεί το είδος να αναπαραχθεί και στη συνέχεια να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Στις ΗΠΑ ειδικότερα, τα πάντα που φιλοξενούνται σε ζωολογικούς κήπους, απολαμβάνουν την αγάπη των φροντιστών τους, αλλά και του κοινού, που απολαμβάνει να παρακολουθεί τις νωχελικές δραστηριότητές τους σε -σχεδόν- 24ωρη βάση.

Η είδηση δε της γέννησης κάθε μωρού πάντα, γίνεται-πάντα-δεκτή με ενθουσιασμό. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε φορά που ένας ζωολογικός κήπος παρουσιάσει για πρώτη φορά τα μωρά πάντα, είναι μια γιορτή.

Φέτος, λίγο πριν μας αποχαιρετήσει ο πρώτος μήνας του νέου έτους στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο του Σμιθσόνιαν, ξεκινάει μια νέα σεζόν στο σίριαλ «Τα πάντα στην Αμερική».

Πρόκειται για την αληθινή ιστορία δύο πάντα, που επιλέχθηκαν να ζήσουν μαζί σε ένα κλουβί, να ζευγαρώσουν και να μαγνητοσκοπηθεί η ζωή τους, για να μάθουμε τι συμβαίνει, όταν τα πάντα σταματούν να είναι χαριτωμένα και αρχίζουν να γίνονται αληθινά.

Την Παρασκευή (24/01) ο ζωολογικός κήπος παρουσιάσει τα νεότερα πάντα του, Bao Li και Qing Bao, στο ευρύ κοινό και η φάση θα είναι φώτα, κάμερα, δράση για μια ανανεωμένη panda cam, που θα μεταδώσει ζωντανά εικόνες με τα τελευταία αστέρια της.

Ο δίχρονος Bao Li είναι στην πραγματικότητα ο γιος της Bao Bao, μιας σταρ του Εθνικού Ζωολογικού Κήπου, που γεννήθηκε εκεί τον Αύγουστο του 2013. Πρόκειται για ένα πολυαναμενόμενο γεγονός, αφού τα προηγούμενα πάντα είχαν σταλεί πίσω στην Κίνα.

Το ερώτημα είναι γιατί καταλαμβάνει τον κόσμο ένα ντελίριο ενθουσιασμού για τα πάντα; Τι το ξεχωριστό έχει αυτό το είδος αρκούδας από την μακρινή Κίνα;

Η αλήθεια είναι ότι δεν μοιάζουν με κανένα άλλο ζώο που καταλαμβάνει τους ζωολογικούς κήπους και τις καρδιές μας. Τα κοάλα είναι εξίσου χαριτωμένα, τα μωρά ιπποπόταμων είναι πιο παχιά και ορισμένα είδη λεοπαρδάλεων βρίσκονται ακόμη περισσότερο σε κίνδυνο. Αλλά κανένα άλλο πλάσμα στη Γη δεν συγκεντρώνει την ίδια προσοχή με το γιγάντιο πάντα.

Είναι ένα ζώο γεμάτο αντιφάσεις: Ζωηρά κινούμενα σχέδια που ζωντανεύουν και σοβαρά όργανα κρατικής εξουσίας. Χαριτωμένα μικρά παχουλόσωμα με πανίσχυρα σαγόνια που μπορούν να σκίσουν ένα ανθρώπινο πόδι σε κομματάκια. Σπάνια στην πραγματική ζωή, αλλά πανταχού παρόντα στην ποπ κουλτούρα.

Όπως τα περισσότερα πράγματα στη σόουμπιζ, όλα εξαρτώνται από την εμφάνιση.

«Άλλες αρκούδες μπορεί επίσης να είναι χαριτωμένες, ειδικά όταν είναι μωρά», λέει ο James Serpell, ομότιμος καθηγητής ηθικής και ευημερίας των ζώων στην Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. Αλλά καθώς οι άλλες αρκούδες ωριμάζουν, «έχουν πιο έντονα πρόσωπα, μακρύτερα σαγόνια». Αρχίζουν να φαίνονται πιο τρομακτικές. Τα πάντα «έχουν πολύ κοντά πρόσωπα για αρκούδα. Και αυτό το μεγάλο, μεγάλο στρογγυλό κεφάλι».

Το μεγάλο στρογγυλό κεφάλι είναι το κλειδί.

Επίσης, παίζουν με παιχνίδια. Και είναι αδέξια, όπως τα ανθρώπινα νήπια.

Υπάρχει ένας επιστημονικός όρος για αυτή τη διατήρηση των παιδικών σωματικών χαρακτηριστικών στην ενήλικη ζωή: Νεοτενία.

Και υπάρχει ένα όνομα για τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε στη νεοτενία: Η «χαριτωμένη αντίδραση». Ο Serpell, ο οποίος το έχει μελετήσει αυτό, λέει ότι είναι μια καθολική αντίδραση στα πάντα σε όλους τους πολιτισμούς.

Η αντίδρασή μας αυτή μας διευκολύνει να ανθρωπομορφοποιήσουμε τα πάντα.

Εδώ είναι ένας άλλος ανθρώπινος ρόλος που αναθέτουμε στα πάντα: πρεσβευτής. Κανένα άλλο ζώο δεν έχει μια μορφή κρατικής τέχνης που να φέρει το όνομά του. Η «διπλωματία των πάντα» έχει γίνει σοβαρό πεδίο μελέτης για τους μελετητές. Τα πρώτα πάντα του Εθνικού Ζωολογικού Κήπου ήταν δώρα από το Πεκίνο μετά την επίσκεψη του Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον το 1972. Έχουν γίνει κίνητρο για τη διατήρηση καλών σχέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα.

Μέχρι σήμερα, τα πάντα είναι δάνεια από την Κίνα, αν και η Ένωση Προστασίας της Άγριας Ζωής της Κίνας (CWCA) ορίζει στη σύμβασή της ότι προτιμά τον όρο «συμφωνία συνεργασίας για έρευνα και αναπαραγωγή», για να αποδυναμώσει την οικονομική συναλλαγή.

Ο Εθνικός Ζωολογικός Κήπος καταβάλλει 1 εκατομμύριο δολάρια ετησίως στην CWCA για τα πάντα. Η Κίνα υποτίθεται ότι χρησιμοποιεί τα χρήματα για την προστασία των πάντα, αλλά μια πρόσφατη έρευνα των New York Times διαπίστωσε ότι ορισμένα κονδύλια για τα πάντα εκτρέπονται σε άλλα κεφαλαιουχικά έργα στην Κίνα, όπως δρόμοι και πολυκατοικίες. Τον Σεπτέμβριο, ο τοπικός φιλάνθρωπος David Rubenstein υποσχέθηκε 10 εκατομμύρια δολάρια στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο για το πρόγραμμά του για τα πάντα.

Το 2023, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ αποκάλεσε τα πάντα «απεσταλμένους της φιλίας» μεταξύ των χωρών. Αλλά η διπλωματία των πάντα μπορεί να λειτούργησε υπερβολικά καλά. Η μακρόχρονη παρουσία των πάντα στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να έχει δημιουργήσει ένα αίσθημα δικαιώματος, το οποίο επιδεινώθηκε με την επιστροφή τους στην Κίνα πέρυσι.

«Ο φόβος που φαινόταν να έχει διαδοθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν υπήρχε ανησυχία ότι θα μείνουμε χωρίς τα πάντα… ήταν πραγματικά αποκαλυπτικός», λέει η E. Elena Songster, καθηγήτρια κινεζικής ιστορίας στο St. Mary’s College της Καλιφόρνια. Άφησε τους ανθρώπους να αισθάνονται «στερημένοι και αγανακτισμένοι», παρά συνδεδεμένοι με την Κίνα, λέει. Υπάρχει «η αίσθηση ότι το πάντα ανήκει και στις Ηνωμένες Πολιτείες». Και αυτό είναι διακομματικό.

«Παίρνουν πίσω τα πάντα μας. Θα πρέπει να πάρουμε πίσω όλες τις γεωργικές τους εκτάσεις», δήλωσε ο γερουσιαστής John Fetterman (D-Pennsylvania) σε ακρόαση τον Σεπτέμβριο του 2023 σχετικά με την ξένη ιδιοκτησία στην αμερικανική γεωργία.

Το 2022, η βουλευτής Nancy Mace (R-South Carolina) εισήγαγε τροπολογία για να παραμείνουν τα γεννημένα στις ΗΠΑ πάντα στη χώρα, χαρακτηρίζοντας την επιστροφή τους στην Κίνα μέρος μιας «διεθνούς εκστρατείας προπαγάνδας». Τα πάντα που γεννήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες αξίζουν να παραμείνουν στη χώρα μας». (Τη Δευτέρα (20/01), πρέπει να σημειωθεί, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιχειρεί να στερήσει αυτό το δικαίωμα από ορισμένους ανθρώπους που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ).

Η Ουάσινγκτον αισθάνεται εδώ και καιρό μια συναισθηματική ιδιοκτησία για τα πάντα. Η πόλη έκανε τα πάντα ένα είδος μασκότ, παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά κρατούνται αιχμάλωτα 8.250 μίλια μακριά από την πατρίδα τους. Τα πάντα απεικονίζονται στις χάρτινες κάρτες εισιτηρίων του Μετρό και στις κάρτες SmarTrip. Το 2004, το «PandaMania», ένα έργο δημόσιας τέχνης, γέμισε την πόλη με 150 πλαστικά γλυπτά πάντα.

«Απλώς συνδέονται με την Ουάσινγκτον. Τα έχουμε εδώ και πάνω από 50 χρόνια», λέει η Laurie Thompson, βοηθός επιμελητή πάντα στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο. «Η χρονιά που δεν ήταν εδώ ήταν πολύ λυπηρή».

Η αναχώρηση των πάντα τον Νοέμβριο του 2023, ίσως μόνο εκ των υστέρων, έμοιαζε με το τέλος μιας συναυλίας όταν είναι προφανές ότι η μπάντα θα παίξει ένα encore: Όλοι σηκώθηκαν για να χειροκροτήσουν όρθιοι τις αρκούδες, γνωρίζοντας ότι η Κίνα θα τις έστελνε πίσω για να παίξουν μερικές ακόμα επιτυχίες.

Η μεταβλητή ήταν πόση ώρα και πόσο θορυβωδώς θα έπρεπε να χειροκροτήσει το κοινό πριν επιστρέψουν στη σκηνή. Λόγω της πρόσφατης ψυχρότητας στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, η Songster πίστευε ότι θα έπρεπε να χειροκροτήσουμε περισσότερο.

Αλλά η ταχύτητα της επιστροφής των πάντα «δείχνει ότι είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών να έχουν λειτουργικές σχέσεις», λέει.

Ήρθε λοιπόν η ώρα να γνωρίσουμε το νέο καστ. Η Qing Bao, η θηλυκή, είναι η πιο εσωστρεφής από το ζευγάρι και συχνά παίρνει τα παιχνίδια της πάνω σε ένα δέντρο για να παίξει, λέει η Thompson, η βοηθός επιμελήτρια πάντα του ζωολογικού κήπου. Ο Bao Li, από την άλλη πλευρά, «θέλει να είναι κοντά μας όποτε μπορεί».

Τα πάντα είναι νεαρά και παιχνιδιάρικα, όπως αποδεικνύεται από το πρόσφατο ξεφάντωμα στο χιόνι – το είδος του υλικού που οι χειριστές της panda-cam γνωρίζουν ότι θα γίνει αμέσως viral.

Τελικά, αν όλα πάνε καλά, θα τους υποσκελίσει ένας ακόμα μεγαλύτερος σταρ. Παρακολουθούμε τις μήτρες των πάντα εξίσου στενά με εκείνες της βρετανικής βασιλικής οικογένειας και, όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους ριάλιτι σταρ, όλοι γνωρίζουμε πάρα πολλά για τη σεξουαλική ζωή των πάντα.

Τα πάντα έχουν ένα σύντομο ωορρηκτικό παράθυρο και, όταν βρίσκονται σε αιχμαλωσία, είναι γνωστό ότι δεν ενδιαφέρονται να κάνουν την πράξη. Αυτή η περιστασιακή κωλυσιεργία οδηγεί σε παρεμβάσεις όπως το «panda porn» – ναι, υπάρχει – που ο Serpell θεωρεί «τραγικωμικό».

Δεν θα δείτε τίποτα πρόστυχο σε αυτό το show. Τις περισσότερες φορές – και σε αντίθεση με τις προσδοκίες που δημιουργούν οι συλλογές best-of panda cam με αγκαλίτσες, αιωρήσεις και τούμπες – δεν θα τα δείτε να κάνουν τίποτα απολύτως, εκτός από το να κοιμούνται και να τρώνε.

Αλλά ακόμα κι αν οι άνθρωποι παρακολουθούν για ψυχαγωγία και όχι για εκπαίδευση, εξακολουθεί να εξυπηρετεί την αποστολή ενός ζωολογικού κήπου, λέει ο David Miller, επικεφαλής μάρκετινγκ και ανώτερος αντιπρόεδρος της Συμμαχίας Άγριας Ζωής του Ζωολογικού Κήπου του Σαν Ντιέγκο.

«Έχουμε πολλούς ανθρώπους που έχουν την κάμερα με τα πάντα στο παρασκήνιο στο γραφείο τους ενώ δουλεύουν», λέει ο Miller και προσθέτει: «Όσο περισσότερο χρόνο περνούν μαζί τους, τόσο περισσότερο θέλουν να τα προστατεύσουν».

Η πολιτιστική μας σχέση με τα πάντα, λοιπόν, καθορίζεται από την πρόσβαση. Αν και υπάρχουν μόνο λίγα πάντα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καθένας μπορεί να τα επισκεφθεί εικονικά σχεδόν ανά πάσα στιγμή μέσω των καμερών, οι οποίες δημιουργούν μια πιο οικεία -ίσως και παρακοινωνική- σχέση.

Δεν είναι περίεργο που οι άνθρωποι αισθάνονται αναστατωμένοι όταν η αγαπημένη τους εκπομπή σταματάει να προβάλλεται.

«Αυτή η ιδέα ότι τα πάντα μπορούν – και επομένως πρέπει να είναι – προσβάσιμα 24 ώρες το 24ωρο … μπορεί να συμβάλει σε αυτή την αίσθηση ιδιοκτησίας των πάντα με τρόπο που πιθανώς δεν προβλεπόταν με την αρχική ιδέα του διπλωματικού δανείου», λέει η Songster.

Αυτό μπορεί να είναι ένας ευγενικός τρόπος για να πούμε: Η κουλτούρα μας να κυνηγάμε τα χαριτωμένα πάντα και να κάνουμε binge watching στη ζωή τους μπορεί να μας κάνει ζώα.

Και όμως, οι panda cams γίνονται όλο και καλύτερες και πιο ικανοποιητικές για να τις παρακολουθείς. Έχουν διανύσει πολύ δρόμο από τις πρώτες μέρες της δόξας της Hua Mei στο Σαν Ντιέγκο.

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την πρεμιέρα της τελευταίας σεζόν αυτόν τον μήνα, ο Εθνικός Ζωολογικός Κήπος αναβάθμισε τις κάμερες του, οι οποίες λειτουργούν από εθελοντές που παρακολουθούν τις κινήσεις των πάντα. Υπάρχουν 40 κάμερες στον περίβολο. Αλλά θα υπάρξει μια αλλαγή: Η εκπομπή μεταδίδεται ζωντανά από τις 7 π.μ. έως τις 7 μ.μ. κάθε μέρα. Εκτός αυτών των ωρών, οι σταρ θα έχουν λίγο χρόνο εκτός κάμερας.

Τι θα βλέπουν λοιπόν οι τηλεθεατές που θα παρακολουθούν αργά το βράδυ; Φαίνεται ότι δεν θα διαφέρει πολύ από την καλωδιακή τηλεόραση: Θα βλέπουν επαναλήψεις με τα πάντα.

Με πληροφορίες από Washington Post

Tags