Ασυνήθιστους «συνεργάτες» επιστρατεύουν οι επιστήμονες, στην προσπάθειά τους να προβλέψουν σεισμούς, εκρήξεις ηφαιστείων και άλλα φυσικά φαινόμενα. Όταν λέμε ασυνήθιστους συνεργάτες εννοούμε κατσίκες, σκύλους, διάφορα ζώα φάρμας και άγρια ζώα, για έρευνες που θα παρακολουθούν τις κινήσεις τους από το διάστημα.

Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί μικροσκοπικούς πομπούς που τοποθετούνται σε θηλαστικά, πουλιά και έντομα. Οι λεπτομερείς κινήσεις αυτών των πλασμάτων θα παρακολουθούνται από έναν ειδικό δορυφόρο που πρόκειται να εκτοξευθεί του χρόνου.

Στόχος δεν είναι μόνο η μελέτη του τρόπου που αντιδρούν σε επικείμενα φυσικά φαινόμενα, όπως οι ηφαιστειακές εκρήξεις, αλλά και η απόκτηση νέων γνώσεων για τη μετανάστευση, την εξάπλωση ασθενειών μεταξύ των ζώων και τον αντίκτυπο της κλιματικής κρίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές.

«Σε τελική ανάλυση, ελπίζουμε να εκτοξεύσουμε έναν στόλο περίπου έξι δορυφόρων και να δημιουργήσουμε ένα παγκόσμιο δίκτυο παρατήρησης που δεν θα παρέχει μόνο λεπτομέρειες για τις κινήσεις της άγριας ζωής και την υγεία των ζώων σε όλο τον πλανήτη, αλλά θα αποκαλύψει και πώς αντιδρούν τα πλάσματα σε φυσικά φαινόμενα όπως οι σεισμοί», δήλωσε ο επικεφαλής του έργου, Martin Wikelski, από το Ινστιτούτο Συμπεριφοράς Ζώων Max Planck στη Γερμανία.

Τα ζώα ξέρουν τι θα συμβεί μετά

Η αξία της μελέτης ζώων με αισθητήρες σε αυτόν τον τομέα έχει ήδη αποδειχθεί μέσω πρώιμων πειραμάτων στη Σικελία, στις πλαγιές της Αίτνας, ανέφερε ο Wikelski την περασμένη εβδομάδα. «Έχουμε διαπιστώσει ότι η συμπεριφορά των κατσικιών είναι αρκετά καλή στην πρόβλεψη μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων».

Διαβασε ακομα

Πώς οι πονηρές όρκες κυνηγούν το μεγαλύτερο ψάρι του κόσμου: Σπάνιες εικόνες λύνουν το μυστήριο

Οι αισθητήρες έχουν δείξει ότι τα ζώα γίνονται ανήσυχα πριν από μια έκρηξη και αρνούνται να μετακινηθούν σε υψηλότερες περιοχές που κανονικά θα επισκέπτονταν ευχαρίστως. «Γνωρίζουν εκ των προτέρων τι πρόκειται να συμβεί. Δεν ξέρουμε πώς το κάνουν, αλλά το κάνουν», είπε ο Wikelski.

Παρομοίως, ερευνητές παρακολούθησαν σκύλους, πρόβατα και άλλα ζώα φάρμας στα βουνά Abruzzo έξω από τη Ρώμη και διαπίστωσαν ότι αντιδρούσαν με τρόπους που προέβλεψαν επτά από τους οκτώ μεγάλους σεισμούς στην περιοχή τα τελευταία 12 χρόνια.

Ιστορίες ζώων που συμπεριφέρονται περίεργα πριν από σεισμούς ή εκρήξεις δεν είναι καινούριες. Ο Έλληνας ιστορικός Θουκυδίδης ανέφερε ότι αρουραίοι, σκύλοι, φίδια και νυφίτσες εγκατέλειψαν την πόλη της Ελίκης λίγο πριν από έναν σεισμό το 373 π.Χ.

Παρομοίως, ο σεισμός της Haicheng το 1975 στην Κίνα συνέβη αφού παρατηρήθηκαν φίδια και αρουραίοι να εγκαταλείπουν τις φωλιές τους.

Το γιατί αυτά τα ζώα συμπεριφέρθηκαν έτσι είναι λιγότερο σαφές. «Κατά την προετοιμασία ενός σεισμού, οι τεκτονικές πλάκες ολισθαίνουν η μία πάνω στην άλλη υπό τεράστιες πιέσεις, και αυτό εκπέμπει ιόντα από τα πετρώματα στον αέρα. Τα ζώα μπορεί να αντιδρούν σε αυτό», είπε ο Wikelski, ιδρυτής της Διεθνούς Συνεργασίας για την Έρευνα των Ζώων μέσω Διαστήματος (Icarus), μιας διεθνούς συνεργασίας που περιλαμβάνει επιστημονικές ομάδες από όλο τον κόσμο.

«Τώρα μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα πάντα»

Το Icarus έγινε εφικτό χάρη σε μια επανάσταση στην τεχνολογία των αισθητήρων. Μικροσκοπικοί ψηφιακοί πομποί — που χρησιμοποιούν μικρές μπαταρίες λιθίου — και φθηνές και άφθονες μινιατούρες συσκευές GPS καθιστούν δυνατή την κατασκευή αισθητήρων που ζυγίζουν μόνο λίγα γραμμάρια.

Διαβασε ακομα

Παθογένειες, μικροπολιτική και πώς η Ελλάδα θα σταθεί απέναντι στις φυσικές καταστροφές

«Φεύγουμε από το σημείο που δεν μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε τα περισσότερα είδη σπονδυλωτών στον πλανήτη σε μια νέα εποχή», είπε ο οικολογικός ερευνητής Scott Yanco από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στο MIT Technology Review. «Τώρα μπορούμε να παρακολουθήσουμε σχεδόν τα πάντα».

Η κατανόηση του πώς τα πλάσματα αντιδρούν στις γεωλογικές αλλαγές είναι μόνο μία από τις περιοχές ενδιαφέροντος αυτής της επανάστασης, πρόσθεσε ο Wikelski. «Για παράδειγμα, μπορούμε να παρακολουθούμε την υγεία της άγριας ζωής από το διάστημα», είπε.

Ένα παράδειγμα είναι οι ηλεκτρονικές ετικέτες αυτιών — εξοπλισμένες με μικροσκοπικούς επιταχυνσιόμετρα 30 γραμμαρίων — που έχουν τοποθετηθεί σε αγριογούρουνα. Από τις αλλαγές στις κινήσεις ενός ζώου, αυτές δείχνουν ότι αν ένα αγριογούρουνο αναπτύξει την αφρικανική πανώλη των χοίρων — έναν εξαιρετικά μεταδοτικό ιό — αυτή εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των αγριόχοιρων και των κατοικίδιων χοίρων.

Η γνώση για το πότε ξεσπά μια ασθένεια στη φύση θα μπορούσε να είναι σημαντική για τον περιορισμό των επιπτώσεών της στις φάρμες, λένε οι ερευνητές. «Αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα για την παρακολούθηση ασθενειών στην άγρια φύση», είπε ο επιστήμονας Kevin Morelle από το Ινστιτούτο Max Planck.

Διαβασε ακομα

Η Moana δείχνει τον δρόμο στη μάχη με την κλιματική κρίση

Η τεχνολογία θα βοηθήσει επίσης τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις διαδικασίες που καθοδηγούν τις μεταναστεύσεις. Πομποί έχουν τοποθετηθεί σε πλάσματα τόσο μικρά όσο οι νυχτοπεταλούδες «κεφαλές του θανάτου», και οι κινήσεις τους θα μπορούσαν σύντομα να αποκαλύψουν τα μυστικά πίσω από τις μεταναστεύσεις των 2.000 μιλίων που κάνουν μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής κάθε χρόνο.

«Παρομοίως, θα μπορούμε να μελετήσουμε τους πληθυσμούς ζώων για να προσδιορίσουμε πώς ανταποκρίνονται στις αλλαγές των οικοτόπων που προκαλούνται από την παγκόσμια υπερθέρμανση», είπε ο Wikelski.

Με πληροφορίες από Guardian