Πότε ήταν η τελευταία φορά που κάθισες αναπαυτικά στον καναπέ, έστρεψες τα μάτια στο ταβάνι και αφέθηκες στο μαγικό ταξίδι του διαλογισμού, χωρίς να ακούς τις φωνές παιδιών, τον σύντροφό σου να ζητάει πράγματα ή τους γονείς σου που σε καλούν να φας;

Το να μένει κάποιος μόνος του – έστω για 10 λεπτά – μέσα στην ημέρα θα έπρεπε να θεωρείται θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, επιβεβλημένο από την κοινωνική ασφάλιση, προς όφελος της ψυχικής υγείας, της εσωτερικής αρμονίας… αλλά και της οικονομικής ελάφρυνσης των ταμείων.

Παρόλο που η ανεπιθύμητη μοναξιά δεν ενδείκνυται – τα επιστημονικά στοιχεία τη συνδέουν με διάφορες χρόνιες ασθένειες, είναι ανυπόφορος να σε συντροφεύει ασταμάτητα η φλυαρία των άλλων – πραγματική ή ψηφιακή.

«Α-μοναξιά» και διάβρωση της ευημερίας

Η «Α-μοναξιά» (A-loneliness) είναι μια λέξη που ορισμένοι ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούν πλέον για να αναφερθούν στον εκνευρισμό που νιώθει κάποιος όταν δεν μπορεί να απομονωθεί για λίγα λεπτά από την κοινωνική ή οικογενειακή ζωή, με αποτέλεσμα να «διαβρώνεται» η ευημερία του, όπως αναφέρει ο ψυχολόγος Robert Coplan.

Στην έρευνά του, διαπιστώνει ότι το συναίσθημα αυτό συνδέεται – τόσο στα παιδιά και τους εφήβους, όσο και στους ενήλικες – με υψηλότερα επίπεδα αντιλαμβανόμενου στρες, αρνητική διάθεση και συμπτώματα κατάθλιψης.

Μια μελέτη του 2022, μάλιστα, που εξέτασε την επίδραση της απουσίας στιγμών μοναξιάς σε διάφορα ζευγάρια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η «α-μοναξιά» ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για τους καβγάδες μεταξύ τους.

Διαβασε ακομα

H μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου

Μακριά από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις

Η ελευθερία που νιώθει κάποιος όταν βρίσκει χρόνο να περνά μακριά από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, του επιτρέπει να χαλαρώνει, να διώχνει τα αρνητικά συναισθήματα, να αυτοθεραπεύεται και να φορτίζει τις «μπαταρίες» του, καθώς η ενέργειά του εξαντλείται καθημερινά από την υπερβολική κοινωνικοποίηση.

Κανείς δεν πρέπει να αισθάνεται ένοχος που θέλει λίγα λεπτά μοναξιάς, ακόμη και αν αυτή η επιθυμία αποκλείει τα παιδιά, τους συντρόφους, τους γονείς ή τους φίλους.

«Η μοναξιά έχει κακή φήμη, επειδή είμαστε κοινωνικά ζώα και υποθέτουμε ότι οι άλλοι είναι δυστυχισμένοι όταν είναι μόνοι. Αυτό όμως δεν ισχύει πάντα. Εξάλλου, μπορεί να νιώθεις μοναξιά ακόμη και όταν περιβάλλεσαι από πολλούς ανθρώπους», επισημαίνει η Jennifer L. Smith, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Mather στο Ιλινόις.

Καλύτερα ηλεκτροσόκ

Η καθηγήτρια ψυχολογίας, Virginia Thomas, κάνει λόγο για μία «καμπύλη μάθησης», που μας καλεί να «ελέγξουμε τον σφυγμό των αναγκών μας». Υπάρχουν, ωστόσο, και εκείνοι που πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται καθόλου χρόνο για ενδοσκόπηση, με τους ειδικούς να αναφέρουν πως τα άτομα αυτά έχουν μια πραγματική αποστροφή στο να αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους.

Μερικοί άνθρωποι, όταν είναι μόνοι τους, ακούν τις σκέψεις τους ξανά και ξανά, «ενισχυμένες και παραμορφωμένες» και αν νιώθουν μοναξιά και έχουν κατάθλιψη «επαναλαμβάνουν τις ίδιες αρνητικές σκέψεις και ιδέες», λέει ο Tore Bonsaksen, καθηγητής και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Νορβηγίας.

Μάλιστα, σε μια σειρά από μελέτες που διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το ένα τέταρτο των γυναικών και τα δύο τρίτα των ανδρών που συμμετείχαν δήλωσαν ότι προτιμούν το ηλεκτροσόκ από το να περάσουν χρόνο μόνοι με τις σκέψεις τους.

Διαβασε ακομα

Φταίει το ταίρι σου ή μήπως φταις εσύ; Πώς να μη νιώθεις μοναξιά στη σχέση

Αγκαλιάζοντας τη μοναξιά μας

«Για να απολαύσουμε τη μοναξιά, πρέπει να αποδεχτούμε ότι είναι μία υγιής κατάσταση. Και, για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κάνει κοινωνικά διαλείμματα χωρίς να αισθανόμαστε ενοχές», συμπληρώνει ο Thomas.

Για ορισμένους ανθρώπους, το να βρουν λίγο χρόνο για τον εαυτό τους δεν είναι δύσκολο – το πρόβλημα είναι να μάθουν πώς να τον διαχειρίζονται σωστά, έτσι ώστε η μοναξιά να μην εκλαμβάνεται ως «χάσιμο χρόνου».

Ο Coplan πιστεύει ότι όσοι έχουν ανάγκη να μείνουν μόνοι τους θα πρέπει να το γνωστοποιούν στον στενότερο κύκλο τους. Εξάλλου, οι μικρο-στιγμές μοναξιάς βελτιώνουν σημαντικά τις σχέσεις. «Θα πρέπει να μπορούμε να πούμε: “Σε αγαπώ και απολαμβάνω να περνάω χρόνο μαζί σου, αλλά χρειάζομαι τον χώρο μου και αυτό θα είναι καλό και για τους δυο μας”», αναφέρει.

Σε μια μελέτη του 2021, η Thomas ανακάλυψε ότι μπορούν να αναπτυχθούν «συγκεκριμένες δεξιότητες» για να απολαμβάνεις ορισμένες δόσεις μοναξιάς, χωρίς απαραίτητα να γίνεσαι «μοναχικός λύκος». Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ένα άτομο μπορεί να βελτιώσει την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται ότι χρειάζεται απόσταση από τους άλλους και μόλις είναι έτοιμο, να αναζητά ξανά παρέα.

Διαβασε ακομα

Είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη η σύγχρονη λύση στη μοναξιά;

«Η ιδανική ισορροπία εξαρτάται από τις ατομικές ανάγκες. […] Εκείνοι που ζουν την πιο γόνιμη μοναξιά είναι όσοι μπορούν να χαλαρώσουν και να απολαύσουν τον χρόνο τους μόνοι τους, επειδή ξέρουν ότι θα ξαναβρούν την κοινωνική τους ζωή όταν το θελήσουν. Αποκομίζουν το καλύτερο και από τους δύο κόσμους», λέει η Thomas, ενώ συμπληρώνει πως, οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι επωφελούνται περισσότερο από τις στιγμές μοναξιάς καθώς μεγαλώνουν και αποκτούν μεγαλύτερο έλεγχο του χρόνου τους και καλύτερη γνώση των συναισθημάτων τους.

Με πληροφορίες από El Pais