Στα βλέμματα των γυναικών που φωτογραφίζει, αποτυπώνονται η αγωνία, η απόγνωση, η λύπη, ο φόβος, αλλά και η αποφασιστικότητα, η αλληλεγγύη, η αισιοδοξία, η δύναμη, η ελπίδα, η ανακούφιση. Ο φακός της Mahé Elipe «πιάνει» τα βαθιά συναισθήματα Μεξικανών γυναικών, που αγωνίζονται να καταρρίψουν στερεότυπα και να διεκδικήσουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες.

Ένα τυχαίο «πέρασμα» από το Μεξικό, έμελλε να της αλλάξει τη ζωή. Κυριολεκτικά. Η φωτογράφος από τη Γαλλία ερωτεύτηκε τη χώρα των Αζτέκων κι αποφάσισε να ζήσει εκεί. Επτά χρόνια μετά, παραμένει στην Πόλη του Μεξικού και αναδεικνύει τους αγώνες των γυναικών μέσα από την φωτογραφική της κάμερα.

Ο αγώνας της γυναίκας πηγή έμπνευσης

Τα φωτογραφικά καρέ της επικεντρώνονται στον άνθρωπο και πιο συγκεκριμένα στη γυναίκα και τη θέση της στην κοινωνία. Όπως λέει, η καλλιτεχνική της προσέγγιση διαμορφώθηκε κατά πολύ από την ανησυχία που της προκάλεσε η αορατότητα του ρόλου των γυναικών στο πέρασμα των αιώνων. Στο Μεξικό έγινε μάρτυρας πολύ δυνατών στιγμών με γυναίκες που τής διηγήθηκαν τις ιστορίες τους, μοιράστηκαν μαζί της αγωνίες, χαρές και λύπες. Ο διαρκής αγώνας τους για ίσα δικαιώματα έγινε πηγή έμπνευσης για εκείνη.

Η δουλειά της δεν περνά απαρατήρητη, ούτε αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Το 2019 ήταν μία από τους νικητές του Reuters Photojournalists Grants, ενώ την επόμενη χρονιά επιλέχθηκε να συμμετάσχει στο The Eddie Adams Workshop XXXIII. Το 2021 έλαβε την επιχορήγηση «Cambia la historia» της Deutsche Welle αλλά και την έκτακτη χρηματοδότηση COVID-19 από την National Geographic Society. Ήταν επίσης φιναλίστ του YBIPA 2022 του Athens Photo World και κέρδισε τα Women Photograph Project Grant 2022 και Visura Project Grants for Freelance Visual Journalists 2022.

Συνεργάζεται με μέσα ενημέρωσης, όπως η Libération, η El Pais, η Vogue, ο Guardian, η Washington post και το Reuters. Το φωτογραφικό της έργο έχει φιλοξενηθεί σε διάφορες εκθέσεις και πιο πρόσφατα, το 2022, στο φεστιβάλ Fotofetiwal στο Łódź της Πολωνίας και στο Φεστιβάλ II BCN-DH στη Βαρκελώνη της Ισπανίας.

Ο αγώνας των γυναικών για ισότητα σε 10 καρέ της Mahé Elipe

10 Images

Ας τη γνωρίσουμε όμως λίγο καλύτερα.

«Γεννήθηκα στην περιοχή του Παρισιού το 1991. Μεγάλωσα στο Tarn-et-Garonne, ένα χωριό στη νότια Γαλλία, και από το 2016 ζω στο Μεξικό. Το φωτογραφικό μου έργο περιστρέφεται κυρίως γύρω από κοινωνικούς αγώνες και συγκρούσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Εργάζομαι πάνω σε κοινωνικά θέματα όπως οι γυναικοκτονίες, οι βίαιες εξαφανίσεις, η έμφυλη βία, το περιβάλλον και ο φεμινισμός στη Λατινική Αμερική», λέει στο Pride.gr δίνοντάς μας μια πρώτη εικόνα για τη ζωή και τη δουλειά της.

Τι σε ώθησε να μετακομίσεις στο Μεξικό και πότε πήρες αυτή την απόφαση;

Έφτασα στο Μεξικό κάπως τυχαία. Σκέφτηκα να μείνω για μια εβδομάδα και σήμερα που μιλάμε έχουν περάσει επτά χρόνια. Στην ηλικία των 23 ετών, έχοντας μόλις φτάσει στο Παρίσι μετά τις σπουδές μου στην Τουλούζη, στη νότια Γαλλία, εργαζόμουν ως σερβιτόρα σε ένα παριζιάνικο μπιστρό και παράλληλα στον κλάδο της μόδας ως digital operator σε φωτογραφήσεις για μεγάλα brands. Στη συνέχεια αποφάσισα να πάω στη Νέα Υόρκη για να βελτιώσω τα αγγλικά μου, αλλά πολύ γρήγορα κόλλησα το «μικρόβιο» του ταξιδιού.

Είχα πάντα την επιθυμία να κάνω ντοκιμαντέρ και, εκείνη την εποχή είχα ξεκινήσει μια φωτογραφική σειρά για τις αγρότισσες στην επαρχία, όπου είχα μεγαλώσει. Έτσι, έφυγα από τη Νέα Υόρκη για να ταξιδέψω κατά μήκος της Ανατολικής Ακτής, κάνοντας ωτοστόπ και couchsurfing. Η ιδέα μου ήταν να φωτογραφίσω τις γυναίκες με τις οποίες συνεργαζόμουν στα αγροκτήματα, όπου έκανα couchsurfing. Ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος για μένα να κατανοήσω καλύτερα τη δουλειά τους και να ασχοληθώ μαζί τους, ενώ έβγαζα φωτογραφίες.

Όταν έφτασα στα νότια σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών, ήθελα να πάω στην Κούβα, ένα όνειρο που είχα από παιδί. Επειδή δεν ήθελα να περάσω από τη Φλόριντα, κατευθύνθηκα προς το Μεξικό, για να φτάσω στην Κούβα. Εκείνη την εποχή, σκέφτηκα να μείνω στο Μεξικό για μια εβδομάδα και μετά να πετάξω για την Αβάνα. Ωστόσο, την ίδια μέρα που έφτασα στην Πόλη του Μεξικού, ενώ ήμουν στο μετρό, η μοίρα με οδήγησε σε ένα από τα μέλη των «Las Patronas», μίας ομάδας γυναικών, που παρείχαν φαγητό στους μετανάστες που ταξίδευαν με το «La Bestia»* στη Βερακρούζ.

Έπιασα κουβέντα μαζί της, και λίγες μέρες αργότερα πήγαινα στη Βερακρούζ για να γυρίσω το πρώτο μου ντοκιμαντέρ, το οποίο δημοσίευσα λίγους μήνες αργότερα. Από εκείνη τη στιγμή, δεν μπορούσα να με φανταστώ να επιστρέφω στη Γαλλία. Είχα ερωτευτεί το Μεξικό, τον πολιτισμό του και τη δύναμη που ενσαρκώνουν οι γυναίκες στους κοινωνικούς αγώνες. Έτσι, αποφάσισα να μείνω άλλους δύο μήνες, να επισκεφτώ την Κούβα και στη συνέχεια να επιστρέψω στη Γαλλία για να πουλήσω όλα μου τα υπάρχοντα και να εγκατασταθώ μόνιμα στο Μεξικό.

*Το «La Bestia», είναι το επονομαζόμενο και τρένο του θανάτου, με το οποίο ταξιδεύουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι από τη Λατινική Αμερική προς τα σύνορα του Μεξικού με τις ΗΠΑ.

Το έργο σου επικεντρώνεται στον άνθρωπο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Τι σε ενέπνευσε για αυτό το project, και γιατί επέλεξες να το κάνεις στο Μεξικό;

Γεννημένη σε μια εποχή όπου τα φεμινιστικά κινήματα είχαν ήδη αφήσει το στίγμα τους στη Δύση, μεγάλωσα με την επιθυμία να συνεισφέρω σε αυτούς τους διαρκείς αγώνες ως φωτογράφος. Η αορατότητα του έργου των γυναικών ανά τους αιώνες, έγινε μια ανησυχία που διαμόρφωσε την καλλιτεχνική μου προσέγγιση.

Αυτή η συνειδητοποίηση πήρε την πλήρη της διάσταση όταν πάτησα το πόδι μου στο Μεξικό, μία χώρα πλούσια σε πολιτισμό, παραδόσεις, αλλά και σε αγώνες για δικαιοσύνη. Η ζωή μου στο Μεξικό επηρέασε βαθιά το φωτογραφικό μου έργο. Έγινα μάρτυρας αυθεντικών και δυνατών στιγμών, γνώρισα αυτές τις γυναίκες, άκουσα τις ιστορίες τους, μοιράστηκα τις χαρές και τις λύπες τους. Η εμβάθυνσή μου σε αυτήν την κοινωνία μού επέτρεψε να κατανοήσω το μέγεθος των προκλήσεων και των νικών τους.

Συγκινήθηκα βαθιά από την πραγματικότητα που ανακάλυψα στη Λατινική Αμερική, ιδίως όσον αφορά στη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Αυτό με παρακίνησε να εμπλακώ σε projects που αναδεικνύουν τις ιστορίες και τους αγώνες τους. Ξεκινώντας το 2018, άρχισα ένα μακροχρόνιο φωτογραφικό project, που «πλέκει» τις ζωές γυναικών όλων των ηλικιών, των οποίων τα προφίλ διασταυρώνονται και αλληλοσυμπληρώνονται και οι οποίες έχουν ξεπεράσει την ιδιότητα του θύματος και έχουν γίνει πραγματικές υπέρμαχοι των δικαιωμάτων.

Η ανάγκη να εμβαθύνω στο θέμα προέκυψε από την επιθυμία να καταγράψω τη δέσμευση των Μεξικανών γυναικών στους κοινωνικούς αγώνες, εστιάζοντας σε αυτές τις αγωνίστριες που δημιουργούν αντίκτυπο και γίνονται πηγή έμπνευσης για όλες τις άλλες.

Αναπτύσσεις ιδιαίτερη σχέση με τις γυναίκες που φωτογραφίζεις;

Πράγματι υπάρχει ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα σε μένα και τις γυναίκες που φωτογραφίζω. Επιδιώκω να χτίσω δεσμούς μαζί τους, να κατανοήσω τις εμπειρίες τους και να αποτυπώσω τη δύναμη και την ανθεκτικότητά τους μέσα από το φακό μου, ενώ παράλληλα διεισδύω στην ουσία των αγώνων τους, τροφοδοτούμενη από την αγάπη, την ενσυναίσθηση και την επιθυμία για δικαιοσύνη.

Τι θέλεις να αναδείξεις με τις φωτογραφίες σου;

Στόχος μου είναι να αφηγηθώ τη βία, πέρα από τις τυπικές εικόνες που συχνά επιβάλλει το φωτορεπορτάζ. Προσπαθώ να αναδείξω την ομορφιά και τη δύναμη των γυναικών ή των ατόμων που φωτογραφίζω, χωρίς να τα θυματοποιήσω εκ νέου. Η πρωταρχική μου πρόκληση ως φωτογράφος είναι να βρίσκω την ομορφιά στη φρίκη χωρίς να τη «ρομαντικοποιώ».

Πιστεύεις ότι τα projects σου συμβάλλουν στην πρόοδο της κοινωνίας;

Δεν διατείνομαι ότι θέλω να αλλάξω τον κόσμο. Ως φωτογράφος, προσφέρω μια οπτική στα πράγματα μέσα από τις δικές μου εμπειρίες και την προσωπική μου ιστορία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε τον αντίκτυπο της δουλειάς μας ως φωτογράφοι. Ποιος είναι ο σκοπός του project; Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, όλο και περισσότερο, προσπαθώ να χτίζω τα φωτογραφικά μου projects συνεργατικά.

Αυτό μου επιτρέπει, πρώτα απ’ όλα, να ανταλλάσσω ιδέες και οράματα, αποφεύγοντας τον στιγματισμό. Δημιουργεί επίσης μια πραγματική σύνδεση, όχι μόνο ανάμεσα σε εμένα και τους ανθρώπους που φωτογραφίζω, αλλά και μεταξύ των διαφόρων ατόμων που διαμορφώνουν την ιστορία.

Έχεις δει να σημειώνεται πρόοδος στα δικαιώματα των γυναικών στο Μεξικό από τότε που άρχισες να καταγράφεις αυτές τις ιστορίες;

Ναι, φυσικά, ιδίως όσον αφορά στα δικαιώματα των γυναικών και τον φεμινισμό. Πρωτίστως είναι η πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Μεξικού να αποποινικοποιήσει τις αμβλώσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα, χάρη σε μεγάλο βαθμό στη σκληρή δουλειά των υποστηρικτών των αμβλώσεων και των Μεξικανών φεμινιστριών ακτιβιστριών.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει όσον αφορά στην ισότητα των φύλων. Ο ματσισμός και η πατριαρχία είναι βαθιά ριζωμένα στην κουλτούρα, και η κατάλυσή τους απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

Καθώς καλύπτεις θέματα για τους αγώνες των γυναικών στο Μεξικό, έχεις νιώσει ποτέ φόβο, απειλή ή κίνδυνο;

Σίγουρα, υπήρξαν στιγμές που ένιωσα φόβο, απειλές ή επικίνδυνες καταστάσεις κατά την κάλυψη ορισμένων θεμάτων. Αυτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της δουλειάς ενός φωτορεπόρτερ. Ωστόσο, λαμβάνω προφυλάξεις για να διαφυλάξω την ασφάλειά μου και την ασφάλεια των ανθρώπων που φωτογραφίζω.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι τους σημαντικότερους κινδύνους αντιμετωπίζουν οι ντόπιοι δημοσιογράφοι. Ως Γαλλίδα, απολαμβάνω ορισμένα προνόμια, που σχετίζονται με την εθνικότητά μου και την κοινωνική μου θέση ως Ευρωπαία, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν υπέρ μου κατά τη διάρκεια των αποστολών μου.

Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για όλους τους Μεξικανούς φωτορεπόρτερ. Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι το Μεξικό παραμένει μία από τις πιο επικίνδυνες χώρες στον κόσμο για τους δημοσιογράφους. Από το 2000, πάνω από 150 δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί στη χώρα. Περισσότερο επηρεάζονται όσοι εργάζονται σε απομακρυσμένες περιοχές του Μεξικού, όπου η αβεβαιότητα του φωτογράφου, που εργάζεται ως freelancer, είναι ακόμη πιο έντονη.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζεις ως επαγγελματίας που εργάζεται στον κλάδο της μόδας και ως φωτορεπόρτερ στο Μεξικό;

Αρχικά, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ήταν να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών κόσμων: Του ενός που θεωρείται επιφανειακός- της βιομηχανίας της μόδας- και του άλλου που έχει βαθιές ρίζες σε κοινωνικά ζητήματα, του φωτορεπορτάζ.

Με την πάροδο του χρόνου, έμαθα να μην αρνούμαι αυτό το κομμάτι της επαγγελματικής μου εμπειρίας στη βιομηχανία της μόδας. Διαμόρφωσε επίσης την κριτική μου σκέψη, τη σχέση μου με τη φωτογραφία και αναπόφευκτα επηρέασε την οπτική μου και την αισθητική των εικόνων μου.

Το έργο του φωτορεπόρτερ παραμένει ένα κάλεσμα, όπου η θέληση και η αποφασιστικότητα είναι απαραίτητες για να ξεπεραστεί η επισφάλεια του επαγγέλματος. Αντίθετα, η βιομηχανία της μόδας συνεχίζει να ανθεί. Εξακολουθώ μερικές φορές να εργάζομαι στη μόδα για να ενισχύσω τα οικονομικά μου και το θεωρώ προνόμιο, που δεν μπορώ να παραβλέψω.

Είσαι μία φωτογράφος με πολλές διακρίσεις και βραβεία στο βιογραφικό σου. Ωστόσο εσύ ποια από τις φωτογραφίες σου θα βράβευες;

Πιστεύω ότι θα έδινα βραβείο στην πρώτη φωτογραφία που τράβηξα με φωτογραφική μηχανή. Ήταν ένα κομμάτι κέικ σοκολάτας. Δεν ήταν κάτι ιδιαίτερα ξεχωριστό και σίγουρα δεν εξέφραζε πολλά. Ήταν όμως αυτή η φωτογραφία, που με ώθησε να κάνω περισσότερα, να τα κάνω καλύτερα, να πιστέψω στο πάθος μου.

Μού άρεσε να φωτογραφίζω και να εκφράζομαι μέσα από εικόνες. Κατά τη γνώμη μου, χρειάζεται θάρρος για να πιστεύει κανείς στα όνειρα, τις φιλοδοξίες του, στον εαυτό του και κυρίως στους άλλους. Η φωτογραφία είναι ένα δώρο από μόνη της. Μας υποχρεώνει να πιέζουμε τον εαυτό μας, να αμφισβητούμε, να συναντάμε τους άλλους και, πάνω απ’ όλα, να μοιραζόμαστε, και αυτό αξίζει όλα τα βραβεία του κόσμου.

Tags