Η μαία Siro Devi είναι προσκολλημένη στη Monica Thatte και κλαίει με λυγμούς. Η Monica, γύρω στα 30, έχει επιστρέψει στη γενέτειρά της, την ινδική πόλη Μπιχάρ, όπου η Siro έχει ξεγεννήσει εκατοντάδες μωρά.

Αλλά αυτή δεν είναι μια απλή επανένωση. Υπάρχει μια οδυνηρή ιστορία πίσω από τα δάκρυα της Siro. Λίγο πριν γεννηθεί η Monica, η Siro και πολλές Ινδές μαίες σαν κι αυτήν, δέχονταν τακτικά πιέσεις να δολοφονήσουν νεογέννητα κορίτσια. Η Monica, σύμφωνα με τα στοιχεία, είναι μία από αυτές που τα έσωσαν.

Η ιστορία έχει τις ρίζες της 30 χρόνια πριν, όταν μία κυβερνητική οργάνωση εντόπισε τις γυναίκες που βρίσκονταν πίσω από τη δολοφονία κοριτσιών στην περιοχή Κατιχάρ, όπου, υπό την πίεση των γονέων των νεογέννητων, τα σκότωναν με χημικά ή απλά σφίγγοντάς τους τον λαιμό.

Η Hakiya Devi, η μεγαλύτερη σε ηλικία από τις άλλες μαίες, παραδέχθηκε σε συνέντευξη της στο BBC ότι είχε σκοτώσει 12 ή 13 μωρά. Μια άλλη μαία, η Dharmi Devi, εξομολογήθηκε ότι σκότωσε περισσότερα – τουλάχιστον 15-20. Είναι αδύνατο να εξακριβωθεί ο ακριβής αριθμός των μωρών που μπορεί να έχουν σκοτώσει, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία.

Ωστόσο, παρουσιάστηκαν σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 1995 από μια ΜΚΟ, η οποία βασίστηκε σε συνεντεύξεις με περισσότερες από 30 μαίες. Αν οι εκτιμήσεις της έκθεσης είναι ακριβείς, περισσότερα από 1.000 κοριτσάκια δολοφονούνταν κάθε χρόνο σε μια περιοχή, από μόλις 35 μαίες. Σύμφωνα με την έκθεση, το Μπιχάρ είχε τότε περισσότερες από μισό εκατομμύριο μαίες. Και η παιδοκτονία δεν περιοριζόταν μόνο στο Μπιχάρ. Η άρνηση εντολών, είπε η Hakiya, δεν αποτελούσε σχεδόν ποτέ επιλογή για μια μαία.

«Η οικογένεια κλείδωνε το δωμάτιο και στεκόταν από πίσω μας με ξύλα», λέει η Hakiya Devi. Μας έλεγαν ότι έχουν ήδη 4-5 κόρες και ότι αυτό θα εξαφάνιζε τον πλούτο τους. Έλεγαν ότι μόλις δώσουν προίκα για τα κορίτσια τους θα πεθάνουν από την πείνα. ‘Σκοτώστε την’ μας έλεγαν».

«Σε ποιον θα μπορούσαμε να διαμαρτυρηθούμε; Ήμασταν φοβισμένες. Αν πηγαίναμε στην αστυνομία, θα είχαμε προβλήματα. Αν μιλούσαμε, οι άνθρωποι θα μας απειλούσαν».

«Τα αγόρια είναι πάνω από το έδαφος»

Ο ρόλος της μαίας στην αγροτική Ινδία έχει τις ρίζες του στην παράδοση και επιβαρύνεται από τη σκληρή πραγματικότητα της φτώχειας και της κάστας. Η μαιευτική ήταν ένα επάγγελμα που τους κληροδοτήθηκε από τις μητέρες και τις γιαγιάδες. Ζούσαν σε έναν κόσμο όπου η άρνηση εντολών από ισχυρές οικογένειες της ανώτερης κάστας ήταν αδιανόητη.

Στη μαία μπορούσαν να υποσχεθούν ένα σαρίκι, ένα σακί σιτηρά ή ένα μικρό χρηματικό ποσό για τη θανάτωση ενός μωρού. Μερικές φορές ακόμη και αυτό δεν πληρωνόταν. Η γέννηση ενός αγοριού τους απέφερε περίπου 1.000 ρουπίες. Η γέννηση ενός κοριτσιού τους απέφερε τα μισά.

Ο λόγος γι΄ αυτήν την ανισορροπία ήταν βαθιά ριζωμένος στο έθιμο της Ινδίας να δίνεται προίκα, εξήγησαν. Αν και το έθιμο αυτό τέθηκε εκτός νόμου το 1961, εξακολουθούσε να διατηρείται ισχυρά τη δεκαετία του ’90 – και μάλιστα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Η προίκα μπορεί να είναι οτιδήποτε – μετρητά, κοσμήματα, σκεύη. Αλλά για πολλές οικογένειες, πλούσιες ή φτωχές, είναι ο όρος ενός γάμου. Και αυτό είναι που, για πολλούς, εξακολουθεί να κάνει τη γέννηση ενός γιου γιορτή και τη γέννηση μιας κόρης οικονομικό βάρος.

Η Siro Devi χρησιμοποίησε μια ζωντανή φυσική εικόνα για να εξηγήσει αυτή τη διαφορά. «Ένα αγόρι είναι πάνω από το έδαφος – ψηλότερα. Μια κόρη είναι κάτω από το έδαφος – χαμηλότερα. Είτε ένας γιος ταΐζει ή φροντίζει τους γονείς του είτε όχι, όλοι θέλουν ένα αγόρι».

Η προτίμηση για τους γιους φαίνεται στα στοιχεία της Ινδίας σε εθνικό επίπεδο. Η πιο πρόσφατη απογραφή της, το 2011, κατέγραψε αναλογία 943 γυναικών για κάθε 1.000 άνδρες. Πρόκειται ωστόσο για βελτίωση σε σχέση με τη δεκαετία του 1990 – στην απογραφή του 1991, η αναλογία ήταν 927/1.000.

Στόχος να σωθούν τα κορίτσια

Το 1996 ξεκίνησε μία μικρή, σιωπηλή αλλαγή. Οι μαίες που κάποτε εκτελούσαν αυτές τις εντολές, είχαν αρχίσει να αντιστέκονται.

Η αλλαγή αυτή υποκινήθηκε από την Anila Kumari, μια κοινωνική λειτουργό που υποστήριζε τις γυναίκες στα χωριά γύρω από το Katihar και ήταν αφοσιωμένη στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών αυτών των δολοφονιών.

Η προσέγγιση της Anila ήταν απλή. Ρώτησε τις μαίες: «Θα το κάνατε αυτό στην ίδια σας την κόρη;». Η ερώτησή της προφανώς διαπέρασε χρόνια εκλογίκευσης και άρνησης. Οι μαίες πήραν κάποια οικονομική βοήθεια μέσω κοινοτικών ομάδων και σταδιακά ο κύκλος της βίας διακόπηκε.

Η Siro εξήγησε αυτή την αλλαγή. «Όποιος μου ζητούσε να σκοτώσω το κορίτσι τους έλεγα ότι θα το πάω στην Anila». Οι μαίες έσωσαν τουλάχιστον πέντε νεογέννητα κορίτσια από οικογένειες που ήθελαν να τα σκοτώσουν ή τα είχαν ήδη εγκαταλείψει. Ένα παιδί πέθανε, αλλά η Anila κανόνισε να σταλούν τα άλλα τέσσερα στην πρωτεύουσα του Μπιχάρ, την Πάτνα, σε μια ΜΚΟ που οργάνωσε την υιοθεσία τους.

Η ιστορία θα μπορούσε να είχε τελειώσει εκεί. Αλλά τι να απέγιναν, άραγε, τα κορίτσια που υιοθετήθηκαν. Πού τα πήγε η ζωή;

Η ομάδα του BBC World Service, ήρθε σε επαφή με μια γυναίκα ονόματι Medha Shekar, η οποία, τη δεκαετία του ’90, ερευνούσε τις παιδοκτονίες στο Bihar, όταν τα μωρά που διέσωσε η Anila και οι μαίες άρχισαν να φτάνουν στη ΜΚΟ της. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Medha ήταν ακόμα σε επαφή με μια νεαρή γυναίκα που, όπως πίστευε, ήταν ένα από αυτά τα μωρά που διασώθηκαν.

Η Anila είπε ότι είχε δώσει σε όλα τα κορίτσια που είχαν σωθεί από τις μαίες το πρόθεμα «Kosi» πριν από το όνομά τους, ως φόρο τιμής στον ποταμό Kosi στο Bihar. Η Medha θυμόταν ότι η Monica είχε πάρει το όνομα της με αυτό το πρόθεμα «Kosi» πριν από την υιοθεσία της.

Το γραφείο υιοθεσίας δεν άφησε την ομάδα να δει τα αρχεία της Monica, οπότε δεν μπορούσε να είναι σίγουρη. Αλλά η καταγωγή της από την Πάτνα, η κατά προσέγγιση ημερομηνία γέννησής της και το πρόθεμα «Kosi» οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: Η Monica είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ένα από τα πέντε μωρά που διέσωσαν η Anila και οι μαίες.

Η Monica δήλωσε ότι αισθάνεται τυχερή που υιοθετήθηκε από μια αγαπημένη οικογένεια. «Αυτός είναι ο ορισμός μου για μια φυσιολογική ευτυχισμένη ζωή και την ζω», είπε. Η Monica γνώριζε ότι είχε υιοθετηθεί από το Μπιχάρ, αλλά δεν γνώριζε περισσότερες λεπτομέρειες για τις συνθήκες της υιοθεσίας της. Νωρίτερα φέτος, ταξίδεψε στο Μπιχάρ για να συναντήσει την Anila και την Siro. «Έκαναν τη σκληρή δουλειά και τώρα είναι τόσο περίεργες να γνωρίσουν το αποτέλεσμα. Οπότε σίγουρα, θα ήθελα να τις γνωρίσω».

Διαβασε ακομα

«Τα χίλια κοψίματα»: Καταγγέλλοντας την ενδοοικογενειακή βία μέσα από εικόνες

Η Anila δάκρυσε από χαρά όταν γνώρισε τη Monica. Αλλά η αντίδραση της Siro ήταν διαφορετική. Έκλαιγε δυνατά, κρατώντας τη Monica κοντά της και χτενίζοντας τα μαλλιά της. «Σε πήρα στο ορφανοτροφείο για να σώσω τη ζωή σου. Η ψυχή μου έχει γαλήνη τώρα», της είπε.

Μπορεί ό,τι συνέβη να ανήκει στο παρελθόν, αυτό όμως που δεν ανήκει στο παρελθόν είναι η προκατάληψη που εξακολουθούν να έχουν ορισμένοι απέναντι στα κοριτσάκια. Οι αναφορές για παιδοκτονίες είναι πλέον σχετικά σπάνιες, αλλά οι εκτρώσεις με επιλογή φύλου παραμένουν συχνές, παρά το γεγονός ότι είναι παράνομες από το 1994.

Αρκεί να ακούσει κανείς τα παραδοσιακά λαϊκά τραγούδια που τραγουδιούνται κατά τη διάρκεια του τοκετού, γνωστά ως Sohar, σε μέρη της βόρειας Ινδίας: Η χαρά επιφυλάσσεται για τη γέννηση ενός αρσενικού παιδιού. Μέχρι και σήμερα, το 2024, γίνεται προσπάθεια να καταφέρουν οι ντόπιοι τραγουδιστές να αλλάξουν τους στίχους, ώστε το τραγούδι να γιορτάζει τη γέννηση ενός κοριτσιού.

Τα 30 χρόνια που πέρασαν σε αυτή την ιστορία δεν αφορούσαν ποτέ μόνο το παρελθόν. Ήταν η αντιμετώπιση μιας άβολης αλήθειας. Το παρελθόν δεν μπορεί να αναιρεθεί, αλλά μπορεί να μεταμορφωθεί. Και σε αυτή τη μεταμόρφωση, ίσως υπάρχει ελπίδα.

Με πληροφορίες από BBC