Πηγή: Unsplash
Μεγέθυνση κειμένου
Τα σκυλιά έχουν μια αινιγματική εμμονή να κυλιούνται σε ουσίες που μυρίζουν άσχημα. Μπορεί να είναι μέρος μιας μορφής επικοινωνίας που μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε
Αυτό συνέβαινε κάθε φορά που ο Simon Gadbois έπαιρνε το border collie του Zyla σε ένα ερευνητικό ταξίδι. Παρακολουθούσαν τα άγρια ζώα που μελετά στο άγριο τοπίο της Νέας Σκωτίας στον Καναδά, όταν η Zyla σταματούσε ξαφνικά να μυρίσει το έδαφος. Πριν προλάβει να επέμβει, η σκυλίτσα του κυλιόταν στο έδαφος με ενθουσιασμό. Τότε του ήρθε μία απαίσια μυρωδιά.
«Σε περίπτωση που δεν έχετε μυρίσει ποτέ ξανά περιττώματα κάστορα, είναι φρικτά, πραγματικά αηδιαστικά, και βρομούν για εβδομάδες μετά», λέει.
Ο Gadbois μελετά τη συμπεριφορά των λύκων, των αλεπούδων και των κογιότς στον Καναδά και είχε εκπαιδεύσει τη Zyla να εντοπίζει τα άγρια ζώα. Αλλά για κάποιον αινιγματικό λόγο, απολάμβανε επίσης να τρίβεται σε περιττώματα κάστορα.
«Δεν μπορούσα ποτέ να καταλάβω γιατί το έκανε αυτό», λέει ο Gadbois. «Θα πίστευε κανείς ότι θα παρεμπόδιζε την ικανότητά της να μυρίζει και να εντοπίζει άλλα ζώα, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι δεν επηρέαζε καθόλου την απόδοσή της».
Πρόκειται για μια κατάσταση που θα είναι οικεία στους περισσότερους κηδεμόνες σκύλων – το αγαπημένο σας κατοικίδιο επιστρέφει τρέχοντας και εκπέμπει μία έντονη δυσωδία, αφού έχει κυλιστεί σε κάτι τρομερό.
Γιατί τους αρέσει η δυσοσμία;
Ο Gadbois έχει περάσει ένα μεγάλο μέρος της καριέρας του προσπαθώντας να κατανοήσει πώς οι σκύλοι κι άλλα μέλη της οικογένειας των κυνιδών βιώνουν τον κόσμο μέσω της μύτης τους, ωστόσο ακόμα και ο ίδιος μπερδεύεται μερικές φορές με τη συμπεριφορά τους.
Οι άνθρωποι εξημέρωσαν για πρώτη φορά τους σκύλους από τους λύκους πριν από 23.000 χρόνια και από τότε ζούμε δίπλα-δίπλα μαζί τους. Ωστόσο, παρά τη μακρά αυτή κοινή ιστορία, υπάρχουν εκπληκτικά λίγες έρευνες σχετικά με το γιατί ακριβώς οι σκύλοι φαίνεται να παίρνουν τόση χαρά όταν κυλιούνται στα περιττώματα ενός άλλου ζώου.
Μια από τις επικρατέστερες θεωρίες είναι ότι η προτίμησή τους να λερώνουν το τρίχωμά τους με κακά είναι απλώς ένα εξελικτικό κατάλοιπο από τις μέρες που ήταν άγρια αρπακτικά. Αν αυτό ισχύει, μπορεί να τους μάθαμε να κάθονται, να μένουν και να ξαπλώνουν, αλλά προφανώς δεν μπορέσαμε να καταστείλουμε αυτό το βρομερό βασικό ένστικτο.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι οι λύκοι κυλιούνται στα περιττώματα άλλων ειδών, ακόμα και στα κουφάρια νεκρών ζώων. Ένας λόγος γι’ αυτή τη συμπεριφορά είναι ότι μπορεί να προσφέρει μια μορφή οσφρητικού καμουφλάζ για τα αρπακτικά όταν καταδιώκουν το θήραμά τους.
Όμως μια μελέτη του 1986, όπου βιολόγοι μελέτησαν τη μυρωδιά σε δύο ομάδες λύκων σε αιχμαλωσία στον Καναδά, θέτει υπό αμφισβήτηση αυτή την ιδέα. Οι ερευνητές παρείχαν στους λύκους μια σειρά διαφορετικών οσμών. Παραδόξως, οι λύκοι δεν ενδιαφέρθηκαν για τα περιττώματα φυτοφάγων ζώων, όπως τα πρόβατα ή τα άλογα. Η τροφή ήταν ομοίως μη ελκυστική.
Αντιθέτως, οι αγαπημένες τους μυρωδιές ήταν τεχνητές οσμές όπως το άρωμα ή το πετρέλαιο κίνησης. Για ένα ζώο που μπορεί να θέλει να αποκρύψει τη μυρωδιά του από το θήραμά του, το να επιλέγει να μυρίζει κάτι τόσο ξένο προς το φυσικό του περιβάλλον είναι τουλάχιστον εκπληκτικό.
Ωστόσο, οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η δεύτερη αγαπημένη μυρωδιά των λύκων ήταν τα περιττώματα άλλων σαρκοφάγων, όπως τα πούμα και οι μαύρες αρκούδες.
Όταν πρόκειται για τον σκύλο σας, θα μπορούσε να αποτελεί μία πιο κοινωνική πτυχή της συμπεριφοράς αυτής: Μπορεί απλώς να προσπαθούν να μοιραστούν μαζί σας μια ενδιαφέρουσα μυρωδιά. Για τα ζώα που φαίνεται να βιώνουν τόσο μεγάλο μέρος του κόσμου τους μέσω της μύτης τους, θα μπορούσε να είναι ένας χρήσιμος τρόπος ανταλλαγής πληροφοριών με την υπόλοιπη αγέλη τους στη φύση.
Οι κηλίδες ύαινες, για παράδειγμα, κυλιούνται στα κουφάρια νεκρών ζώων στη φύση. Μια μελέτη σε ύαινες σε αιχμαλωσία διαπίστωσε ότι όταν τα ζώα είχαν στο τρίχωμά τους τη μυρωδιά πτωμάτων, είχαν την τάση να δέχονται περισσότερη φροντίδα και προσοχή από τα μέλη της ομάδας τους. Εάν η μυρωδιά αντικατασταθεί με τη μυρωδιά της καμφοράς, οι κοινωνικοί αυτοί δεσμοί μειώνονταν.
Παρομοίως, μια μελέτη σε λύκους της Αιθιοπίας έδειξε ότι είχαν την τάση να κυλιούνται στο έδαφος μετά το γεύμα, αν και τους είδαν επίσης να κυλιούνται σε ανθρώπινα περιττώματα σε έδαφος όπου είχαν πρόσφατα βρεθεί άνθρωποι.
Ωστόσο, αυτό δεν εξηγεί γιατί οι μεγαλύτεροι κινύδες, όπως οι λύκοι, θέλουν να έχουν την μυρωδιά που αφήνουν άλλα αρπακτικά.
Για παράδειγμα, οι αρσενικές αλεπούδες απλώς τρίβουν το κεφάλι και το λαιμό τους πάνω σε αντικείμενα για να αφήσουν τη δική τους μυρωδιά – κάτι που υποστηρίζεται από το γεγονός ότι τείνουν να έχουν περιφερικούς αδένες κοντά στο στόμα τους που εκκρίνουν μια ουσία που μοιάζει με λίπος.
Η Goodmann λέει ότι ο αείμνηστος συνάδελφός της και ιδρυτής του Wolf Park, Erich Klinghammer, πρότεινε ότι το κύλισμα σε άλλες μυρωδιές μπορεί να είναι μια μορφή αυτού που ονόμασε «μη διορατική επικοινωνία», όπου οι λύκοι δεν έχουν απαραίτητα συνείδηση ότι μεταφέρουν τη μυρωδιά με τη γούνα τους.
Είναι πιθανό, ωστόσο, να υπάρχει μια πλευρά στη συμπεριφορά της συλλογής οσμών που ακόμη πασχίζουμε να κατανοήσουμε. Μελέτη σε λύκους σε ζωολογικό κήπο της Κροατίας, για παράδειγμα, φαίνεται να δείχνει ότι το κύλισμα σε οσμές μπορεί να αποτελεί μέρος μιας πιο σύνθετης μορφής επικοινωνίας για τον κόσμο γύρω τους.
Ο Gadbois πιστεύει, ωστόσο, ότι μπορεί να υπάρχει μια απλούστερη εξήγηση. Στις αγέλες λύκων που μελέτησε στον Καναδά, το ζώο που ηγείτο της αγέλης έτεινε να είναι το πρώτο που θα κυλιστεί σε μια ισχυρή μυρωδιά, ενώ μετά ακολουθούσαν τα υπόλοιπα. «Θα μπορούσε να πρόκειται για την καθιέρωση μιας ομαδικής οσμής», λέει.
Μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον Roberto Cazzolla Gatti, βιολόγο στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια στην Ιταλία, υπαινίχθηκε κάποιες πιο σύνθετες εξηγήσεις. Η εργασία που έκαναν ο ίδιος και οι συνάδελφοί του υποδηλώνει ότι οι λύκοι είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μέσω των μυρωδιών που αφήνουν πίσω τους – κάτι σαν να κοιτάζουν σε ένα είδος «οσφρητικού καθρέφτη». Οι λύκοι σε αιχμαλωσία που μελέτησε η ομάδα του δεν κυλίστηκαν ποτέ στη δική τους μυρωδιά, αλλά κυλίστηκαν σε μυρωδιές από άλλους λύκους της ομάδας τους, μη συνοδοιπόρους λύκους και έναν σκύλο.
«Η συμπεριφορά του κυλίσματος μυρωδιών μπορεί να έχει πολλαπλές λειτουργίες: Μιμητισμό, κοινωνικότητα και ταυτότητα», προσθέτει.
Μυρωδιά ίσον ευχαρίστηση
Φυσικά, η απάντηση μπορεί να είναι ότι απλώς τα ζώα απολαμβάνουν να κυλιούνται μέσα σε έντονες μυρωδιές. Μια ιδέα που διατυπώθηκε από τον ειδικό στη συμπεριφορά των ζώων Michael Fox στο βιβλίο του Dog Body, Dog Mind του 2007 είναι ότι τα σκυλιά μπορεί απλώς να συλλέγουν μυρωδιές για ευχαρίστηση, με τον τρόπο που οι άνθρωποι βάζουν ένα σπρέι αρώματος.
Υποστηρίζει ότι ένα σπρέι ανθρώπινου αρώματος θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει να αποθαρρύνει έναν σκύλο από το να αναζητά δυσάρεστες οσμές.
Ο ψυχολόγος σκύλων Stanley Coren συμφωνεί επίσης ότι οι σκύλοι θα μπορούσαν να απολαμβάνουν την οσφρητική διέγερση από οσμές που μυρίζουν απεχθώς στη μύτη μας. Το παρομοιάζει με μια «κακή αίσθηση της αισθητικής» που μοιάζει με τους ανθρώπους που φορούν έντονα, πολύχρωμα ρούχα.
Όποιος έχει παρακολουθήσει την περιχαρής αντίδραση του σκύλου του αφού τρίβεται με κάτι αηδιαστικό, θα καταλάβει.
Σίγουρα, τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις ανταμοιβές ενεργοποιούνται στους οικόσιτους σκύλους όταν συναντούν μια μυρωδιά που αναγνωρίζουν, όπως ένας οικείος άνθρωπος, σε σύγκριση με ένα άγνωστο άτομο. Αυτό θα μπορούσε, φυσικά, να είναι μια εξαρτημένη αντίδραση που προκαλείται από τη συνετή εφαρμογή λιχουδιών.
Τα μέλη της οικογένειας των σκύλων δεν είναι επίσης τα μόνα ζώα που κυλιούνται – είναι γνωστό ότι και οι γάτες παρουσιάζουν αυτή τη συμπεριφορά. Πιο πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι οι οικόσιτοι χοίροι – ένα άλλο είδος με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη όσφρηση – προτιμούν να τρίβονται σε έλαια φυτικής προέλευσης σε σύγκριση με τα συνθετικά αρώματα. Αλλά το κίνητρό τους παραμένει ένα μυστήριο.
Δυστυχώς, όλα αυτά μας αφήνουν χωρίς μια σίγουρη απάντηση για τους λόγους που τα σκυλιά μας έλκονται από τα περιττώματα άλλων ζώων. Ίσως επειδή είναι απλώς «κακάκια».
Ακόμα κι αυτό, πραγματικά, βρομάει.
Με πληροφορίες από BBC
