Καμία ψυχιατρική θεραπεία δεν έχει προσελκύσει τόσα χρήματα και τόση διαφημιστική εκστρατεία όσο τα ψυχεδελικά την τελευταία δεκαετία. Τα άρθρα σχετικά με τα εκπληκτικά αποτελέσματα των φαρμάκων -συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων βελτιώσεων στην κατάθλιψη και τη διακοπή του καπνίσματος μετά από λίγες μόνο δόσεις- απέφεραν θετική κάλυψη από αμέτρητους δημοσιογράφους (συμπεριλαμβανομένης και της παρούσας εταιρείας).

Οι οργανισμοί που ερευνούν τα ψυχεδελικά συγκέντρωσαν εκατομμύρια δολάρια και οι κλινικοί ιατροί προώθησαν τη δυνατότητά τους να αποτελέσουν ένα «νέο παράδειγμα» στη φροντίδα της ψυχικής υγείας. Το βιβλίο του Michael Pollan για τα ψυχεδελικά το 2018, How to Change Your Mind, έγινε μπεστ σέλερ και ντοκιμαντέρ του Netflix. Τα ψυχεδελικά παρουσιάστηκαν ως μια ασφαλής λύση για τα πιο δύσκολα προβλήματα ψυχικής υγείας της κοινωνίας.

Αλλά η φούσκα έχει αρχίσει να σκάει: ήταν μια κακή χρονιά για τους οπαδούς των ψυχεδελικών.

Πριν από λίγους μήνες, εμφανίστηκαν δύο άρθρα, ένα στους New York Times και ένα στο Business Insider, που παρουσίαζαν σημαντικές προσωπικότητες της έρευνας για τα ψυχεδελικά ως ευαγγελιστές, των οποίων ο ενθουσιασμός για τα ναρκωτικά έθετε σε κίνδυνο την ακεραιότητα των ευρημάτων τους.

Τον Αύγουστο, ο FDA απέρριψε την πρώτη αίτηση για θεραπεία που υποστηρίζεται από το MDMA, το φάρμακο που είναι ευρέως γνωστό ως έκσταση, λέγοντας ότι «δεν μπορεί να εγκριθεί με βάση τα δεδομένα που έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα», σύμφωνα με την εταιρεία που υπέβαλε την αίτηση, τη Lykos. Και πέντε άτομα, μεταξύ των οποίων δύο γιατροί, κατηγορήθηκαν πρόσφατα για τον θάνατο του ηθοποιού από τα Φιλαράκια Μάθιου Πέρι, ο οποίος βρέθηκε αναίσθητος στην πισίνα του αφού πήρε μεγάλες δόσεις της ψυχεδελικής κεταμίνης. (Τρεις από τους πέντε κατέληξαν σε συμφωνίες απολογίας – οι άλλοι δύο δήλωσαν αθώοι).

Τα περιστατικά αυτά, αν και άσχετα μεταξύ τους, υποδεικνύουν ένα πρόβλημα για την ψυχεδελική έρευνα: πολλές από τις μελέτες που υποστηρίζουν τις θεραπευτικές δυνάμεις αυτών των ουσιών είναι αδύναμες, ενώ εκδηλώνονται ένα σωρό ανεπιθύμητες παρενέργειες, γεγονός που απειλεί να υπονομεύσει ένα κατά τα άλλα λαμπρό μέτωπο στη θεραπεία της ψυχικής υγείας.

Τα ψυχεδελικά φάρμακα είναι από τη φύση τους μια δύσκολη υπόθεση για την έρευνα. Για χρόνια, η επιστημονική χρηματοδότηση στον χώρο ήταν ελάχιστη και πολλές θεμελιώδεις μελέτες ψυχεδελικών έχουν δείγματα μεγέθους μόλις μερικών δεκάδων συμμετεχόντων.

Ο τομέας προσελκύει επίσης εκκεντρικούς τύπους οι οποίοι, αντί να διεξάγουν την έρευνα με κλινική αδιαφορία, τείνουν να θέλουν τα ψυχεδελικά να γίνουν αποδεκτά από την κοινωνία. «Υπήρξε πραγματικά αυτό το ουτοπικό όραμα που μοιάζει με αίρεση και το οποίο καθοδηγούσε τα πράγματα», δήλωσε ο Matthew W. Johnson, ένας εξέχων ερευνητής ψυχεδελικών στο Sheppard Pratt, ένα νοσοκομείο ψυχικής υγείας στη Βαλτιμόρη.

Ο Johnson, ο οποίος έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες για την ψιλοκυβίνη, τη δραστική ουσία των μαγικών μανιταριών, εγκατέλειψε πρόσφατα το εργαστήριό του στο Johns Hopkins μετά από διαμάχη με τον Roland Griffiths, έναν ανώτερο ερευνητή με τον οποίο συνεργαζόταν στενά. Ο Griffiths, ο οποίος πέθανε πέρυσι, δήλωσε σε συνομιλίες του ότι τα ψυχεδελικά μπορεί να είναι «κρίσιμα για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους».

Συμπεριφερόταν επίσης ως «πνευματικός ηγέτης», σύμφωνα με καταγγελία του Johnson που περιήλθε στην κατοχή των New York Times, διηύθυνε «τις ψυχεδελικές μελέτες του περισσότερο σαν το ‘θεραπευτήριο μιας νέας εποχής’» και συνιστούσε πνευματική λογοτεχνία και μαθήματα διαλογισμού στους συμμετέχοντες στη μελέτη. Ο Johnson υποστήριξε ότι η έμφαση του Griffiths στη μεταφυσική κινδύνευε να κατευθύνει τους συμμετέχοντες στη μελέτη προς τα επιθυμητά αποτελέσματά του.

Ο Albert Garcia-Romeu, ο σημερινός αναπληρωτής διευθυντής του εργαστηρίου ψυχεδελικών του Hopkins, αμφισβητεί αυτή την περιγραφή του Griffiths και του εργαστηρίου γενικότερα.

«Ποτέ δεν τον είδα να συμπεριφέρεται σαν πνευματικός ηγέτης ή να διευθύνει το εργαστήριο σαν να είναι το θεραπευτικό κέντρο της νέας εποχής, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό», είπε ο Garcia-Romeu. Σημείωσε ότι οι ερευνητές χρησιμοποιούν εδώ και καιρό ψυχεδελικά για να εξερευνήσουν πνευματικές εμπειρίες, αλλά ότι «δεν υπήρχε καμία επιβολή συγκεκριμένων πεποιθήσεων».

Παρόλα αυτά, ο Griffiths δεν είναι ο μόνος που προώθησε με ζήλο τα ψυχεδελικά. Πάρτε για παράδειγμα τον Rick Doblin, τον ιδρυτή μιας οργάνωσης που ονομάζεται Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies, ή MAPS. Και αυτός, επίσης, είναι επιρρεπής σε μεγαλεπήβολες σκέψεις, λέγοντας ότι πίστευε ότι τα ψυχεδελικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν «αντίδοτο στο κακό» ή ότι θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα «πνευματική εμπειρία».

Ο Doblin ενθάρρυνε επίσης τη χρήση μαριχουάνας στη δουλειά, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν «εργασίες που μπορείς να καπνίσεις» στις οποίες κάποιοι άνθρωποι μπορούν να ανταποκριθούν στην εργασία τους πολύ καλύτερα, όπως η εργασία σε περίπλοκα λογιστικά φύλλα».

Η νέα εμμονή;

Η Neşe Devenot, καθηγήτρια στο Johns Hopkins και πρώην εθελόντρια του MAPS, δήλωσε ότι πολλοί άνθρωποι στον τομέα των ψυχεδελικών αφήνουν τις πολιτικές και πνευματικές τους πεποιθήσεις να «επηρεάζουν το είδος των δεδομένων που συλλέγονται. Οι ερευνητές θα έπρεπε να έχουν περισσότερη κλινική ισορροπία και να μην είναι τόσο σίγουροι για το τι λειτουργεί».

Μέσα στο Lykos, ένα παρακλάδι της MAPS, πολλοί υπάλληλοι του προσωπικού ήταν πωρωμένοι με τα υποτιθέμενα οφέλη του MDMA, σύμφωνα με το Stat News. Μια συμμετέχουσα στη δοκιμή είπε ότι οι θεραπευτές της Lykos της είπαν ότι «βοηθούσε να γραφτεί ιστορία» και ότι ήταν «μέρος ενός κινήματος».

Η εταιρεία απέτυχε να συλλέξει δεδομένα σχετικά με ορισμένες από τις παρενέργειες του MDMA, όπως η ευφορία, που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τη δυνατότητα κατάχρησης του φαρμάκου, ανέφερε η Stat. (Σε δήλωσή της στο Stat News, η εταιρεία στάθηκε στις μελέτες της, λέγοντας ότι διεξήχθησαν με τους κατάλληλους ελέγχους και ισορροπίες και ότι η εταιρεία πρόσθεσε δεδομένα σχετικά με τις θετικές παρενέργειες σε ορισμένα πρωτόκολλα).

Τον περασμένο μήνα, η Wall Street Journal ανέφερε ότι αρκετοί συμμετέχοντες στις μελέτες Lykos δήλωσαν ότι αισθάνονταν πιεσμένοι να αναφέρουν μόνο καλά αποτελέσματα. Τρεις από αυτούς δήλωσαν ότι οι σκέψεις αυτοκτονίας τους επιδεινώθηκαν μετά τη λήψη του MDMA, αλλά ότι αυτές οι αντιδράσεις δεν αποτυπώθηκαν στα αποτελέσματα της μελέτης. (Σε απάντηση στο Journal, η Lykos δήλωσε ότι ανέφερε οποιαδήποτε σημαντική αύξηση της τάσης για αυτοκτονία στον στον FDA).

Ο FDA φέρεται να εξετάζει τώρα τα δεδομένα της Lykos, και το περιοδικό Psychopharmacology απέσυρε τρεις εργασίες που προέρχονταν από τις πρώιμες δοκιμές MDMA της MAPS λόγω «παραβιάσεων του πρωτοκόλλου που ισοδυναμούν με ανήθικη συμπεριφορά». (Ο Aldworth της MAPS λέει ότι οι μελέτες θα έπρεπε να είχαν αναθεωρηθεί αντί να αποσυρθούν).

Η υποδήλωση των ανεπιθύμητων συμβάντων φαίνεται να είναι ευρέως διαδεδομένη στην ψυχεδελική έρευνα. Μια ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σε πολλές μελέτες για τα ψυχεδελικά, τα ανεπιθύμητα συμβάντα «δεν αξιολογήθηκαν συστηματικά» και, ως εκ τούτου, πιθανώς υποδηλώνονται.

Και παρόλο που η εσκεταμίνη (ένα ρινικό σπρέι που μοιάζει με κεταμίνη) εγκρίθηκε από τον FDA το 2019, μια ανασκόπηση του 2021 σημείωσε ότι υπάρχει «έλλειψη δεδομένων σχετικά με τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια» της κεταμίνης και της εσκεταμίνης, ενώ μια ανασκόπηση του 2023 διαπίστωσε ότι οι αρνητικές παρενέργειες της εσκεταμίνης έχουν συστηματικά υποεκτιμηθεί σε άρθρα περιοδικών. Ορισμένοι ερευνητές υπερεκτιμούν τα οφέλη της κεταμίνης και υποβαθμίζουν τους κινδύνους της, σύμφωνα με ένα πρόσφατο άρθρο ανασκόπησης.

Ελάχιστα δεδομένα

Πολλοί άνθρωποι που λαμβάνουν κεταμίνη για θέματα ψυχικής υγείας χρησιμοποιούν το φάρμακο επανειλημμένα για εβδομάδες ή μήνες, αλλά υπάρχουν ελάχιστα μακροπρόθεσμα δεδομένα για την ασφάλεια του φαρμάκου, λέει ο Boris Heifets, καθηγητής αναισθησιολογίας και ψυχιατρικής στο Στάνφορντ.

Για ορισμένους, οι αποσυνδετικές επιδράσεις του φαρμάκου μπορεί να γίνουν εθιστικές – ο Μάθιου Πέρι έκανε ενέσεις με το φάρμακο έξι έως οκτώ φορές την ημέρα, σύμφωνα με τους εισαγγελείς, και ξόδεψε 55.000 δολάρια τον μήνα πριν πεθάνει. «Δίνεις ένα φάρμακο που σίγουρα έχει δυνατότητες κατάχρησης και το δίνεις online, χωρίς επίβλεψη, σε οποιονδήποτε μπορεί να σε πείσει ότι έχει κατάθλιψη», επισημαίνει ο Heifets.

Αυτές οι επιστημονικές ελλείψεις δεν φαίνεται να μειώνουν τον ενθουσιασμό για τα ψυχεδελικά. Εκατοντάδες κλινικές κεταμίνης σε όλη τη χώρα ισχυρίζονται ότι θεραπεύουν, από το άγχος μέχρι τον χρόνιο πόνο, ενώ διαδικτυακές υπηρεσίες στέλνουν κεταμίνη στα σπίτια των ανθρώπων.

Μια πρωτοβουλία για τη νομιμοποίηση των ψυχεδελικών ουσιών θα μπει στο ψηφοδέλτιο της Μασαχουσέτης τον Νοέμβριο. Ομάδες βετεράνων και άλλοι φωνάζουν για τη νομιμοποίηση των ψυχεδελικών θεραπειών. Αυτό είναι κατανοητό, διότι τα φάρμακα αυτά είναι πολλά υποσχόμενα, ιδίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, του PTSD και ορισμένων τύπων εθισμού. Οι εναλλακτικές λύσεις -το να πηδάς μεταξύ SSRI ή να αγωνίζεσαι να βρεις έναν θεραπευτή εντός δικτύου- είναι ζοφερές και απογοητεύουν πολλούς απελπισμένους ανθρώπους. Εδώ και δύο δεκαετίες δεν έχουν εγκριθεί νέες θεραπείες για το PTSD. Μερικοί άνθρωποι έχουν πραγματικά θεραπευτεί από τις ασθένειές τους με σύντομες, ελεγχόμενες θεραπείες με ψυχεδελικά.

Όμως το έντονο ενδιαφέρον για τα ψυχεδελικά καθιστά ακόμη πιο σημαντικό η επιστήμη πίσω από αυτά να είναι όσο το δυνατόν πιο αυστηρή, χωρίς να επηρεάζεται από τις προσωπικές απόψεις των ερευνητών.

Η πρόταση ότι οι άνθρωποι πρέπει να εγκαταλείψουν αποδεδειγμένα φάρμακα προκειμένου να δοκιμάσουν MDMA ή ψιλοκυβίνη είναι επικίνδυνη, εκτός εάν τα φάρμακα αυτά υποστηρίζονται από αδιάσειστα στοιχεία. Και όταν έχουν να κάνουν με ψυχολογικής φύσεως ζητήματα σε ευάλωτους ανθρώπους, οι ερευνητές καλά θα κάνουν να ευθυγραμμίζουν τις προσδοκίες με την πραγματικότητα του τι μπορούν να επιτύχουν στην πραγματικότητα τα ψυχεδελικά.

Με πληροφορίες από Theatlantic