Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που μία φάλαινα μπελούγκα εντοπίστηκε στα ανοιχτά των ακτών της Νορβηγίας, φορώντας έναν ιμάντα, κι έγινε πρωτοσέλιδο εν μέσω εκτεταμένων εικασιών ότι επρόκειτο για κατάσκοπο της Ρωσίας.

Το μυστήριο με την εμφάνιση της εξημερωμένης λευκής φάλαινας, την οποία οι ντόπιοι ονόμασαν Hvaldimir, φαίνεται ότι λύνεται τώρα, καθώς μία επιστήμονας ειδική στη θαλάσσια ζωή, λέει ότι πιστεύει ότι η φάλαινα ανήκε όντως στον στρατό και δραπέτευσε από μια ναυτική βάση στον Αρκτικό Κύκλο.

Αλλά η Dr Olga Shpak δεν πιστεύει ότι η φάλαινα ήταν κατάσκοπος. Εκτιμά ότι η μπελούγκα είχε εκπαιδευτεί για να φυλάει τη βάση και το έσκασε επειδή ήταν «χούλιγκαν».

Η Ρωσία πάντα αρνούνταν να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ότι η φάλαινα μπελούγκα εκπαιδεύτηκε από τον στρατό της.

Αλλά η Dr. Shpak, η οποία εργάστηκε στη Ρωσία ερευνώντας θαλάσσια θηλαστικά από τη δεκαετία του 1990 μέχρι να επιστρέψει στην πατρίδα της, την Ουκρανία, το 2022, δήλωσε στο BBC News ότι η ίδια είναι 100% βέβαιη γι’ αυτό.

Η Dr. Shpak, η μαρτυρία της οποίας βασίζεται σε συνομιλίες με φίλους και πρώην συναδέλφους της στη Ρωσία, εμφανίζεται σε ένα ντοκιμαντέρ του BBC, με τίτλο Secrets of the Spy Whale, που αφηγείται τον ιστορία της φάλαινας.

Διαβασε ακομα

Ντοκιμαντέρ θα ξετυλίξει το μυστήριο της φάλαινας «κατασκόπου» των Ρώσων

Η μυστηριώδης φάλαινα ήρθε για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας πριν από πέντε χρόνια, όταν πλησίασε ψαράδες στα ανοικτά των βόρειων ακτών της Νορβηγίας.

«Η φάλαινα άρχισε να τρίβεται πάνω στο σκάφος», διηγείται ο Joar Hesten, ένας από τους ψαράδες. «Είχα ακούσει για ζώα σε κίνδυνο που ενστικτωδώς ήξεραν ότι χρειάζονται βοήθεια από τον άνθρωπο. Σκεφτόμουν ότι αυτή είναι μια έξυπνη φάλαινα».

Η εικόνα ήταν ασυνήθιστη επειδή η μπελούγκα ήταν τόσο ήμερη και σπάνια τις βλέπει κανείς τόσο νότια. Φορούσε επίσης έναν ιμάντα, ο οποίος είχε μια βάση για μια φωτογραφική μηχανή και έφερε τις λέξεις, στα αγγλικά, «Εξοπλισμός Αγίας Πετρούπολης».

Ο Hesten βοήθησε να αφαιρεθεί ο ιμάντας από τη φάλαινα, η οποία στη συνέχεια κολύμπησε στο κοντινό λιμάνι Hammerfest, όπου έζησε για αρκετούς μήνες.

Φαινομενικά ανίκανη να πιάσει ζωντανά ψάρια για να φάει, γοήτευε τους επισκέπτες σκουντώντας τις φωτογραφικές μηχανές τους και ακόμη και σε μια περίπτωση επιστρέφοντας ένα κινητό τηλέφωνο.

«Ήταν πολύ προφανές ότι η συγκεκριμένη φάλαινα είχε εκπαιδευτεί να βάζει τη μύτη της σε οτιδήποτε έμοιαζε με στόχο, γιατί το έκανε κάθε φορά», λέει η Eve Jourdain, ερευνήτρια από το Norwegian Orca Survey.

«Αλλά δεν έχουμε ιδέα σε τι είδους εγκατάσταση βρισκόταν, οπότε δεν ξέρουμε για ποιο λόγο είχε εκπαιδευτεί».

Συνεπαρμένη από την ιστορία της φάλαινας, η Νορβηγία προχώρησε σε διευθετήσεις για την παρακολούθηση και τη διατροφή της μπελούγκα. Το όνομα που της δόθηκε – Hvaldimir – είναι μια νύξη στο hval που είναι το νορβηγικό για τη φάλαινα και το όνομα του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η Dr. Shpak δεν θέλησε να κατονομάσει τις πηγές της στη Ρωσία για την ασφάλειά τους, αλλά ανέφερε ότι της είπαν ότι όταν η μπελούγκα εμφανίστηκε στη Νορβηγία, η ρωσική κοινότητα των θαλάσσιων θηλαστικών την αναγνώρισε αμέσως ως δική της.

«Μέσω της αλυσίδας των κτηνιάτρων και των εκπαιδευτών, ήρθε το μήνυμα ότι αγνοούνταν μια μπελούγκα που ονομάζεται Andruha», λέει.

Σύμφωνα με την Dr Shpak, η Andruha/Hvaldimir είχε συλληφθεί για πρώτη φορά το 2013 στη Θάλασσα του Οχότσκ στη ρωσική Άπω Ανατολή. Ένα χρόνο αργότερα μεταφέρθηκε από μια εγκατάσταση που ανήκε σε δελφινάριο στην Αγία Πετρούπολη στο στρατιωτικό πρόγραμμα στη ρωσική Αρκτική, όπου οι εκπαιδευτές και οι κτηνίατροί του παρέμειναν σε επαφή.

«Πιστεύω ότι όταν άρχισαν να εργάζονται σε ανοιχτή θάλασσα, εμπιστευόμενοι το ζώο ότι δεν θα κολυμπήσει μακριά, αυτό απλά τους εγκατέλειψε», λέει.

«Αυτό που άκουσα από τα παιδιά στο δελφινάριο που την είχαν, ήταν ότι η φάλαινα ήταν έξυπνη, άρα μια καλή επιλογή για να εκπαιδευτεί. Αλλά ταυτόχρονα, ήταν κάπως σαν χούλιγκαν – μια δραστήρια μπελούγκα – οπότε δεν τους εξέπληξε το γεγονός ότι σταμάτησε να (ακολουθεί) το σκάφος και πήγε όπου ήθελε».

Δορυφορικές εικόνες κοντά στη ρωσική ναυτική βάση στο Μουρμάνσκ δείχνουν αυτό που θα μπορούσε να είναι το παλιό σπίτι του Hvaldimir/Andruha. Φαίνονται ξεκάθαρα τα πλέγματα στο νερό με κάτι που μοιάζει να είναι λευκές φάλαινες μέσα.

«Η θέση των φαλαινών μπελούγκα πολύ κοντά στα υποβρύχια και τα σκάφη επιφανείας μπορεί να μας πει ότι στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος ενός συστήματος φύλαξης», λέει ο Thomas Nilsen, από τη νορβηγική διαδικτυακή εφημερίδα The Barents Observer.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, δεν έχει απαντήσει ποτέ επίσημα στον ισχυρισμό ότι ο Hvaldimir/Andruha εκπαιδεύτηκε από τον στρατό της. Έχει όμως μακρά ιστορία στην εκπαίδευση θαλάσσιων θηλαστικών για στρατιωτικούς σκοπούς.

Μιλώντας το 2019, ένας Ρώσος έφεδρος συνταγματάρχης, ο Viktor Baranets, δήλωσε: «Αν χρησιμοποιούσαμε αυτό το ζώο για κατασκοπεία, πιστεύετε πραγματικά ότι θα επισυνάπταμε έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου με το μήνυμα: παρακαλώ καλέστε αυτόν τον αριθμό;».

Δυστυχώς, η απίστευτη ιστορία του Hvaldimir/Andruha δεν είχε αίσιο τέλος.

Έχοντας μάθει να τρέφεται μόνος του, πέρασε αρκετά χρόνια ταξιδεύοντας νότια κατά μήκος των ακτών της Νορβηγίας και τον Μάιο του 2023 εντοπίστηκε ακόμη και στα ανοιχτά των ακτών της Σουηδίας.

Διαβασε ακομα

Νεκρή εντοπίστηκε στη Νορβηγία η φάλαινα «κατάσκοπος» των Ρώσων

Στη συνέχεια, την 1η Σεπτεμβρίου 2024 το σώμα του βρέθηκε να επιπλέει στη θάλασσα, κοντά στην πόλη Risavika, στη νοτιοδυτική ακτή της Νορβηγίας.

Μήπως το μακρύ χέρι της Ρωσίας του Πούτιν έπιασε την άτακτη μπελούγκα;

Φαίνεται πως όχι. Παρά το γεγονός ότι ορισμένες ομάδες ακτιβιστών ισχυρίστηκαν ότι η φάλαινα είχε πυροβοληθεί, αυτή η εξήγηση απορρίφθηκε από τη νορβηγική αστυνομία.

Λένε ότι δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα προκάλεσε άμεσα το θάνατο της μπελούγκα. Η μεταθανάτια εξέταση αποκάλυψε ότι ο Hvaldimir/Andruha πέθανε αφού ένα ραβδί σφηνώθηκε στο στόμα του.