Πηγή: Freepik
Μεγέθυνση κειμένου
Οι όρκοι σιωπής και οι ανθρωπιστικές τους πεποιθήσεις οδήγησαν τους Ευρωπαίους κληρικούς να δημιουργήσουν νέες μεθόδους επικοινωνίας για τα κωφά άτομα
Για χιλιετίες, τα άτομα με προβλήματα ακοής βρίσκονταν στο περιθώριο καθώς επικρατούσε η άποψη πως η γλώσσα μπορούσε να διδαχθεί μόνο ακούγοντας τον προφορικό λόγο. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης, για παράδειγμα, έλεγε πως «οι άνθρωποι που είναι κωφοί είναι σε κάθε περίπτωση και βουβοί».
Επιπλέον, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο, οι άνθρωποι που γεννήθηκαν κωφοί στερούνταν το δικαίωμα να υπογράψουν διαθήκη, καθώς επικρατούσε η άποψη «ότι δεν καταλαβαίνουν τίποτα, καθώς δεν ήταν δυνατόν να έχουν μάθει να διαβάζουν ή να γράφουν».
Η αποδόμηση αυτής της προκατάληψης ξεκίνησε την περίοδο της Αναγέννησης (15ος-16ος αιώνας). Ο πρώτος άνθρωπος που πιστώνεται με τη δημιουργία μιας επίσημης νοηματικής γλώσσας για τα άτομα με προβλήματα ακοής ήταν ο Pedro Ponce de León, ένας Ισπανός Βενεδικτίνος μοναχός του 16ου αιώνα.
Η ιδέα του να χρησιμοποιήσει τη νοηματική γλώσσα δεν ήταν, ωστόσο, εντελώς καινούργια. Οι ιθαγενείς της Αμερικής χρησιμοποιούσαν διάφορες χειρονομίες για να επικοινωνούν με άλλες φυλές και να διευκολύνουν το εμπόριο με τους Ευρωπαίους.
Ταυτόχρονα, οι Βενεδικτίνοι μοναχοί τις είχαν χρησιμοποιήσει για να μεταφέρουν μηνύματα κατά τη διάρκεια των καθημερινών περιόδων σιωπής τους.
Οι βάναυσες μέθοδοι
Ο Ponce de León προσάρμοσε τις χειρονομίες που χρησιμοποιούσαν στο μοναστήρι για να δημιουργήσει μια μέθοδο για τη διδασκαλία των κωφών, έτσι ώστε να μπορούν να επικοινωνούν, ανοίγοντας το δρόμο για τα συστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο.
Βασιζόμενος στο έργο του Ponce de León, ένας άλλος Ισπανός κληρικός, ο ιερέας και γλωσσολόγος Juan Pablo Bonet, συνέχισε την εξερεύνηση νέων μεθόδων επικοινωνίας.
Επιπλέον, ο Bonet επέκρινε ορισμένες από τις βάναυσες μεθόδους που χρησιμοποιούνταν για να κάνουν τους κωφούς να μιλήσουν: «Μερικές φορές τους βάζουν μέσα σε βαρέλια στα οποία η φωνή βροντοφωνάζει και αντηχεί. Αυτά τα βίαια μέτρα δεν εκπληρώνουν σε καμία περίπτωση τον σκοπό».
Το δακτυλικό αλφάβητο
Το 1620 δημοσίευσε το πρώτο σωζόμενο έργο για την εκπαίδευση των ατόμων με προβλήματα ακοής. Ο Bonet πρότεινε στους κωφούς να μάθουν να προφέρουν λέξεις και να κατασκευάζουν προοδευτικά φράσεις με νόημα.
Το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία ήταν αυτό που ονόμασε δακτυλικό αλφάβητο, ένα σύστημα σύμφωνα με το οποίο το δεξί χέρι έφτιαχνε σχήματα για να αναπαραστήσει κάθε γράμμα. Αυτό το αλφάβητο, που μοιάζει πολύ με το σύγχρονο αλφάβητο της νοηματικής γλώσσας, βασίστηκε στην παρτιτούρα Aretina, ένα σύστημα μουσικής σημειογραφίας που δημιούργησε ο Guido Aretinus, ένας Ιταλός μοναχός τον Μεσαίωνα, για να βοηθήσει τους τραγουδιστές να διαβάσουν τη μουσική.
Έτσι, ένα κωφό άτομο μάθαινε να συνδέει κάθε γράμμα του αλφαβήτου με έναν φωνητικό ήχο. Η προσέγγιση του Bonet συνδύαζε τον προφορικό λόγο – χρησιμοποιώντας ήχους για να επικοινωνήσει – με τη νοηματική γλώσσα.
Το σύστημα είχε φυσικά και τις δυσκολίες του, ιδίως όταν έπρεπε να περιγράψει αφηρημένους όρους ή άυλες μορφές.
Η ίδρυση του πρώτου σχολείου για κωφούς
Το 1755, ο Γάλλος Καθολικός ιερέας Charles-Michel de l’Épée καθιέρωσε μία πιο ολοκληρωμένη μέθοδο, η οποία οδήγησε και στην ίδρυση του πρώτου δημόσιου σχολείου για κωφά παιδιά, του Εθνικού Ινστιτούτου Κωφάλαλων στο Παρίσι.
Οι μαθητές έρχονταν στο σχολείο απ’ όλη τη Γαλλία, μαθαίνοντας νοήματα τα οποία μετέφεραν στο σπίτι τους. Ο Épée προσάρμοσε αυτά τα νοήματα και πρόσθεσε το δικό του δακτυλικό αλφάβητο, δημιουργώντας ένα λεξικό νοηματικής.
Επιμένοντας ότι η νοηματική γλώσσα έπρεπε να είναι μια ολοκληρωμένη γλώσσα, το σύστημά του ήταν αρκετά περίπλοκο ώστε να εκφράζει προθέσεις, συνδέσμους και άλλα γραμματικά στοιχεία. Ο Épée, μάλιστα, έμεινε γνωστός ως ο πατέρας των κωφών για το έργο του και την ίδρυση 21 σχολείων. Η τυποποιημένη νοηματική γλώσσα του Épée εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 1814, ο Thomas Hopkins Gallaudet, ένας ιερέας από το Κονέκτικατ που ήθελε να διδάξει στον εννιάχρονο, βαρήκοο γείτονά του να επικοινωνεί, πήγε στη Γαλλία για να εκπαιδευτεί από τον διάδοχο του Épée, τον Abbé Sicard.
Τρία χρόνια αργότερα, ο Gallaudet ίδρυσε την Αμερικανική Σχολή Κωφών στη γενέτειρά του, το Χάρτφορντ του Κονέκτικατ. Εκεί φοιτούσαν μαθητές από όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίοι, όπως και στη σχολή του Épée, μετέφεραν τα νοήματα που χρησιμοποιούσαν για να επικοινωνούν στο σπίτι με τις οικογένειές τους. Έτσι, αμερικανική νοηματική γλώσσα αποτέλεσε έναν συνδυασμό αυτών των νοημάτων και εκείνων της γαλλικής νοηματικής γλώσσας.
Με πληροφορίες από National Geographic
