Από τις μέλισσες μέχρι τα δελφίνια και τους ελέφαντες, πολλά άγρια ζώα ζουν σε ομάδες που διοικούνται από έναν μόνο ηγέτη – και, όπως συμβαίνει και στις ανθρώπινες κοινωνίες, αυτοί οι ηγέτες οδηγούνται στην εξουσία με πολλούς και διάφορους τρόπους – συχνά, όχι και τόσο αξιοκρατικά…

Ανάλογα με το μέγεθος και την προσωπικότητά τους, οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν είτε ωμή βία είτε δημιουργούν συμμαχίες για να πάρουν τον «θρόνο». Οι στικτές ύαινες, από την άλλη, επιλέγονται σύμφωνα με το φύλο ή την καταγωγή, ακριβώς όπως οι ηγεμόνες σε μια μοναρχία, ενώ ορισμένα είδη ψαριών ακολουθούν απλώς τον πιο όμορφο από την ομάδα.

Και παρόλο που οι άνθρωποι βλέπουν μερικές φορές την προχωρημένη ηλικία των ηγετών ως αδυναμία, ορισμένα είδη ζώων «ψηφίζουν» τους γηραιότερους, όπως λέει η Jennifer Smith, οικολόγος συμπεριφοράς στο Mills College στην Καλιφόρνια: «Συχνά τα θηλαστικά επιλέγουν να ακολουθήσουν ένα ζώο που έχει περισσότερες γνώσεις και εμπειρίες που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ζωής του».

Οι ελέφαντες «ψηφίζουν» μητριαρχία

Για τους αφρικανικούς ελέφαντες, ιδανικότερη επιλογή για να ηγηθεί μίας ομάδας είναι η γηραιότερη ελεφαντίνα του κοπαδιού. Αυτές οι μεγάλες «κυρίες», οι οποίες μπορεί να ζήσουν έως και 60 χρόνια, είναι πιο ικανές στο να αναγνωρίζουν τους βρυχηθμούς των επικίνδυνων λιονταριών και να προστατεύουν τους συγγενείς τους από επιθέσεις, σύμφωνα με μια μελέτη στο Εθνικό Πάρκο Amboseli της Κένυας.

Χρησιμοποιούν επίσης τη φημισμένη μνήμη τους για να χαρτογραφήσουν το τοπίο και να καθοδηγήσουν το κοπάδι τους σε μέρη όπου υπάρχει άφθονη τροφή και νερό.

Τα μεγαλύτερης ηλικίας θηλυκά ηγούνται επίσης των κοπαδιών των φαλαινών-δολοφόνων, καθοδηγώντας την ομάδα τους για πολλά πολλά χρόνια. Οδηγώντας τους συγγενείς τους στα καλύτερα μέρη για να κυνηγήσουν ψάρια, τα θηλυκά είναι απαραίτητα για την επιβίωση των συγγενών τους. Μάλιστα, όταν ένα γηραιότερο θηλαστικό πεθαίνει, ο κίνδυνος θανάτου των νεαρότερων αυξάνεται και αυτό γιατί, όπως λέει η Smith, «οι γνώσεις της ‘γιαγιάς’ είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτές τις κοινωνίες», ειδικά όταν πρέπει να αναζητήσουν την τροφή.

Διαβασε ακομα

Μπορεί ένας ελέφαντας να κάνει αγωγή σε ζωολογικό κήπο για να αφεθεί ελεύθερος;

Παιχνίδια κυριαρχίας

Οι θηλυκές ύαινες έχουν παραδοσιακά εξέχουσα θέση στις κοινωνίες τους, οι οποίες μπορεί να απαριθμούν έως και 130 μέλη. Κάθε θηλυκό ταξινομείται από τη γέννησή του σε μια άκαμπτη κοινωνική ιεραρχία, με τη «βασίλισσα» να κληρονομεί τον θρόνο από τη μητέρα της.

Τα θηλυκά έχουν πάντα την καλύτερη πρόσβαση σε τροφή, καθώς και υποστήριξη από τους συγγενείς τους. Έτσι, τα θηλυκά είναι, συχνά, πιο υγιή και παράγουν περισσότερους απογόνους – ένας κύκλος που διατηρεί την κοινωνική θέση και αφήνει τα αρσενικά σε δεύτερη μοίρα.

Από την άλλη πλευρά, οι κοινωνίες των χιμπατζήδων έχουν ως κορυφαίο μέλος ένα αρσενικό, του οποίου το κύριο μέλημα είναι να αναπαράγεται: οι ηγέτες έχουν πρόσβαση σε γόνιμα θηλυκά και γεννούν τους περισσότερους απογόνους.

Οι αρχηγοί φροντίζουν να διατηρείται η ειρήνη στην κοινότητα, περιορίζοντας τις εντάσεις, ενώ παράλληλα είναι υπεύθυνοι για την τροφή. Δεδομένου ότι οι ηγέτες δεν καθορίζονται από τη γέννησή τους, όπως οι ύαινες, οι χιμπατζήδες που είναι επικεφαλής βρίσκονται πάντα σε επαγρύπνηση για να μην πέσουν «θύματα» πραξικοπημάτων από άλλα αρσενικά.

Διαβασε ακομα

Η Jane Goodall έγινε φίλη με τους χιμπατζήδες για να «ξεκλειδώσει» τα μυστικά των ανθρώπων

Οικοδόμηση συμμαχιών

Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει με όλα τα πρωτεύοντα: είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένοι χιμπατζήδες, ιδιαίτερα όσοι είναι μικρότερο σε μέγεθος και λιγότερο επιθετικοί, ανεβαίνουν στην εξουσία χτίζοντας συμμαχίες.

Στο Εθνικό Πάρκο Gombe Stream της Τανζανίας, όπως αναφέρει το National Geographic, ερευνητές μελέτησαν έναν χιμπατζή που είχαν ονομάσει Freud και παρατήρησαν πως έγινε αρχηγός της ομάδας χτίζοντας δεσμούς με τους άλλους χιμπατζήδες, φροντίζοντάς τους και περνώντας περισσότερο χρόνο μαζί τους.

Άλλα αρσενικά που ακολουθούν αυτή την προσέγγιση έχουν παρατηρηθεί να γαργαλούν ακόμη και βρέφη – ακριβώς όπως οι πολιτικοί φιλούν μωρά κατά την προεκλογική τους εκστρατεία.

Beauty rules!

Οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν διερευνήσει σε ποιο βαθμό οι άνθρωποι επιλέγουν ηγέτες με βάση την ελκυστικότητα – ένα κριτήριο που εφαρμόζεται και σε άλλες κοινωνίες: ο γαστερόστεος ή αγκαθερό, ένα μικρό ψάρι που ενδημεί στο βόρειο ημισφαίριο, ψάχνει έναν «όμορφο» αρχηγό – αλλά η επιλογή του δεν έχει να κάνει μόνο με τη γοητεία.

Το είδος επιλέγει ηγέτες που είναι παχουλοί, με λείο – και επομένως απαλλαγμένο από ασθένειες – δέρμα, επειδή αυτοί οι παράγοντες υποδηλώνουν καλή υγεία και άρα ικανότητες επιβίωσης.

Μάλιστα, μόλις ένα ψάρι μέσα στο κοπάδι αναγνωρίσει αυτόν τον ελκυστικό αρχηγό και αρχίσει να τον ακολουθεί, η υπόλοιπη ομάδα κάνει ό,τι και η πλειοψηφία.

Διαβασε ακομα

Ωδή στις μέλισσες: Έκθεση στο Λίβερπουλ αφιερωμένη στις μελένιες εργάτριες

Από την άλλη, οι βασίλισσες των μελισσών καταλαμβάνουν το θρόνο τους με έναν ιδιαίτερα βίαιο τρόπο. Οι εργάτριες μέλισσες δημιουργούν περίπου δώδεκα δυνητικές βασίλισσες ταΐζοντας απλές εργάτριες με ειδική διατροφή.

Στη συνέχεια, κάνουν πίσω και αφήνουν τις υποψήφιες βασίλισσες να παλέψουν σώμα με σώμα, με κάθε μάχη να καταλήγει σε νίκη ή σε ένα θανατηφόρο τσίμπημα.

Η τελευταία μέλισσα που στέκεται όρθια γίνεται η βασίλισσα.