Όλα τα ζωντανά πλάσματα στον πλανήτη γνωρίζουμε πως γεννιούνται, μεγαλώνουν, γερνούν και πεθαίνουν. Μήπως ωστόσο δεν ακολουθούν όλα αυτήν τη φυσιολογική ροή της ζωής; Eπιστήμονες αποκάλυψαν ότι το κτενοφόρο Mnemiopsis leidyi, γνωστό και ως «θαλάσσιο καρύδι», μπορεί να αντιστρέψει τη γήρανση, ουσιαστικά «γερνώντας προς τα πίσω» σε ένα πρώιμο στάδιο ζωής.

Και ο θαλάσσιος αυτός οργανισμός, που αναπτύσσεται στον Ατλαντικό Ωκεανό αλλά έχει εγκατασταθεί ως χωροκατακτητικό είδος σε περιοχές της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας, το κάνει απολύτως φυσικά όταν αντιμετωπίζει δυσμενείς συνθήκες.

Αυτή η απίστευτη ικανότητα – μόλις η τρίτη γνωστή περίπτωση στο ζωικό βασίλειο – θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει την κατανόησή μας για την ανάπτυξη των ζώων και την εξελικτική βιολογία.

Μια εκπληκτική στροφή στον κύκλο της ζωής

Η ικανότητα αυτή που συχνά αποκαλείται «αντίστροφη γήρανση», είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο βιολογικό φαινόμενο.

Τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά στη μέδουσα Turritopsis dohrnii, γνωστή ως «αθάνατη μέδουσα», επειδή φαινομενικά ξεγελά τον θάνατο λόγω της ικανότητάς της να γυρίζει πίσω το βιολογικό της ρολόι όταν τραυματίζεται ή βρίσκεται στα πρόθυρα της ασιτίας. Η μέδουσα, η οποία ζει στη Μεσόγειο αλλά και σε θάλασσες της Ιαπωνίας, είναι ικανή να επανέλθει σε προγενέστερο στάδιο αλλά φτάνοντας μέχρι εκείνο της σεξουαλικής ωριμότητας.

Τώρα, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν ανακάλυψαν ότι η Mnemiopsis leidyi διαθέτει επίσης αυτή την αξιοσημείωτη ικανότητα. Συγκεκριμένα, το ασπόνδυλο όταν δε μπορεί να βρει τροφή, ή όταν τραυματίζεται, επιστρέφει στην προνυμφική μορφή του, καθώς μόνο τότε αναπτύσσονται δύο πλοκάμια, τα οποία χρησιμοποιεί για να πιάσει τη λεία του.

Πέρα από τα κνιδόζωα, έχει καταγραφεί και μια τέτοια περίπτωση στις πλατυέλμινθες  και συγκεκριμένα στο παρασιτικό σκουλήκι Echinococcus granulosus.

Διαβασε ακομα

Επιστήμονες παρακολουθούσαν έγκυο καρχαρία για 5 μήνες μέχρι που εξαφανίστηκε. Τελικά έλυσαν το μυστήριο μιας δολοφονίας στα βαθιά

Ωστόσο, ενώ η αθάνατη μέδουσα επιτυγχάνει αναζωογόνηση με κυτταρική αποσύνθεση και επαναδιαφοροποίηση, η διαδικασία της Mnemiopsis leidyi φαίνεται να είναι μια άμεση αντιστροφή. Το ίδιο άτομο αναγεννιέται χωρίς τα κύτταρά του να διασπόνται και να χάνουν την ταυτότητά τους.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα ζώα που ακολουθούν μια διαδρομή μονής κατεύθυνσης από τη νεότητα στο γήρας, αυτά τα κτενοφόρα μπορούν να επιστρέψουν από μια ώριμη μορφή πίσω σε ένα κυδιπίδιο, ένα πρώιμο στάδιο του κύκλου της ζωής τους.

Αυτή η διαδικασία πυροδοτείται από περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως η παρατεταμένη πείνα ή κάποιος σωματικός τραυματισμός. Μόλις υποχωρήσει το άγχος και γίνει διαθέσιμη τροφή, τα κτενοφόρα συνεχίζουν να εξελίσσονται ξανά σε ώριμους, αναπαραγωγικούς ενήλικες.

Οι επιπτώσεις στην εξελικτική βιολογία

Αυτή η ανακάλυψη αμφισβητεί μακροχρόνιες υποθέσεις σχετικά με την ανάπτυξη των ζώων, ιδιαίτερα μεταξύ των πρώιμων αποκλινόντων ζωικών γενεαλογιών όπως τα κτενοφόρα. Τα κτενοφόρα είναι από τις παλαιότερες σωζόμενες ομάδες ζώων. Η γενεαλογία τους πιθανώς προηγείται της διάσπασης μεταξύ ζώων με και χωρίς σπονδυλική στήλη, που πιστεύεται ότι συνέβη πριν από περίπου 480 εκατομμύρια χρόνια.

Τα ευρήματα εγείρουν ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τους μοριακούς και κυτταρικούς μηχανισμούς που προκαλούν αυτήν την αντίστροφη ανάπτυξη. Μελετώντας πώς η Mnemiopsis leidyi επιτυγχάνει αυτό το κατόρθωμα, οι ερευνητές μπορούν να αποκαλύψουν άγνωστες πληροφορίες σχετικά με τους μηχανισμούς που διέπουν τη γήρανση και την αναγέννηση σε διαφορετικά είδη. Εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με το πόσοι άλλοι οργανισμοί μπορεί να έχουν παρόμοιες ικανότητες που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί.

Διαβασε ακομα

Ιπτάμενα τέρατα σπαγγέτι σε υποβρύχιο βουνό μεγαλύτερο από τον Όλυμπο

Επιπλέον, αυτή η ικανότητα μπορεί να εξηγήσει κάποια από την επιτυχία του M. leidyi ως χωροκατακτητικού είδους. Η ικανότητα να επανέλθει σε νεανική μορφή επιτρέπει σε αυτά τα κτενοφόρα να προσαρμοστούν σε ποικίλες περιβαλλοντικές συνθήκες, δίνοντάς τους ενδεχομένως ένα πλεονέκτημα στην επιβίωση και τον αποικισμό νέων οικοτόπων.

Καθώς η έρευνα προχωρά, η Mnemiopsis leidyi θα μπορούσε να γίνει ένας νέος πρότυπος οργανισμός για τη μελέτη της αντίστροφης ανάπτυξης, της γήρανσης και της κυτταρικής αναγέννησης. Ενώ η ιδέα της αναστροφής της γήρανσης στους ανθρώπους παραμένει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, η κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών σε απλούστερους οργανισμούς θα μπορούσε μια μέρα να προσφέρει απροσδόκητη γνώση στην ιατρική έρευνα.

Με πληροφορίες από Zmescience