Η 1η Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Vegan, μια γιορτή -που ξεκίνησε το 1994- για τους ανθρώπους που δεν τρώνε κρέας. Ή αβγά. Ή τυρί. Ή μαγιονέζα. Ή μέλι. Ή ορό γάλακτος. Ή ζελατίνη. Ή οτιδήποτε προέρχεται από ένα ζώο ή περιλαμβάνει ένα ζώο. Ούτε χρησιμοποιούν οποιοδήποτε ρούχο, αξεσουάρ ή αντικείμενο κατασκευασμένο από ζώο. Ούτε δέρμα, ούτε μαλλί, ούτε μαργαριτάρια, ούτε πιάνα με πλήκτρα από ελεφαντόδοντο.

Ο βιγκανισμός είναι μια μορφή αυστηρής χορτοφαγίας, και αν και ο όρος επινοήθηκε το 1944, η έννοια της αποφυγής της σάρκας, έχει τις ρίζες της στις αρχαίες κοινωνίες της Ινδίας και της ανατολικής Μεσογείου.

Οι οπαδοί του Βουδισμού, του Ινδουισμού και του Τζαϊνισμού υποστήριζαν επίσης τη χορτοφαγία, πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να προκαλούν πόνο σε άλλα ζώα. «Ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε σαρκοφάγο ζώο, αλλά γεννήθηκε για να ζει με καρπούς και βότανα που καλλιεργεί η γη», έλεγε ο Μαχάτμα Γκάντι.

Η χορτοφαγία αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Έλληνα φιλόσοφο και μαθηματικό Πυθαγόρα της Σάμου γύρω στο 500 π.Χ. Εκτός από διάσημο θεώρημά του, ο Πυθαγόρας προώθησε την καλοσύνη μεταξύ όλων των ειδών. Αλλά πριν γίνει η πληγή της ύπαρξης κάθε μαθητή Λυκείου, ο Πυθαγόρας θεωρούνταν ο «πατέρας της χορτοφαγίας», σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκθεση America’s Hidden Meals: Η ιστορία της χορτοφαγίας στις ΗΠΑ του Vegan Museum.

Επικαλούμενοι ηθικές ανησυχίες, ο Πυθαγόρας και οι followers του δεν έτρωγαν ζώα. Όσοι ακολουθούσαν αυτή την animal free διατροφή, οι σημερινοί vegans δηλαδή, στην αρχαιότητα ονομάζονταν Πυθαγόρειοι.

Διαβασε ακομα

Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας: Μια αλλαγή στη διατροφή σου μπορεί να σώσει τον πλανήτη και την υγεία σου

Ο Πυθαγόρας πέθανε το 495 π.Χ., όμως το διατροφικό κίνημα που τού αποδόθηκε παραμένει ζωντανό. Σημαντικοί ακτιβιστές χορτοφάγοι προώθησαν το κίνημα στην Αγγλία του 17ου και 18ου αιώνα με θεωρίες για τον πόνο των ζώων και οι ιδέες τους περί διατροφής πέρασαν τον Ατλαντικό κι έφτασαν ως τις αποικίες στην Αμερική.

Ο φιλόσοφος του 18ου αιώνα Τζέρεμι Μπένθαμ πίστευε ότι ο πόνος των ζώων ήταν εξίσου σοβαρός με τον ανθρώπινο πόνο και παρομοίαζε την ιδέα της ανθρώπινης ανωτερότητας με τον ρατσισμό.

Η πρώτη κοινωνία χορτοφάγων δημιουργήθηκε το 1847 στην Αγγλία. Τρία χρόνια αργότερα, ο αιδεσιμότατος Σιλβέστερ Γκράχαμ, συνίδρυσε την Αμερικανική Χορτοφαγική Εταιρεία. Ο Γκράχαμ ήταν πρεσβυτεριανός ιερέας και οι ακόλουθοί του, υπάκουαν στις οδηγίες του για μια ενάρετη ζωή, μεταξύ των οποίων ήταν και η χορτοφαγία.

Ο όρος vegan πρωτοεμφανίστηκε τον Νοέμβριο του 1944, όταν ένας Βρετανός ξυλουργός ονόματι Ντόναλντ Γουάτσον, τον δημιούργησε για να διαχωριστούν οι χορτοφάγοι που έτρωγαν γαλακτοκομικά και αβγά από εκείνους που δεν έτρωγαν.

Βασικό επιχείρημά του ήταν, ότι ο vegan τρόπος ζωής προστατεύει τους ανθρώπους από τα μολυσμένα τρόφιμα, μια που έναν χρόνο πριν είχε βρεθεί φυματίωση στο 40% των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων της Βρετανίας.

Η αναδρομή στην ιστορία του βιγκανισμού εμπνέει πολλές ελπίδες για το μέλλον του κινήματος. Ο βιγκανισμός γίνεται όλο και πιο mainstream. Άνθρωποι όλων των ηλικιών από όλο τον κόσμο επιλέγουν να ζήσουν έναν vegan τρόπο ζωής, για την υγεία τους, για τον πλανήτη και για τα ζώα.

Ένα παράδειγμα είναι ο ηθοποιός Χοακίν Φίνιξ, ο οποίος παραλαμβάνοντας το βραβείο Όσκαρ το 2020, επέλεξε στην ομιλία του-γνωρίζοντας ότι την παρακολουθούσαν εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη- επέλεξε να τονίσει το πόσο σκληρά φέρεται ο άνθρωπος στα ζώα.

Ίσως ο πιο διάσημος vegan στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα, να είναι ο Moby, ο οποίος σταμάτησε να τρώει προϊόντα που προέρχονται από ζώα το 1987. Σήμερα, 37 χρόνια μετά, ο ακτιβισμός του για την προστασία των ζώων τον έχει αναδείξει σε vegan icon. Σε ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ του μάλιστα, με τον τίτλο Punk Rock Vegan Movie, εξετάζει την εκπληκτική σχέση μεταξύ punk rock και βιγκανισμού.

Στην Ελλάδα σήμερα το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνουν χορτοφάγοι βρίσκεται περίπου στο 4% δηλαδή 400 χιλιάδες πολίτες, με τους μισούς από αυτούς να αυτοπροσδιορίζονται ως vegans (δεν καταναλώνουν καθόλου ζωϊκά προϊόντα και τους άλλους μισούς ως vegeterians (δεν καταναλώνουν κρέας, ψάρι κλπ).

Δίπλα σε αυτή την κατηγορία καταναλωτών υπάρχει η κατηγορία των flexitarians ή ημιχορτοφάγων, καταναλωτών δηλαδή που προσπαθούν να υιοθετήσουν μία πιο χορτοφαγική διατροφή, αλλά όχι ολοκληρωτικά χορτοφαγική.

Η κατηγορία αυτή είναι περίπου το 15% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 1,5 εκατομμύριο πολίτες και αποτελεί μία πολύ σημαντική κοινωνική και καταναλωτική ομάδα.

Με πληροφορίες από Time, Business insider, Vegan Museum, Vegan Food and Living