Ξαφνικά, η Malak σταματά να μιλάει, σκύβει λίγο μπροστά και φιλάει το μωρό που κάθεται στην αγκαλιά της. Η αδελφή της Rahma έχει ξανθά μαλλιά και μπλε μάτια. Υπάρχει διαφορά ηλικίας 13 ετών μεταξύ τους. Αλλά για τη Malak -που έχασε τον πατέρα της σε ισραηλινή επίθεση στη Γάζα– το τεσσάρων μηνών μωρό είναι ένα αφάνταστα πολύτιμο δώρο.

«Την αγαπώ τόσο πολύ, με έναν τρόπο που κανείς άλλος δεν γνωρίζει», λέει.

Το BBC επισκέφθηκε ξανά τη Malak κι άλλους στη Γάζα καθώς πλησίαζε η πρώτη επέτειος του πολέμου. Πήραν για πρώτη φορά συνέντευξη από τη Malak τον Φεβρουάριο, αμέσως μετά τον θάνατο του πατέρα της, του Abed-Alrahman al-Najjar, ενός 32χρονου εργάτη γης.

Ο πατέρας επτά παιδιών ήταν μεταξύ των 70 ανθρώπων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ισραηλινής επιχείρησης κομάντος για τη διάσωση δύο ομήρων που κρατούσε η Χαμάς στη Ράφα. Κοιμόταν με την οικογένειά του σε μια σκηνή προσφύγων όταν έγινε η επιδρομή.

Η σκηνή τους βρισκόταν κοντά στον τόπο των μαχών. Η Malak έχασε το ένα της μάτι κατά την επίθεση. Υπέστη επίσης ένα τραύμα στο πλευρό της. Ήταν σοβαρά τραυματισμένη όταν συνάντησε έναν δημοσιογράφο του BBC, φωνάζοντας με αγωνία: «Πονάω. Έχασα τον πατέρα μου. Αρκετά!».

Έκτοτε, οι γιατροί τοποθέτησαν μια μικρή λευκή σφαίρα στην άδεια κόγχη του ματιού της. Έκριναν ότι είναι αρκετό μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος ώστε να της τοποθετηθεί ένα κατάλληλο προσθετικό μάτι.

Αλλά η Malak δεν παραπονιέται γι΄ αυτήν την απώλεια – αντίθετα, φαντάζεται πώς θα αντιδρούσε ο πατέρας της αν μπορούσε να κρατήσει στην αγκαλιά του τη μικρή Rahma, που γεννήθηκε τρεις μήνες μετά τον θάνατό του. Χαμογελάει και λέει: «Πάντα ήθελε να έχει μια κόρη με μπλε μάτια».

Μετά από όσα συνέβησαν, η Malak θέλει να εκπαιδευτεί ως οφθαλμίατρος, για να βοηθήσει άλλους που υποφέρουν όπως εκείνη. Κάθεται σε ένα τσιμεντένιο πάτωμα στο Χαν Γιουνίς στη νότια Γάζα μαζί με το μωρό και τα άλλα πέντε μικρότερα αδέλφια της – τρεις αδελφές, δύο αδελφοί, ηλικίας μεταξύ τεσσάρων και 12 ετών. Πριν από τον πόλεμο, ο πατέρας τους δούλευε σκληρά στα αγροκτήματα για να συντηρήσει την οικογένειά του.

Τότε ήρθε η 7η Οκτωβρίου 2023 και η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ κατά την οποία σκοτώθηκαν πάνω από 1.200 Ισραηλινοί – ανάμεσά τους και δεκάδες παιδιά. Περισσότεροι από 250 όμηροι απήχθησαν στη Γάζα. Είχαν συλληφθεί 30 παιδιά, μεταξύ των οποίων και ένα μωρό εννέα μηνών.

Η επίθεση προκάλεσε τη χερσαία εισβολή του Ισραήλ, τις ανελέητες αεροπορικές επιδρομές και τις μάχες με τη Χαμάς. Σχεδόν 42.000 άνθρωποι έχουν πλέον σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που διοικείται από τη Χαμάς. Περίπου το 90% του πληθυσμού της Γάζας – σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι – έχουν εκτοπιστεί, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Η οικογένεια τηςMalak έχει ξεριζωθεί τέσσερις φορές.

«Κουβαλάω έναν πόνο που ούτε τα βουνά δεν μπορούν να αντέξουν», λέει. «Εκτοπιστήκαμε και νιώθω ότι όλη μας η ζωή είναι εκτοπισμός. Μετακινούμαστε από τόπο σε τόπο».

Φόβος και αβεβαιότητα

Η ισραηλινή κυβέρνηση αρνείται να επιτρέψει σε ξένους δημοσιογράφους να εισέλθουν στη Γάζα και το BBC βασίζεται σε μια ομάδα τοπικών ρεπόρτερ για να καλύψει την ανθρωπιστική κρίση. Τους ενημέρωσαν με ερωτήσεις και τους ζήτησαν να επικοινωνήσουν με ορισμένους από τους Παλαιστίνιους με τους οποίους είχαν μιλήσει στη Γάζα τους τελευταίους 12 μήνες.

Αυτοί οι δημοσιογράφοι μοιράζονται τον φόβο και τον εκτοπισμό των ανθρώπων για τους οποίους κάνουν ρεπορτάζ. Ο εκτοπισμός σημαίνει αβεβαιότητα. Συνεχής φόβος. Θα γυρίσει το παιδί που στάλθηκε για έναν κουβά νερό στο σπίτι; Ή θα επιστρέψει για να βρει το σπίτι του ισοπεδωμένο και την οικογένειά του θαμμένη κάτω από τα ερείπια; Αυτά είναι τα ερωτήματα που στοιχειώνουν καθημερινά τη νεαρή χήρα του Abed-Alrahman, Nawara.

«Υπάρχουν πάντα βομβαρδισμοί και είμαστε πάντα φοβισμένοι, τρομοκρατημένοι. Κρατάω συνεχώς τα παιδιά μου κοντά μου και τα αγκαλιάζω», λέει. Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) λένε στους ανθρώπους να μετακινηθούν στις λεγόμενες «ανθρωπιστικές ζώνες». Οι άνθρωποι φεύγουν αλλά συχνά δεν βρίσκουν ασφάλεια. Όταν μετακινούνται, ο αγώνας για τον εντοπισμό τροφίμων, καυσόξυλων και φαρμάκων σε ένα άγνωστο μέρος αρχίζει πάλι. Οι al-Najjars είναι τώρα πίσω στο σπίτι της οικογένειάς τους, αλλά γνωρίζουν ότι μπορεί να χρειαστεί να φύγουν ξανά. Αυτή είναι η αναπόφευκτη πραγματικότητα της ζωής τους μετά από ένα χρόνο πολέμου. Σύμφωνα με τα λόγια της Nawara, «δεν υπάρχει ασφαλές μέρος στη Λωρίδα της Γάζας».

Η Nawara διαμαρτύρεται για την υπερχείλιση των λυμάτων στο δρόμο. Την έλλειψη ιατρικών προμηθειών. Όπως τόσοι πολλοί στη Γάζα, χωρίς εισόδημα, εξαρτάται από τα τρόφιμα που μπορούν να προσφέρουν τα πεθερικά της ή οι φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Δεν υπάρχουν ανοιχτά σχολεία για τα παιδιά της, τα οποία είναι μεταξύ των 465.000 που εκτιμά η Unicef ότι επηρεάζονται από το κλείσιμο των σχολείων εκεί. «Η υγεία μας – των παιδιών μου και η δική μου – είναι κακή. Είναι πάντα άρρωστα, έχουν πάντα πυρετό ή διάρροια. Πάντα αισθάνονται αδιαθεσία», προσθέτει η Nawara.

Μέσα από όλα αυτά, κρατάει τη μνήμη του συζύγου της Abed-Alrahman. «Κοιτάζω τη φωτογραφία του και συνεχίζω να του μιλάω. Φαντάζομαι ότι είναι ακόμα ζωντανός», λέει. «Συνεχίζω να του μιλάω στο τηλέφωνο σαν να μου απαντάει και φαντάζομαι ότι μου απαντάει. Κάθε μέρα κάθομαι μόνη μου, αναφέρω το όνομά του, του μιλάω και κλαίω. Νιώθω ότι γνωρίζει όλα όσα περνάω».

Και η Malak έχει αυτήν την καθημερινή τελετουργία. Αυτή και μία από τις αδελφές της προσπαθούν να κάνουν κάθε μέρα μια φιλανθρωπική πράξη στη μνήμη του πατέρα τους. Όταν είναι δυνατόν, η θεία τους κάνει ένα δώρο φαγητού για τον νεκρό. «Το βράδυ, το βάζουμε έξω και προσευχόμαστε γι’ αυτόν», λέει η Malak.

«Πεθαίνουν παιδιά μπροστά στα μάτια μας»

Ο Elawa, 32 ετών, εργάζεται στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου al-Shifa στη βόρεια Γάζα. Στην αρχή του πολέμου ήταν το μεγαλύτερο ιατρικό συγκρότημα στη Λωρίδα της Γάζας. Τώρα, ένα μεγάλο μέρος του νοσοκομείου είναι ερείπια μετά από δύο μεγάλες επιδρομές των IDF, οι οποίοι δήλωσαν ότι η Χαμάς και άλλοι ένοπλοι χρησιμοποιούσαν τις εγκαταστάσεις για να σχεδιάζουν και να εξαπολύουν επιθέσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Η κατηγορία απορρίπτεται από το υπουργείο Υγείας της Γάζας, το οποίο κατηγορεί το Ισραήλ ότι διέπραξε εγκλήματα πολέμου στο al-Shifa.

Ο Elawa έχει δει παιδιά να πεθαίνουν μπροστά του. Θύματα πολέμου. Από ασθένειες, που συχνά προκαλούνται από την έλλειψη καθαρού νερού. Και όταν το BBC τον συνάντησε για πρώτη φορά, η περιοχή αντιμετώπιζε οξύ υποσιτισμό.

Τον Φεβρουάριο -όταν το BBC πήρε για πρώτη φορά συνέντευξη από τον Elawa- περιέγραψε ότι έγινε μάρτυρας του θανάτου του δύο μηνών Mahmoud Fatou. Το αγοράκι πέθανε αμέσως μετά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο.

«Αυτό το παιδί δεν μπορούσε να εφοδιαστεί με γάλα. Η μητέρα του δεν είχε εφοδιαστεί με τρόφιμα για να μπορέσει να το θηλάσει», δήλωσε.

Ο γιος του Elawa γεννήθηκε 12 ημέρες μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Μετά τον θάνατο του Mahmoud Fatou, αναλογίστηκε τη δική του οικογενειακή κατάσταση. «Ήμασταν όλοι σοκαρισμένοι – αυτό το παιδί θα μπορούσε να είναι το δικό μας παιδί. Ίσως ο γιος μου μετά από λίγες ημέρες να είναι ακριβώς σαν κι αυτόν», είπε. Ευτυχώς, ο γιος του είναι υγιής και πρόκειται να γιορτάσει τα πρώτα του γενέθλια.

Ο γιατρός αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα με σχεδόν όλους τους άλλους στη βόρεια Γάζα. Το σπίτι του καταστράφηκε και αναγκάστηκε να μετακομίσει με την οικογένειά του σε αυτό ενός ασθενούς.

Ο ΟΗΕ και οι ανθρωπιστικές ΜΚΟ στη Γάζα λένε ότι το Ισραήλ εμποδίζει τακτικά την είσοδο βοήθειας. Για παράδειγμα, κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου, ο ΟΗΕ δήλωσε ότι το 69% των αιτημάτων για τη μεταφορά βοήθειας και το 95% των αποστολών για την παροχή καυσίμων και φαρμάκων σε δεξαμενές νερού, πηγάδια και εγκαταστάσεις υγείας στη βόρεια Γάζα, απορρίφθηκαν. Το Ισραήλ αρνείται ότι εμποδίζει τη βοήθεια.

Ο Elawa έκανε ουρά για φαγητό όποτε μπορούσε να βρει ελεύθερο χρόνο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τραυματιστεί όταν οι ισραηλινές δυνάμεις άνοιξαν πυρ στον κυκλικό κόμβο Nabulsi στη βόρεια Γάζα στις 29 Φεβρουαρίου.

Χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί με την ελπίδα να τους δοθεί αλεύρι από μια αυτοκινητοπομπή βοήθειας που συνοδευόταν από τις IDF. Περισσότεροι από 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από 700 τραυματίστηκαν σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Ο IDF δήλωσε ότι τα περισσότερα θύματα προκλήθηκαν από τον συνωστισμό των ανθρώπων που έσπευσαν στα φορτηγά.

Ο στρατός ανέφερε ότι υπήρξαν δύο περιστατικά στον κυκλικό κόμβο. Έριξε προειδοποιητικές βολές και στη συνέχεια πυροβόλησε εναντίον ατόμων που τα στρατεύματα πίστευαν ότι αποτελούσαν απειλή. Πολυάριθμοι επιζώντες αμφισβητούν αυτόν τον απολογισμό και λένε ότι ο τραυματισμός προκλήθηκε από τον στρατό που πυροβόλησε το πλήθος.

Ο Elawa περιέθαλψε το δικό του τραύμα και στη συνέχεια πήγε να βοηθήσει τους επιζώντες. Μέσα σε λίγες ημέρες επέστρεψε στην υπηρεσία του στο al-Shifa.

Ένας δημοσιογράφος του BBC επέστρεψε πρόσφατα και βρήκε τον Elawa να εργάζεται ακόμη στο τμήμα επειγόντων περιστατικών.

Διαβασε ακομα

Τρεις πατάτες και δύο αυγά, 40 ευρώ: Το πρόσωπο της ακραίας πείνας στη Γάζα

«Είναι τα μόνα που πραγματικά συγκινούν τα συναισθήματά μας, ειδικά όταν έχουν χάσει τα άκρα τους. Είναι μια πραγματικά συναισθηματική και σπαρακτική κατάσταση. Βλέπουμε παιδιά που δεν έχουν βιώσει ακόμα πολλά από τη ζωή, να χάνουν τα πόδια τους».

Σε ένα διάλειμμα, βγαίνει έξω και δείχνει τα ερείπια διαφόρων κτηρίων. «Κάποτε είχε μια μονάδα εντατικής θεραπείας, ένα χειρουργείο και ένα καρδιολογικό τμήμα», λέει. «Είτε πρόκειται για ιατρικές συσκευές, εξοπλισμό ή οτιδήποτε άλλο, όλα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, ακόμη και τα κρεβάτια. Χρειαζόμαστε ένα πλήρως εξοπλισμένο νοσοκομείο, που θα χτιστεί από την αρχή».

Όταν επέστρεψε μετά τη δεύτερη ισραηλινή επιδρομή, υπήρχε μια ακατανίκητη δυσοσμία θανάτου από τους ομαδικούς τάφους. Ένας από τους διευθυντές του νοσοκομείου, ο Mohamed Mughir, λέει ότι υπήρχαν «σημάδια εκτελέσεων στο πεδίο, σημάδια δεσίματος, τραύματα από πυροβολισμούς στο κεφάλι και σημάδια βασανιστηρίων στα άκρα» σε μερικά από τα πτώματα.

Οι IDF αρνούνται τους ισχυρισμούς για εγκλήματα πολέμου και λένε ότι οι τάφοι περιέχουν πτώματα που ξεθάφτηκαν και στη συνέχεια ξαναθάφτηκαν από τον στρατό όταν έψαχνε για νεκρούς Ισραηλινούς ομήρους.

«Ο ισχυρισμός ότι οι IDF έθαψαν πτώματα Παλαιστινίων είναι αβάσιμος και αβάσιμος», αναφέρει. Ο Διευθυντής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, Φόλκερ Τερκ, λέει ότι, δεδομένου αυτού που αποκαλεί «το κλίμα ατιμωρησίας που επικρατεί», θα πρέπει να υπάρξει ανεξάρτητη διεθνής έρευνα.

Υπάρχει περισσότερο φαγητό τώρα. Ο Elawa έχει προμήθεια αλεύρου, αλλά λέει ότι δεν υπάρχουν λαχανικά, φρούτα ή κρέας. Αντ’ αυτού χρησιμοποιούν κονσέρβες τροφίμων. Όπως τόσοι πολλοί που εργάζονται για να σώσουν ζωές στη Γάζα, ο Elawa προσεύχεται να τελειώσει ο πόλεμος.

«Θέλουμε να επιστρέψουμε στις παλιές μας ζωές, να μπορούμε να κοιμόμαστε με ασφάλεια, να περπατάμε στους δρόμους με ασφάλεια, να επισκεπτόμαστε τους αγαπημένους μας και τους συγγενείς μας – όσους είναι ακόμη ζωντανοί».

Με πληροφορίες από BBC