icon zoom-in

Μεγέθυνση κειμένου

Α Α Α

Η εξελικτική ικανότητα των ζώων θα εντυπωσίαζε ακόμη και τον Δαρβίνο

Αλεπούδες της Αρκτικής στρέφονται στον κανιβαλισμό, ενυδρίδες περιδιαβαίνουν στους πολυσύχναστους δρόμους και λεωφόρους της Σιγκαπούρης και λεμούριοι προσκολλώνται στα δέντρα Salvadora persica – ή αλλιώς «δέντρα της οδοντόβουρτσας» – σε μια προσπάθεια να διατηρηθούν δροσεροί όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν.

Τα ζώα φέρονται αλλοπρόσαλλα αλλά ταυτόχρονα κάνουν ό,τι μπορούν για να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία λόγω της κλιματικής κρίσης.

Η σειρά «Θηλαστικά» του Sir David Attenborough, Άγγλου φυσικού ιστορικού, παρουσιαστή και φυσιοδίφη δημιουργεί έναν κόμπο στο λαιμό σε όσους συνειδητοποιούν το κακό που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στη φύση.

Ταυτόχρονα όμως, οι θεατές εντυπωσιάζονται με την απίστευτη εφευρετικότητα των ζώων που κάνουν τα πάντα για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

«Αν πάρουμε τις σωστές αποφάσεις, μπορούμε να διασφαλίσουμε το μέλλον όχι μόνο για τα θηλαστικά μας, αλλά για όλη τη ζωή στη Γη», λέει ο Sir David, στο τελευταίο επεισόδιο του εξαμερούς ντοκιμαντέρ.

Η νέα τεχνολογία φέρνει απίστευτες εικόνες

Το πρώτο επεισόδιο, που έχει γυριστεί εξ ολοκλήρου στο σκοτάδι, παρακολουθεί πώς μια αφρικανική λεοπάρδαλη χρησιμοποιεί την ειδικά προσαρμοσμένη όρασή της για να κυνηγήσει μαϊμούδες που κοιμούνται.

«Οι θερμικές κάμερες πλέον είναι εκπληκτικές. Είναι απίστευτες οι λεπτομέρειες που μπορείς να δεις: Τη γούνα και τα μουστάκια των ζώων – οπότε αυτή η τεχνολογία μας έχει ανοίξει έναν εντελώς νέο κόσμο», εξηγεί ο Scott Alexander, παραγωγός της σειράς.

Στο τέταρτο επεισόδιο με τίτλο ”Cold”, οι μίνι κάψουλες ύπνου για να κοιμάται το συνεργείο, σχεδιάστηκαν από ειδικούς, ώστε οι camera men να μπορούν να παραμείνουν έξω στον πάγο στο Svalbard της Νορβηγίας για μέρες, παρακολουθώντας μία πολική αρκούδα.

Έτσι, η ομάδα καταφέρνει να καταγράψει τη λευκή αρκούδα να κυνηγά ταράνδους στην ενδοχώρα – μία συμπεριφορά που πιστεύεται ότι ανέπτυξε καθώς το λιώσιμο των πάγων της θάλασσας δυσκόλεψε το κυνήγι της φώκιας.

Η κλίμακα της ανθρώπινης επέμβασης

Παρόλο που οι αρκούδες αποδεικνύονται εξαιρετικά ευέλικτες, και πάλι δεν λαμβάνουν όσες θερμίδες χρειάζονται για την επιβίωσή τους, σύμφωνα με τον John Whitman, επίκουρο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Old Dominion.

Από το 2000, έχουν χαθεί σχεδόν 1,9 εκατoμμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα βιότοποι και ένας από τους λόγους είναι η καλλιέργεια τροφίμων

«Έτσι, το πιο σημαντικό που πρέπει να γίνει για την προστασία του είδους είναι η δράση για την κλιματική αλλαγή», αναφέρει.

Είκοσι χρόνια μετά την αρχική σειρά «Η ζωή των θηλαστικών» (2002-2003), αυτό που προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι η κλίμακα της ανθρώπινης επέμβασης.

Από το 2000, έχουν χαθεί σχεδόν 1,9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα βιότοποι – και ένας από τους λόγους είναι η καλλιέργεια τροφίμων.

«Σήμερα σχεδόν η μισή κατοικήσιμη γη του πλανήτη χρησιμοποιείται για τη γεωργία. Σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία τεράστιες φυτείες φοινικέλαιου αντικαθιστούν τα άλλοτε παρθένα δάση», αναφέρει ο Attenborough στο 2ο επεισόδιο με τίτλο «Η νέα άγρια φύση».

Εξέλιξη εν δράσει

Η καταστροφή των δασών σημαίνει ότι υπάρχουν όλο και λιγότερες πηγές τροφής για τα άγρια ζώα: Ο μακάκος με ουρά γουρουνιού – όπως αποκαλείται (ή αλλιώς μακάκος ο νεμεστρίνος) – μάλιστα, για την επιβίωσή του μπαίνει πλέον σε φυτείες φοινικέλαιου για να τραφεί με αρουραίους που συχνάζουν εκεί.

Μωρά μαϊμούδες μένουν ορφανά, καθώς οι γονείς τους παθαίνουν ηλεκτροπληξία όταν μπερδεύουν τα ηλεκτρικά καλώδια με τα κλαδιά των δέντρων

«Οι μακάκοι ήταν κυρίως φυτοφάγοι και τώρα γίνονται σαρκοφάγοι», λέει η παραγωγός του επεισοδίου Lydia Baines, προσθέτοντας πως «τα ζώα πρέπει να προσαρμοστούν σε πραγματικό χρόνο. Ουσιαστικά πρόκειται για εξέλιξη εν δράσει, κάτι που θα γοήτευε πολύ τον Δαρβίνο».

Ωστόσο, δεν τα καταφέρνουν εξίσου καλά όλα τα θηλαστικά. Σε ένα άλλο επεισόδιο μαθαίνουμε πως η άνοδος της θερμοκρασίας στην Αρκτική καθυστερεί το πάγωμα των θαλασσών. Χωρίς θαλάσσιο πάγο, οι πολικές αρκούδες και οι αρκτικές αλεπούδες δεν μπορούν να κυνηγήσουν.

Έτσι, μην μπορώντας να περιμένουν, αρκετές μικρές ή αδύναμες αλεπούδες πεθαίνουν από ασιτία – ενώ η πείνα οδηγεί τις άλλες να τρέφονται με τα κουφάρια τους.

Σε μία άλλη συγκλονιστική σκηνή, μωρά μαϊμούδες μένουν ορφανά, καθώς οι γονείς τους παθαίνουν ηλεκτροπληξία όταν μπερδεύουν τα ηλεκτρικά καλώδια με τα κλαδιά των δέντρων.

Νέες επιστημονικές ανακαλύψεις

Εκτός από τις τραγικές σκηνές που συγκλονίζουν, η κινηματογράφηση των ζώων έφερε και επιστημονικές ανακαλύψεις: Η Dr. Christine Cooper συνεργάστηκε με τη Μονάδα Φυσικής Ιστορίας του BBC για να βοηθήσει στον εντοπισμό των εχιδνών για το πέμπτο επεισόδιο.

Ενώ τοποθετούσε πομπούς στα ζώα με αφορμή τη σειρά, ακούστηκαν να κάνουν ήχους μεταξύ τους κάτω από τη γη, κάτι που είχε συμβεί μία φορά στο παρελθόν αλλά δεν είχε ποτέ – έως τώρα – καταγραφεί.

«Αν καταλάβουμε πώς λειτουργούν τα ζώα και πώς καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις τους, τότε έχουμε μια ιδέα για το πώς θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Τότε μπορούμε επίσης να λάβουμε μέτρα για τη διατήρηση των ειδών», εξηγεί η Dr. Cooper.

Βοηθώντας ο ένας τον άλλον

Η σειρά παρακολουθεί και ορισμένα από τα θηλαστικά που κινηματογραφήθηκαν στην αρχική σειρά για να εντοπίσει πώς οι ανθρώπινες παρεμβάσεις τα βοηθούν να επιβιώσουν.

Η γαλάζια φάλαινα, για παράδειγμα, κινδύνευε σοβαρά μέχρι που η απαγόρευση της φαλαινοθηρίας επέτρεψε την ανάκαμψη του αριθμού της.

Η σειρά «Θηλαστικά» ανακάλυψε πώς πλέον αντιμετωπίζει μία νέα απειλή, τη ναυτιλιακή κίνηση. Ωστόσο, η εργασία των επιστημόνων για την παρακολούθησή της βοηθά στη θέσπιση νέων μέτρων ασφαλείας, όπως είναι οι λωρίδες χαμηλής ταχύτητας.

Για τον Scott Alexander αυτό σημαίνει πως αν οι άνθρωποι συνεργαστούν με τα θηλαστικά, μπορούμε ο ένας να βοηθήσουμε τον άλλον.

«Νομίζω ότι για μένα το μήνυμα [της σειράς] είναι ότι ο πλανήτης είναι αξιοθαύμαστος. Ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον προστατεύσουμε! Να ζήσουμε μαζί με αυτά τα ζώα και να μοιραστούμε αυτή την απίστευτη ποικιλομορφία», καταλήγει ο παραγωγός της σειράς.

Με πληροφορίες από BBC