Γεννημένος στην Αθήνα το 1964, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου κέρδισε από νωρίς την αναγνώριση ως ζωγράφος και καλλιτέχνης comics, προτού στραφεί στις παραστατικές τέχνες, ως σκηνοθέτης, χορογράφος, performer και σχεδιαστής σκηνικών, κοστουμιών, μακιγιάζ και φωτισμού.

Υπήρξε μαθητής του εμβληματικού Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη πριν σπουδάσει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Το 1986 δημιούργησε την Ομάδα Εδάφους, που αποτέλεσε το αρχικό όχημα για τις πρωτότυπες σκηνικές του παραγωγές, υβρίδια σωματικού θεάτρου, πειραματικού χορού και performance art.

Ξεκινώντας από την underground σκηνή, η Ομάδα αμφισβήτησε τις αντιλήψεις και απέκτησε έναν αυξανόμενο αριθμό αφοσιωμένων οπαδών.

Η Μήδεια, το 1993, σηματοδότησε τη μετάβαση της Ομάδας στα μεγάλα θέατρα και θεωρείται το εμβληματικό της έργο.

MEDEA (2008) / extracts from the project by Dimitris Papaioannou from Dimitris Papaioannou on Vimeo.

Η Ομάδα Εδάφους διήρκεσε 17 χρόνια, έως το 2002, και έβαλε ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στην καλλιτεχνική σκηνή της Ελλάδας.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας και ο συγκινητικός ρόλος του Έρωτα

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έγινε ευρέως γνωστός το 2004 ως δημιουργός των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004.

Ο ιπτάμενος έρωτας, που πρωταγωνίστησε σε μία από τις πιο εμβληματικές τελετής έναρξης Ολυμπιακών Αγώνων που έχουμε παρακολουθήσει ποτέ, κρύβει μια συγκινητική ιστορία, την οποία αφηγήθηκε ο διάσημος χορευτής και χορογράφος στο περιοδικό Antivirus το 2017.

«Όταν ήμουν 17 ετών στη Μύκονο, συνάντησα τον πρώτο έρωτα της ζωής μου. Ήταν ένας Γερμανός, που λεγόταν Peter και για τον οποίο έχω κάνει πολλά κόμικς. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου, που κατάλαβα τι σημαίνει έρωτας. Δεν ήταν σαρκικά ολοκληρωμένος. Ήταν η ιστορία συνάντησης δύο αγοριών, που εμένα με συντάραξε απολύτως. Αισθάνθηκα για πρώτη φορά στη ζωή μου -και σ’ ένα κόμικ μου το γράφω αυτό – ότι μπορώ να πεθάνω από απόλυτη ικανοποίηση. Ποίηση. Συγκεκριμένα, ήταν ένα δειλινό που επιστρέφαμε από το μπάνιο αγκαλιασμένοι στο καραβάκι, που αισθάνθηκα ότι είμαι τόσο γεμάτος από ζωή, που και να φύγω τότε, εκείνη τη στιγμή, ήταν οκ. Εκεί συνειδητοποίησα την τεράστια ενέργεια που δίνει ο έρωτας.

Περάσαμε, λοιπόν, μερικές μέρες με τον Peter – ήταν αρκετά μεγαλύτερός μου – και όπως ήταν απόλυτα φυσικό με αποχαιρέτησε. Εγώ λοιπόν, πρωτάρης, άρχιζα να του γράφω γράμματα, να ζωγραφίζω, να φτιάχνω πράγματα γι’ αυτόν. Εκείνος έστελνε που και που κάτι κάρτες. Αργότερα συνειδητοποίησα ότι η στέρηση αυτής της εμπειρίας, πρώτα βασικά η εμπειρία και μετά το κενό που δημιούργησε, γέννησε τόσα πολλά δημιουργήματα και έτσι κατάλαβα πώς ο έρωτας είναι μια μεγάλη γενεσιουργός δύναμη.

Δημήτρης Παπαϊωάννου

Στα 28 μου χρόνια βρέθηκα στο Βερολίνο, την εποχή που έπεσε το τείχος. Είχα μόνο τη διεύθυνση του Peter, όχι το τηλέφωνο του. Τον είχα ξεπεράσει πια, ήμουν σε άλλη σχέση, αλλά βρισκόμουν όσο πιο κοντά μπορούσα να βρεθώ. Είχα συναντήσει ένα παιδί, Γερμανό, που δούλευε σε μια τηλεφωνική εταιρεία και του έδωσα τα στοιχεία να βρει το τηλέφωνο. Το παιδί αυτό την επόμενη ημέρα με ενημέρωσε πως βρήκε το τηλέφωνο του, το κάλεσε και έμαθε πως μόλις χθες ο Peter είχε μετακομίσει αλλού και δεν είχε αφήσει στοιχεία. Μια μέρα διαφορά. Θυμάμαι να χαμογελώ και να λέω, πως δεν ήταν γραφτό να ξαναβρεθούμε.

Δέκα χρόνια μετά έρχεται η στιγμή, της τελετή έναρξης. Με την ευκαιρία της μυθολογίας, της ιστορίας του τόπου, και του τρόπου με τον οποίο δημιουργήθηκε το κόνσεπτ, στην Κλεψύδρα (έργο αξεπέραστο του ιδιοφυούς Άγγελου Μέντη) τη στιγμή που ξαναγεννιέται η ιστορία της τέχνης του τόπου, έβαλα τον έρωτα να υπερίπταται, να περπατά στον αέρα και να δημιουργεί ολόκληρη την Ελληνική Τέχνη.

Και εγώ ήξερα από που έρχεται αυτό. Την επόμενη ημέρα, λοιπόν, λαμβάνω στα γραφεία του 2004 μια κάρτα που μου έγραφε: “Γεια σου είμαι ο Peter και με δάκρυα στα μάτια συνειδητοποίησα εχθές το βράδυ, βλέποντας τηλεόραση ότι εσύ είσαι αυτός, που έκανε όλο αυτό. Δε σε έχω ξεχάσει ποτέ. Αναρωτιέμαι πως είσαι και τι κάνεις… είμαι βαθύτατα συγκινημένος”. Έλαβα αυτή την κάρτα και σκέφτηκα πως έτσι έπρεπε να κλείσει αυτός ο κύκλος. Την έβαλα σ’ ένα συρτάρι και δεν απάντησα ποτέ.

Εξέπεμψα ένα σήμα στον πλανήτη και το σήμα έφτασε στον παραλήπτη απ’ τον οποίο ξεκίνησε όλη η προσωπική μου κοσμοθεωρία μου για το τι σημαίνει έρωτας. Η προσωπική μου σύνδεση με την έννοια έρως…»

Επανεκκίνηση με το 2

Επανεκκίνησε τη θεατρική του καριέρα το 2006 με την παραγωγή «2», όπου βρέθηκε στην παράδοξη θέση να δημιουργεί πρωτοποριακά έργα σε μεγάλα Αθηναϊκά θέατρα, τα οποία παράλληλα κατέρριπταν ρεκόρ διαδοχικών σεζόν και εξασφάλιζαν πάνω από 100.000 εισιτήρια.

Το 2009, άρχισε να χρησιμοποιεί αυτή την πλατφόρμα για να δημιουργεί θεατρικά πειράματα σε μεγάλη κλίμακα: Το «Πουθενά» (2009) για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου Εθνικού Θεάτρου και το «Μέσα» (2011) για το θέατρο Παλλάς.

Το 2012, απογυμνώνοντας το έργο του στα απολύτως απαραίτητα, δημιούργησε την «Πρώτη ύλη» για το Φεστιβάλ Αθηνών, με τον ίδιο να επιστρέφει στη σκηνή μετά από δέκα χρόνια απουσίας.

Στην ίδια αναζήτηση της απλότητας, δημιούργησε το 2014 το «Still life», το πρώτο έργο που περιόδευσε εκτενώς σε Ευρώπη, Νότια Αμερική, Ασία και Αυστραλία.

Το 2015, δημιούργησε την Τελετή Έναρξης για τους Πρώτους Ευρωπαϊκούς Αγώνες του Μπακού.

Οι 25 παραγωγές του Παπαϊωάννου καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα, από έργα εντελώς προσωπικά και οικεία μέχρι μαζικά θεάματα με χιλιάδες ερμηνευτές, και έχουν παρουσιαστεί σε ποικίλους χώρους, από τον περίφημο αντεργκράουντ κατειλημμένο θεατρικό χώρο του στην Αθήνα ως το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και από στάδια ολυμπιακών διαστημικών εκδηλώσεων μέχρι το Théâtre de la Ville του Παρισιού και το Teatro Olimpico στη Βιτσέντσα.

Το 2017 δημιούργησε τον «Μεγάλο δαμαστή», το πρώτο διεθνές του εγχείρημα με δέκα συμπαραγωγούς στους οποίους περιλαμβάνεται και το Φεστιβάλ της Αβινιόν.

«Ο Μεγάλος Δαμαστής» βρισκόταν σε διεθνή περιοδεία για δυόμισι χρόνια, περνώντας από 4 ηπείρους, 23 χώρες και 38 πόλεις. Παρουσιάστηκε συνολικά 112 φορές, μπροστά σε περισσότερους από 90.000 θεατές.

Το έργο τιμήθηκε με το ειδικό βραβείο Europe Theatre Prize στη Ρώμη το 2017 και ο Παπαϊωάννου ήταν υποψήφιος για το βραβείο Λόρενς Ολίβιε «Outstanding Achievement in Dance» (Εξαιρετικό επίτευγμα στον χορό) το 2019.

Το 2018, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έγινε ο πρώτος καλλιτέχνης που δημιούργησε ένα νέο, ολοκληρωμένο έργο για το Tanztheater Wuppertal Pina Bausch. Το «Since she» έκανε πρεμιέρα στις 12 Μαΐου 2018 στη Γερμανία και παρουσιάστηκε έπειτα στο Άμστερνταμ, στο Λονδίνο, στην Αθήνα, στο Παρίσι και στο Καταντσάρο.

Το 2020 έκανε πρεμιέρα το έργο του INK, το οποίο δημιούργησε κατά τη διάρκεια του lockdown του Covid-19.

Το 55λεπτο ντουέτο που ερμηνεύουν ο Šuka Horn και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Torinodanza και προσκλήθηκε στο 75ο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2021.

Το τελευταίο του έργο Transverse orientation (2021), που αρχικά είχε προγραμματιστεί να κάνει πρεμιέρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στην Αθήνα, πήρε αναβολή λόγω της πανδημίας μέχρι που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 2 Ιουνίου του 2021 στην Biennale de la Danse de Lyon στη Γαλλία και περιόδευσε σε περισσότερες από 30 πόλεις το 2021 και το 2022.

Με πληροφορίες από Dimitris Papaioannou

Tags