Το να καθόμαστε όλοι μαζί για να απολαύσουμε ένα καλό γεύμα παρέα, είναι ένα ιδιότυπο χαρακτηριστικό των ανθρώπων. Γεύματα έξω με φίλους, δείπνα, γιορτινές συγκεντρώσεις, όπου τακτικά το παρακάνουμε με το φαγητό – το να τρώμε γεύματα με παρέα είναι κάτι τόσο συνηθισμένο, που σπάνια το παρατηρούμε, εκτός ίσως από την περίπτωση που η αίσθηση ότι δεν συμβαίνει αρκετά συχνά γίνεται κοινωνική μόδα.

Τα οικογενειακά δείπνα, για παράδειγμα, βρίσκονται τακτικά στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι ανησυχίες αυτές δεν αποτελούν σύγχρονη τάση και μπορεί να είναι τουλάχιστον 100 ετών. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι το να τρώμε μαζί δεν είναι μόνο κοινό, αλλά και κατά κάποιο τρόπο βαθιά ισχυρό. Αλλά γιατί;

Το να μοιραζόμαστε το φαγητό ως συμπεριφορά ανθρωπίνων σχέσεων είναι πιθανό να πηγαίνει πίσω πριν από την προέλευση του είδους μας, καθώς οι χιμπαντζήδες και οι μπονόμπο, δύο από τους πλησιέστερους πρωτεύοντες συγγενείς μας, μοιράζονται επίσης το φαγητό με τις κοινωνικές τους ομάδες, όπως έχουν παρατηρήσει οι βιολόγοι.

Όμως το να δίνουμε φαγητό στους πιο κοντινούς μας ανθρώπους δεν είναι το ίδιο με το να τρώμε μαζί, επισημαίνει ο κοινωνιολόγος Nicklas Neuman του Πανεπιστημίου της Ουψάλα στη Σουηδία. «Μπορείς να μοιράζεις τροφή ως αντικείμενο χωρίς να κάθεσαι και να τρως πραγματικά με άλλους», λέει. Οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν προσθέσει μια σειρά από πολύπλοκα κοινωνικά επίπεδα σε αυτή την πράξη.

Το πρώτο κοινό γεύμα μπορεί να έλαβε χώρα γύρω από μια φωτιά. Κανείς δεν είναι σίγουρος πότε οι άνθρωποι ή οι πρόγονοί τους έμαθαν για πρώτη φορά να μαγειρεύουν – οι εκτιμήσεις ποικίλλουν πολύ, με την παλαιότερη προτεινόμενη ημερομηνία να είναι πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια – αλλά όταν κάποιος μπήκε στον κόπο να κυνηγήσει ή να συλλέξει τροφή, να στήσει μια φωτιά και στη συνέχεια να μαγειρέψει πάνω της, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είχε μια κοινωνική ομάδα που θα τον βοηθούσε στα πολλά στάδια αυτής της διαδικασίας.

Και μόλις καθίσετε όλοι γύρω από μια φωτιά, έναν ζεστό, φωτεινό φάρο στο σκοτάδι, μπορεί να βρεθείτε να ξενυχτάτε αργότερα, ισχυρίζεται ο Robin Dunbar, βιολογικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτές οι επιπλέον ώρες της ημέρας μπορεί να ήταν χρυσές ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση με φαγητό.

Όποιες και αν είναι οι λεπτομέρειες της προέλευσής της, η κατανάλωση γευμάτων με παρέα συνδέεται με υψηλότερη ευημερία, διαπίστωσε ο Dunbar σε μια έρευνα του 2017, η οποία ρώτησε ανθρώπους που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο πόσο συχνά τρώνε γεύματα με άλλους.

Το να τρώει κανείς πιο συχνά με άλλους συσχετίστηκε με μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή και με το να έχει περισσότερους φίλους στους οποίους μπορεί να βασιστεί για υποστήριξη. Ο Dunbar πραγματοποίησε μια στατιστική ανάλυση που υποδηλώνει ότι τα γεύματα προκαλούσαν τα κοινωνικά αποτελέσματα, αντί να είναι το αποτέλεσμά τους.

«Το φαγητό ενεργοποιεί το σύστημα ενδορφινών του εγκεφάλου, το κύριο φαρμακολογικό υπόβαθρο των δεσμών στις σχέσεις μεταξύ των πρωτευόντων και των ανθρώπων», λέει ο Dunbar. «Το να τρώμε μαζί ως ομάδα ανεβάζει την επίδραση των ενδορφινών με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και το τρέξιμο με παρέα. Αυτό συμβαίνει επειδή η συγχρονισμένη δραστηριότητα αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών κατά δύο φορές».

Το να τρώμε με παρέα δεν είναι μια απλή, σταθερά θετική πράξη

Η κατανάλωση του ίδιου πράγματος την ίδια στιγμή με κάποιον άλλο τον κάνει να φαίνεται πιο αξιόπιστος, έμαθαν οι δημοσιογράφοι Cynthia Graeber και Nicola Twiley όταν ερεύνησαν το θέμα αυτό στο podcast τους Gastropod. Η Ayelet Fishbach του University of Chicago Booth School of Business, από την οποία πήραν συνέντευξη, διαπίστωσε ότι σε μια προσομοίωση επενδύσεων, οι άνθρωποι έδιναν περισσότερα χρήματα σε κάποιον με τον οποίο είχαν φάει την ίδια καραμέλα στο παρελθόν.

Επίσης, οι άνθρωποι που είχαν φάει τα ίδια σνακ ήταν επίσης πιο γρήγοροι στο να φτάσουν σε ένα ικανοποιητικό τέλος μιας διαπραγμάτευσης σε σχέση με τους ανθρώπους που δεν είχαν φάει μαζί. Η Fishbach υποδηλώνει ότι αυτό είναι ένα είδος κατάλοιπου μιας παλαιότερης εποχής, όταν ίσως το να έχει κανείς παρόμοιες προτιμήσεις στο φαγητό να αποτελούσε σαφέστερο σημάδι κοινών αξιών απ’ ό,τι σήμερα.

Αλλά το να τρώμε μαζί δεν είναι μια απλή, σταθερά θετική πράξη. Οι γιορτές, τα γεύματα στα οποία μοιράζεται μια υπερβολικά μεγάλη ποσότητα φαγητού, μπορεί να είναι εξαιρετικά χορογραφημένοι τρόποι επίδειξης υποταγής και ελέγχου. Σκεφτείτε μια παράδοση συγκομιδής κατά την οποία ένας γαιοκτήμονας παρέχει ένα μεγάλο γεύμα για τους εργάτες του, ή ένα πάρτι στο γραφείο όπου η γενναιοδωρία ενός εργοδότη, ή η έλλειψή της, εξετάζεται από τους παρευρισκόμενους. Και τα κανονικά οικογενειακά γεύματα, όσο και αν εξυμνούνται, δεν είναι απαραίτητα απαλλαγμένα από τριβές.

«Αν τους ρωτήσετε, οι άνθρωποι θα σας πουν ότι απολαμβάνουν τα κοινά γεύματα με τους φίλους και τους αγαπημένους τους. Αλλά μπορεί επίσης να είναι μια φρικτή εμπειρία το να τρως μαζί με αγαπημένα πρόσωπα», λέει ο Neuman. «Είναι επίσης ένας χώρος ελέγχου και κυριαρχίας». Γεύματα όπου κάποιος άλλος επικρίνει τακτικά τις αποφάσεις σας ή το βάρος σας δύσκολα βοηθούν στην ευημερία.

Διαβασε ακομα

Πώς να παραμείνεις fit τις γιορτές χωρίς να θυσιάσεις ούτε ένα μελομακάρονο

Πράγματι, σε ένα από τα τρέχοντα ερευνητικά προγράμματα του Neuman, σχετικά με τη στάση των ηλικιωμένων στη Σουηδία όσον αφορά το κοινό φαγητό, ανακάλυψε κάτι που μπορεί να προκαλέσει έκπληξη.

«Τους ρωτάμε επίτηδες αν αισθάνονται ενοχλημένοι όταν τρώνε μόνοι τους. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν το κάνουν», λέει. Τους αρέσει να τρώνε με άλλους, αλλά, τουλάχιστον στη συγκεκριμένη ομάδα ερωτηθέντων, δεν αισθάνονται την απώλεια αυτής της συνήθειας τόσο έντονα όσο θα περίμενε κανείς. Ίσως αυτό να έχει να κάνει με το αν υποφέρουν ήδη από μοναξιά, υποθέτει ο ίδιος: Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε ένα μοναχικό γεύμα μπορεί να ενισχύσει τη δυσφορία κάποιου.

«Αν όμως είστε άτομο που τρώει συχνά με άλλους, τότε πιθανώς, μια στο τόσο», λέει ο Neuman, «θα ήταν ωραίο να καθίσετε μόνοι σας για φαγητό».

Με πληροφορίες από BBC