Hiki εν συντομία ή Hikikomori σε πλήρη λεκτική ανάπτυξη. Έτσι αποκαλούνται πάνω από ένα εκατομμύριο νέοι άνθρωποι στην Ιαπωνία, οι οποίοι ζουν σαν ερημίτες εντός σπιτιού, σύμφωνα με κυβερνητική μελέτη, αλλά και δημοσιογραφικές πληροφορίες που επιβεβαιώνονται από ντοκιμαντέρ.

Ο όρος, που πρωτοεισήλθε στη δημόσια σφαίρα από τον Ιάπωνα ψυχολόγο Tamaki Saito (ο οποίος έγραψε ένα βιβλίο σχετικά με την κοινωνική απόσυρση προ 25ετίας) και αποδίδεται με το ρήμα «αποσύρομαι», εκτιμάται πως χαρακτηρίζει περισσότερο από 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους στην Ιαπωνία, ωστόσο το φαινόμενο επεκτείνεται με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς σε παγκόσμια κλίμακα.

Όλοι οι παθόντες μοιράζονται κοινά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά, όπως την απομάκρυνση από την κοινωνική ζωή, την παραμονή στο σπίτι τους για μήνες έως χρόνια και την ενασχόλησή τους μόνο με βιβλία, βίντεο παιχνίδια και μια γενικότερη αίσθηση απόλυτης απόσυρσης από το κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αίτια ατομικά και κοινωνικά

Οι ατομικές αιτίες του εγκλεισμού μπορεί να διαφέρουν (μπούλινγκ στο σχολείο ή στο εργασιακό περιβάλλον, αποτυχία σε εξετάσεις, δυσλειτουργική οικογένεια κτλ.), αλλά μπορούν εν γένει να ενταχθούν σε ένα σχήμα αποτυχίας της κοινωνίας συνολικά και ειδικότερα του κράτους στην αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων συνεπειών της κρίσης.

Θεωρούνται υπό αυτό το πρίσμα οι hikokomori, απότοκα-παιδιά της μεγάλης καθίζησης της ιαπωνικής οικονομίας τη δεκαετία του ’90, όταν οι μόνιμες θέσεις εργασίας μειώθηκαν και τα κόστη πανεπιστημιακής εκπαίδευσης εκτοξεύτηκαν, λόγω των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που προωθήθηκαν. Η είσοδος στο πανεπιστήμιο με τις εξαιρετικά μεγάλες θυσίες που απαιτούσε στα σχολικά χρόνια, ξαφνικά έπαψε να είναι και τόσο δελεαστική, ενώ η προυπάρχουσα κοινωνική πίεση από τους γονείς πρώτα, αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον γενικότερα, σταμάτησε να έχει τόσο μεγάλη σημασία.

Η δεκαετία του ’90 είδε μια έκρηξη από υποκουλτούρες, ειδικά στην μητρόπολη του Τόκιο (μόδες, ελεύθερος χρόνος, βιντεοπαιχνίδια, μάνγκα και ανιμέ, άιντολ γκρουπς κτλ.), που συνδέονταν με τη διάλυση πολλών από τα ταμπού της προηγούμενης περιόδου.

Κοινωνικές συνέπειες

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος του hikikomori είναι βαθύς. Τα άτομα συχνά βιώνουν σοβαρή κατάθλιψη, άγχος και αισθήματα αναξιότητας. Όσο περισσότερο διαρκεί η απομόνωση, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η επανένταξη στην κοινωνία. Το hikikomori μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο απόσυρσης, όπου ο φόβος της κοινωνικής αλληλεπίδρασης αυξάνεται με τη συνεχιζόμενη απομόνωση.

Επιπλέον, το σύνδρομο δεν επηρεάζει μόνο τα άτομα, αλλά και τις οικογένειές τους. Οι γονείς και τ’ αδέρφια μπορεί να βιώνουν συναισθήματα ενοχής, απογοήτευσης και αδυναμίας. Το κοινωνικό στίγμα που συνδέεται με την ύπαρξη ενός μέλους της οικογένειας hikikomori μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω απομόνωση και ένταση εντός της οικογενειακής μονάδας.

Περίπου το ένα τρίτο εξ αυτών υποφέρει από ψυχικές ασθένειες (κατάθλιψη, σχιζοφρένεια κτλ.), άλλο ένα τρίτο παρουσιάζει αναπτυξιακές διαταραχές και οι υπόλοιποι διαταραχές προσωπικότητας κάποιου είδους, ενώ όλοι και όλες εμφορούνται από ενοχές για το βάρος που μεταφέρουν στις οικογένειές τους. Και αυτό επειδή, ως εντελώς ανίκανοι να διαχειριστούν τους εαυτούς τους, βασίζονται αναγκαστικά στους γονείς τους για την επιβίωσή τους.

Τα παραπάνω φυσικά επιφέρουν μεγάλες κοινωνικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα η γήρανση του πληθυσμού της Ιαπωνίας και η μείωση των γεννήσεων αποτελούν ήδη πιεστικές ανησυχίες, με την αύξηση των hikikomori να επιδεινώνει αυτές τις δημογραφικές προκλήσεις. Επιπλέον, με ένα σημαντικό μέρος της νεότερης γενιάς να αποσύρεται από το εργατικό δυναμικό και την κοινωνική ζωή, ο οικονομικός και κοινωνικός ιστός της χώρας βρίσκεται υπό πίεση.

Με πληροφορίες από Forbes, CNN