Ένα νέο βιβλίο αφηγείται την ιστορία του αρχαίου κόσμου μέσα από τις γυναίκες. Η συγγραφέας Daisy Dunn διερευνά τι είχαν να πουν για τη σεξουαλικότητά τους – πετώντας κατάμουτρα τα μισογυνικά ανδρικά στερεότυπα.

Σύμφωνα με τον Σημωνίδη τον Αμοργίνο, έναν άνδρα ποιητή που εργαζόταν στην Ελλάδα τον 7ο αιώνα π.Χ., υπάρχουν 10 βασικά είδη γυναικών. Υπάρχουν γυναίκες που μοιάζουν με γουρούνια, επειδή προτιμούν να τρώνε από το να καθαρίζουν, γυναίκες που μοιάζουν με αλεπούδες, επειδή είναι ιδιαίτερα παρατηρητικές, γυναίκες- γαϊδούρια, που είναι σεξουαλικά ασύδοτες, γυναίκες-σκύλοι, που χαρακτηρίζονται για την ανυπακοή τους. Υπάρχουν θυελλώδεις γυναίκες της θάλασσας, άπληστες γυναίκες της Γης, κλέφτρες νυφίτσες, τεμπέλικα άλογα, αντιαισθητικές γυναίκες πίθηκοι και -το μόνο καλό είδος- εργατικές γυναίκες μέλισσες.

Από όλες τις γυναίκες που περιγράφονται σε αυτόν τον κατάλογο, ο οποίος πάλλεται από τον μισογυνισμό της εποχής, αυτές οι λεγόμενες σεξουαλικά ασύδοτες «γαϊδουρο-γυναίκες» είναι ίσως οι πιο μυστηριώδεις.

Οι ιστορικές αναφορές από τον αρχαίο κόσμο τείνουν να αποκαλύπτουν τον κλειστό χαρακτήρα της ζωής των γυναικών. Στην Ελλάδα, οι γυναίκες ήταν συνήθως καλυμμένες δημοσίως και στη Ρώμη είχαν «κηδεμόνες» (συνήθως τον πατέρα ή τον σύζυγό τους) για να επιβλέπουν τις κινήσεις τους και τη διαχείριση της περιουσίας τους. Ήταν η έννοια της ποθητής γυναίκας καθαρή ανδρική φαντασίωση; Ή μήπως οι γυναίκες του αρχαίου κόσμου ενδιαφέρονταν περισσότερο για το σεξ απ’ ό,τι πιστεύεται γενικά;

Όπως έμαθε η Dunn κατά την έρευνα για το νέο της βιβλίο με τίτλο The Missing Thread, την πρώτη ιστορία του αρχαίου κόσμου που γράφτηκε από γυναίκες, πρέπει να ψάξουμε πολύ αν θέλουμε να ανακαλύψουμε τι πραγματικά σκέφτονταν οι γυναίκες για το σεξ.

Η συντριπτική πλειονότητα των σωζόμενων πηγών γράφτηκε από άνδρες που είχαν την τάση να υπερβάλλουν τις σεξουαλικές συνήθειες των γυναικών προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Κάποιοι έφτασαν σε τέτοιο βαθμό για να τονίσουν την αρετή μιας γυναίκας που την έκαναν να φαίνεται σχεδόν αγία και απάνθρωπη. Άλλοι παρουσίαζαν σκόπιμα τις γυναίκες ως σεξουαλικά αχόρταγες ως μέσο αμαύρωσης του χαρακτήρα τους. Αν παίρναμε αυτές τις περιγραφές τοις μετρητοίς, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες στον αρχαίο κόσμο ήταν είτε όλες αγνές είτε σεξομανείς. Ευτυχώς, είναι δυνατόν να κρυφοκοιτάξουμε μέσα στις καρδιές ορισμένων κλασικών γυναικών, οι οποίες παρέχουν μια πολύ βαθύτερη άποψη της γυναικείας σεξουαλικότητας.

Διαβασε ακομα

Ξέχνα τον πρωινό καφέ και πιάσε έναν πρωινό οργασμό

Εξομολογήσεις ερωτικής τρέλας

Αναζητώντας την ίδια περίοδο με τον ποιητή που αναφέρθηκε παραπάνω, συναντάμε τη Σαπφώ, η οποία συνέθεσε λυρική ποίηση στο ελληνικό νησί της Λέσβου τον 7ο αιώνα π.Χ. Ατενίζοντας μια γυναίκα που καθόταν και μιλούσε με έναν άνδρα, η Σαπφώ κατέγραψε τις έντονες σωματικές αισθήσεις που βίωσε – φτερούγισμα της καρδιάς, ασταθής ομιλία, «φωτιά» στις φλέβες, προσωρινή τύφλωση, βουητό στα αυτιά, κρύος ιδρώτας, τρέμουλο, ωχρότητα – όλα αυτά είναι γνωστά σε όποιον έχει ερωτευτεί ποτέ.

Σε ένα άλλο ποίημα, η Σαπφώ περιγράφει τη στεφάνωση μιας γυναίκας με λουλούδια και αναπολεί με νοσταλγία το πώς, σε ένα μαλακό κρεβάτι, θα «έσβηνε [την] επιθυμία της». Αυτές είναι οι εξομολογήσεις μιας γυναίκας που καταλαβαίνει το ακαταμάχητο του πάθους.

Τα ποιήματα της Σαπφούς είναι σήμερα τόσο αποσπασματικά που μπορεί να είναι δύσκολο να τα διαβάσει κανείς με ακρίβεια, αλλά οι μελετητές έχουν εντοπίσει σε έναν από τους παπύρους μια αναφορά σε «δονητές», γνωστούς στα ελληνικά ως όλισβος. Αυτά χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες γονιμότητας στην Ελλάδα, καθώς και για ηδονή, και εμφανίζονται ως τέτοια σε μια σειρά από αγγειογραφίες.

Αργότερα, και στη Ρώμη, τα φαλλικά αντικείμενα είχαν την ιδιότητα του φυλαχτού. Δεν θα ήταν λογικό για τις γυναίκες να αποφεύγουν τα σύμβολα που πίστευαν ότι έφερναν καλή τύχη. Οι αρχαίες γυναίκες απέφευγαν τόσο πολύ τη θέα του ερωτικού περιεχομένου, ώστε μερικές από αυτές θάφτηκαν ακόμη και μαζί του.

Κατά την περίοδο πριν από την επικράτηση της Ρώμης, οι ικανότατοι Ετρούσκοι κυριάρχησαν στην ιταλική ενδοχώρα και τη γέμισαν με σκηνές ρομαντικής φύσης. Πολυάριθμα έργα τέχνης και κομμάτια επιτύμβιων αγαλμάτων απεικονίζουν άνδρες και γυναίκες να ξαπλώνουν μαζί. Ένα θυμιατό με άντρες και γυναίκες να αγγίζουν ο ένας τα γεννητικά όργανα του άλλου, ενταφιάστηκε μαζί με μια Ετρούσκα τον 8ο αιώνα π.Χ..

Διαβασε ακομα

Γιατί κάνουμε πλέον λιγότερο σεξ;

Πώς αντιλαμβάνονταν την πορνεία

Αρκεί να επισκεφθείτε έναν αρχαίο οίκο ανοχής, όπως εκείνον της Πομπηίας, για να διαπιστώσετε ότι το σεξ ήταν συχνά σε δημόσια θέα. Οι τοίχοι των ζοφερών, σαν κελιά, δωματίων στα οποία οι εργάτριες του σεξ εξασκούσαν το επάγγελμά τους είναι καλυμμένοι με γκράφιτι, πολλά από τα οποία γράφτηκαν από άνδρες πελάτες, στους οποίους άρεσε να σχολιάζουν τις επιδόσεις των κατονομαζόμενων γυναικών.

Ιστορικές αναφορές και ομιλίες βρίθουν από περιγραφές των κακουχιών που υπέστησαν οι εν λόγω εργαζόμενες. Ο «Κατά Νεαίρα», ένας εισαγγελικός λόγος που εκφωνήθηκε από τον Αθηναίο πολιτικό Απολλόδωρο τον 4ο αιώνα π.Χ., παρέχει ιδιαίτερα εντυπωσιακή εικόνα της επισφάλειας της ζωής αυτών των γυναικών. Μόνο περιστασιακά, ωστόσο, ακούμε από μια γυναίκα που έχει επαφή με αυτόν τον κόσμο – και τα λόγια της εκπλήσσουν.

Τον 3ο αιώνα π.Χ., μια ποιήτρια με το όνομα Νόσις, που ζούσε στην άκρη της Ιταλίας, έγραψε επαινώντας ένα έργο τέχνης και το γεγονός ότι χρηματοδοτήθηκε από μια εργαζόμενη στο σεξ. Ένα λαμπρό άγαλμα της Αφροδίτης, της θεάς του σεξ και του έρωτα, τραγουδούσε η Νόσις, είχε ανεγερθεί σε έναν ναό με χρήματα που συγκέντρωσε η Πολιάρχης.

Η Πολυάρχη δεν ήταν μια εξαίρεση. Μια προγενέστερη εταίρα που ονομαζόταν Δωρίχα χρησιμοποιούσε τα χρήματα που είχε αποκτήσει με παρόμοιο τρόπο για να αγοράσει κάτι για δημόσια θέα, στην περίπτωσή της εντυπωσιακές σούβλες για το μαγείρεμα βοδιών που εκτίθεντο στους Δελφούς.

Δεν ήταν το σεξ που αγκάλιαζαν αυτές οι γυναίκες αλλά μάλλον η σπάνια ευκαιρία που τους παρείχε να τις θυμούνται μετά το θάνατό τους. Η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών που γνώριζαν ήταν προορισμένες για την ανωνυμία.

Διαβασε ακομα

Στο φως «κρυφές» ερωτικές φωτογραφίες ζευγαριού από το 1920

Οι γνώσεις των ανδρών συγγραφέων

Οι άνδρες συγγραφείς, παρ’ όλες τις προκαταλήψεις τους, μπορούν να προσφέρουν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες γνώσεις για τις γυναίκες και το σεξ. Το 411 π.Χ., ο κωμικός Αριστοφάνης ανέβασε το έργο Λυσιστράτη, στο οποίο οι γυναίκες της Αθήνας οργανώνουν σεξουαλική απεργία για να πείσουν τους συζύγους τους να συμφωνήσουν σε όρους ειρήνης κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Αυτή ήταν μια πραγματική σύγκρουση, που διεξήχθη μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης και των αντίστοιχων συμμάχων τους επί τρεις δεκαετίες.

Πολλές από τις γυναίκες στο έργο δεν είναι καθόλου ευχαριστημένες που πρέπει να εγκαταλείψουν την ευχαρίστησή τους. Για λόγους κωμικότητας αναγκάζονται να συμμορφωθούν με το στερεότυπο της γυναίκας-γαϊδούρας. Υπάρχει μια στιγμή, ωστόσο, κατά την οποία το έργο στρέφεται προς μια σοβαρή κατεύθυνση και ο Αριστοφάνης προσφέρει μια πιο πειστική γυναικεία άποψη.

Η πρωταγωνίστρια Λυσιστράτη, η οποία οργανώνει την απεργία, περιγράφει πώς είναι πραγματικά τα πράγματα για τις γυναίκες σε καιρό πολέμου. Όχι μόνο απαγορεύεται η είσοδός τους στη συνέλευση, στην οποία συζητείται ο πόλεμος, αλλά θρηνούν επανειλημμένα θύματα. Και ενώ μια τέτοια παρατεταμένη σύγκρουση είναι κόλαση για τις παντρεμένες γυναίκες, είναι ακόμη χειρότερη για τις ανύπαντρες γυναίκες, οι οποίες στερούνται εντελώς την ευκαιρία να παντρευτούν.

Ενώ οι άνδρες, επισημαίνει η Λυσιστράτη, μπορούν να επιστρέψουν από τον πόλεμο με γκρίζα μαλλιά και να παντρευτούν, δεν ισχύει το ίδιο για τις παρθένες, πολλές από τις οποίες θα θεωρηθούν πολύ μεγάλες για να παντρευτούν και να τεκνοποιήσουν

Αυτές οι γραμμές αποδίδουν τη διαφορά μεταξύ της ανδρικής και της γυναικείας εμπειρίας του πολέμου με τόση ακρίβεια, ώστε μπαίνουμε στον πειρασμό να πιστέψουμε ότι αντικατοπτρίζουν αυτό που πραγματικά έλεγαν οι γυναίκες της εποχής.

Διαβασε ακομα

Τι σου κρύβουν οι έρευνες για το σεξ

Μπορούμε να βρούμε τους πραγματικούς φόβους των γυναικών γύρω από το σεξ να εκφράζονται και στην ελληνική τραγωδία. Ο Σοφοκλής, ο πιο διάσημος θεατρικός συγγραφέας για τον Οιδίποδα Τύραννο, έβαλε έναν γυναικείο χαρακτήρα στο χαμένο έργο του «Τηρεύς» να περιγράψει πώς είναι να γίνεσαι από παρθένα σύζυγος. «Και αυτό, μόλις μια νύχτα μας έχει συνδέσει», ξεστομίζει η Πρόκνη, μια μυθική βασίλισσα, «πρέπει να το επαινέσουμε και να το θεωρήσουμε αρκετά ωραίο».

Ήταν συνηθισμένο στις ανώτερες τάξεις να κανονίζονται γάμοι. Η πρώτη σεξουαλική εμπειρία μιας γυναίκας μπορεί να είναι τόσο αποπροσανατολιστική όσο περιγράφει η Πρόκνη.

Αρχαίες συμβουλές σεξ

Οι γυναίκες μερικές φορές έγραφαν τέτοιες σκέψεις σε πάπυρο. Σε μια επιστολή που της αποδίδεται, η Θεανώ, μια Ελληνίδα φιλόσοφος στον κύκλο του Πυθαγόρα (κάποιοι λένε ότι ήταν η σύζυγός του), προσφέρει στη φίλη της Ευρυδίκη κάποιες διαχρονικές συμβουλές. Μια γυναίκα, γράφει, πρέπει να πετάει την ντροπή της μαζί με τα ρούχα της όταν μπαίνει στο κρεβάτι του άντρα της. Μπορεί να τα ξαναφορέσει και τα δύο μαζί μόλις σηκωθεί και πάλι όρθια.

Η επιστολή της Θεανώς έχει γίνει αντικείμενο ελέγχου και μπορεί να μην είναι αυθεντική. Παρ’ όλα αυτά, απηχεί σε μεγάλο βαθμό αυτό που πολλές γυναίκες έλεγαν μεταξύ τους σε πιο σύγχρονες εποχές και οι συμβουλές της φαίνεται ότι ακολουθούνταν από τις γυναίκες και στον αρχαίο κόσμο.

Κάποια Ελληνίδα ποιήτρια, η Ἐλεφαντίς, φέρεται να ήθελε τόσο πολύ να δίνει συμβουλές για το σεξ στις γυναίκες, ώστε έγραψε τα δικά της μικρά βιβλία για το θέμα. Δυστυχώς δεν υπάρχει κανένα ίχνος του έργου της σήμερα, αλλά αναφέρεται τόσο από τον Ρωμαίο ποιητή Μάρκο Βαλέριο Μαρτιάλη, όσο και από τον Ρωμαίο βιογράφο και αρχειοθέτη Σουητώνιο, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ο αυτοκράτορας Τιβέριος (διαβόητος για τις σεξουαλικές του ορέξεις) κατείχε αντίγραφα.

Διαβασε ακομα

Πόδια ψηλά: Τι ισχύει τελικά με τον μύθο της γονιμότητας

Όπου άλλες γυναίκες αναφέρονται σε γραπτά άλλων ανδρών, τείνουν να εκφράζονται με όρους αγάπης σε αντίθεση με το σεξ ρητά, γεγονός που τις ξεχωρίζει από ορισμένους άνδρες συγχρόνους τους, συμπεριλαμβανομένων του Μαρτιάλη και του Γάιου Βαλέριου Κάτουλλου.

Η Λεσβία, όπως ήταν το ψευδώνυμο της ερωμένης του Κάτουλλου, του λέει πως «ό,τι λέει μια κυρία στον εραστή της τη στιγμή / θα έπρεπε να γράφεται στον άνεμο και στο τρεχούμενο νερό».

Η Σουλπικία, μία από τις λίγες Ρωμαίες ποιήτριες των οποίων οι στίχοι σώζονται, περιγράφει τη δυστυχία της που βρίσκεται στην εξοχή μακριά από τον εραστή της Κέρινθο στα γενέθλιά της – και στη συνέχεια την ανακούφισή της που μπορεί τελικά να βρίσκεται στη Ρώμη.

Αυτές οι γυναίκες δεν χρειαζόταν να περιγράψουν το σεξ με τον αγαπημένο τους με ωμές λεπτομέρειες για να αποκαλύψουν τι πραγματικά σκέφτονταν γι’ αυτό. Μπορεί οι άνδρες να κυριαρχούν στις πηγές, αλλά οι γυναίκες, όπως γνώριζε καλά η Αφροδίτη, μπορούσαν να είναι εξίσου παθιασμένες όταν οι κουρτίνες ήταν κλειστές.

Με πληροφορίες από BBC