Μικρά καθώς είναι και ευάλωτα στην ανθρώπινη ενόχληση που οδηγεί συχνά σε διάφορες μεθόδους εξόντωσής τους, τα μυρμήγκια ζουν σε μεγάλες κοινωνίες για να επιβιώσουν. Το καταφέρνουν όμως με αξιοθαύμαστες μεθόδους και συχνά μάς αναγκάζουν να υποκλιθούμε στη μοναδικότητά τους.

Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έρχεται να μας αποκαλύψει ένα νέο χαρακτηριστικό αυτών των δαιμόνιων και εργατικών εντόμων. Ακούγεται σκληρό, αλλά οι βασίλισσες των μυρμηγκιών αντί να περιθάλπουν τα άρρωστα μικρά τους, επιλέγουν μια δυσάρεστη στο άκουσμα, πλην όμως γι αυτές απαραίτητη, εναλλακτική.

Βλέποντας κάποιον από τους απογόνους να παρουσιάζει σημάδια ασθένειας, τον καταβροχθίζουν και παίρνουν έτσι ενέργεια για την παραγωγή νέων αυγών.

Κανιβαλισμός για την επιβίωση

Γιατί όμως προχωρούν σε μια τόσο βίαιη λύση; Μία απάντηση είναι ότι οι βασίλισσες των μυρμηγκιών είναι συνήθως μοναχικοί λύκοι όταν πρόκειται να δημιουργήσουν νέες αποικίες.

Κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων σταδίων, ο γόνος είναι εξαιρετικά επιρρεπής σε ασθένειες, αποτελώντας σοβαρή απειλή για την επιβίωση της αποικίας.

Για να το καταπολεμήσει αυτό, η βασίλισσα βάζει το καπέλο του σεφ και φτιάχνει ένα γεύμα από τις άρρωστες προνύμφες πριν γίνουν μολυσματικές και κατ’ επέκταση επικίνδυνες για το σύνολο.

Πώς ανακαλύφθηκε αυτό; Το Τμήμα Βιολογίας της Οξφόρδης παρουσίασε σε βασίλισσες του μαύρου μυρμηγκιού των κήπων προνύμφες μολυσμένες με ένα θανατηφόρο παθογόνο μύκητα.

Η μόλυνση ήταν θανατηφόρα, αλλά δεν ήταν ακόμη μεταδοτική όταν εμφανίστηκαν οι βασίλισσες και αντιλήφθηκαν το πρόβλημα. Οι βασίλισσες κατασπάραξαν το 92% των μη μεταδοτικών μολυσμένων προνυμφών, χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος πίσω τους.

«Παρατηρήσαμε ότι οι βασίλισσες πιάνουν αμέσως δουλειά μόλις βρουν μια άρρωστη προνύμφη. Ξοδεύουν αρκετές ώρες για να βεβαιωθούν ότι έχουν καταναλώσει κάθε κομμάτι», σημείωσε ο Δρ Chris Pull, επικεφαλής ερευνητής και μέλος του Τμήματος Βιολογίας της Οξφόρδης.

Πώς οι ίδιες αποφεύγουν την ασθένεια;

Είναι ενδιαφέρον ότι όλες οι βασίλισσες επέζησαν παρά τον πιθανό κίνδυνο μόλυνσης. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι βασίλισσες θωρακίζονται καταπίνοντας ένα αντιμικροβιακό δηλητήριο που παράγουν σε έναν μοναδικό αδένα στο άκρο της ουράς της κοιλιάς τους.

Ορισμένα βασίλισσες μυρμήγκια μάλιστα παρατηρήθηκαν να κάνουν μασάζ σε αυτόν τον αδένα κατά τη διάρκεια του γεύματός τους.

Ο κανιβαλισμός δίνει στα μυρμήγκια αναπαραγωγική ώθηση

Και δεν είναι μόνο αυτό, οι βασίλισσες που κατανάλωσαν τις προνύμφες τους είδαν μια αύξηση 55% στην παραγωγή αυγών τους σε σύγκριση με τις αντίστοιχες που δεν προχώρησαν σε κανιβαλισμό.

Αυτό υποδηλώνει ότι τα θρεπτικά συστατικά των απογόνων ανακυκλώνονται για την αναπαραγωγή – μια διαδικασία που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε, πολύ εύστοχα, «ανακύκλωση της ζωής».

«Οι βασίλισσες ξεκινούν τις αποικίες τους μόνες τους, θυσιάζοντας μεγάλο μέρος της δικής τους διατροφής για να μεγαλώσουν την πρώτη φουρνιά εργατριών. Οι βασίλισσες που βγάζουν τις περισσότερες εργάτριες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης», εξηγεί η συν-συγγραφέας της μελέτης Flynn Bizzell.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι βασίλισσες δεν κατανάλωναν προνύμφες που είχαν φτάσει στο μολυσματικό στάδιο. Αντιθέτως, τις ψέκασαν με το αντιμικροβιακό δηλητήριό τους, προσπαθώντας προφανώς να ελέγξουν τη μόλυνση.

Ωστόσο, η πλειονότητα (80%) προσβλήθηκε από την ασθένεια και αργότερα πέθανε, τονίζοντας τη σημασία του να καταπνιγεί το πρόβλημα εν τη γενέσει του. Η ικανότητα των βασιλισσών μυρμηγκιών να καταναλώνουν επιλεκτικά προνύμφες πριν αυτές γίνουν μολυσματικές και να χρησιμοποιούν το αντιμικροβιακό δηλητήριο ως γραμμή άμυνας αναδεικνύει μια εξελιγμένη εξελικτική στρατηγική για τη διαχείριση ασθενειών.

Αυτή η διπλή προσέγγιση διασφαλίζει ότι οι πόροι δεν σπαταλώνται σε καταδικασμένα άτομα, ενώ ταυτόχρονα θωρακίζει τις υπόλοιπες προνύμφες έναντι των απειλών.

Διατήρηση της υγείας της αποικίας

Το δηλητήριο, που πιστεύεται ότι περιέχει ισχυρές αντιμικροβιακές ενώσεις, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της υγείας της αποικίας στο πιο ευάλωτο στάδιο της.

Χρησιμοποιώντας αυτό το δηλητήριο για τον ψεκασμό μολυσμένων προνυμφών, οι βασίλισσες προσπαθούν να περιορίσουν την εξάπλωση της νόσου και να προστατεύσουν την επένδυσή τους στις μελλοντικές γενιές.

Η χημική σύνθεση αυτού του δηλητηρίου αποτελεί πλέον αντικείμενο αυστηρής έρευνας, καθώς μπορεί να προσφέρει πληροφορίες για την ανάπτυξη νέων παραγόντων βιοελέγχου και θεραπευτικών ενώσεων σε ευρύτερες βιολογικές εφαρμογές.

Η στρατηγική επιβίωσης των βασιλισσών των μυρμηγκιών, γνωστή ως «υγιεινός κανιβαλισμός», έχει παρατηρηθεί μόνο στις βασίλισσες και ποτέ σε ώριμα εργατικά μυρμήγκια.

Σε αντίθεση με τις βασίλισσες που σφραγίζονται μέσα στη φωλιά, τα εργατικά μυρμήγκια μπορούν να ξεφορτωθούν τις μολυσμένες προνύμφες μεταφέροντάς τες έξω από τη φωλιά.

Με πληροφορίες από το Earth