Οι τεράστιοι πόροι που απαιτούνται για την παραγωγή και τη διανομή τροφίμων καθιστούν όλο και πιο αναγκαία τη μείωση της σπατάλης τους για τη δημιουργία βιώσιμων κοινωνιών.

Είναι συγκλονιστικό αν το σκεφτεί κανείς ότι περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των τροφίμων παγκοσμίως δεν καταναλώνεται. Και δεν είναι μόνο η σπατάλη που συγκλονίζει αλλά και η περιβαλλοντική επιβάρυνση, η οποία πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί.

Στην Ιαπωνία, η κλίμακα αυτού του ζητήματος είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς το 2021 δημιουργήθηκαν 2,47 μεγατόνοι οικιακών απορριμμάτων τροφίμων, μεγάλο μέρος των οποίων θα μπορούσε ακόμη να καταναλωθεί.

Ωστόσο, οι λεπτομερείς γνώσεις σχετικά με το ποιοι τύποι τροφίμων συμβάλλουν περισσότερο στη σπατάλη και τα δημογραφικά στοιχεία για το ποιοι είναι οι πιο επιρρεπείς είναι – ακόμη – άγνωστα σε μεγάλο βαθμό.

Για να αντιμετωπίσει αυτό το κενό, μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Yosuke Shigetomi από το Πανεπιστήμιο Ritsumeikan ανέλαβε να αναλύσει τα πρότυπα σπατάλης τροφίμων από τα νοικοκυριά στην Ιαπωνία.

«Διερευνήσαμε την περίπλοκη ποσοτική δομή των οικιακών αποβλήτων τροφίμων και τις αντίστοιχες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κύκλο ζωής τους από τις πρώτες ύλες έως το λιανικό εμπόριο, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό οικονομικών στατιστικών που σχετίζονται με τα νοικοκυριά και τα τρόφιμα και την αξιολόγηση του κύκλου ζωής στην Ιαπωνία», σημειώνουν οι ερευνητές.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Nature Communications, αναδεικνύουν κρίσιμες σχέσεις μεταξύ των αποβλήτων τροφίμων, των ηλικιακών δημογραφικών στοιχείων και των εκπομπών.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα που είχαν συλλεχθεί προηγουμένως σχετικά με την κατανάλωση τροφίμων, η ερευνητική ομάδα εξέτασε πάνω από 2.000 είδη για να κατηγοριοποιήσει τα βρώσιμα και μη βρώσιμα μέρη τους και την ποσότητα των αποβλήτων που παράγουν σε όλα τα νοικοκυριά.

Αυτό το μεγάλο σύνολο δεδομένων, σε συνδυασμό με κοινωνικοοικονομικά στατιστικά στοιχεία, επέτρεψε στους ερευνητές να μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο η σπατάλη τροφίμων διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και τους δημογραφικούς παράγοντες.

Ένα σημαντικό εύρημα της μελέτης ήταν η σχέση μεταξύ της ηλικίας του επικεφαλής του νοικοκυριού και των επιπέδων σπατάλης τροφίμων. Τα νοικοκυριά με επικεφαλής άτομα μεγαλύτερης ηλικίας παρήγαγαν σχεδόν διπλάσια ποσότητα απορριμμάτων τροφίμων σε σύγκριση με τα νοικοκυριά με επικεφαλής άτομα ηλικίας 30 ετών.

Τα λαχανικά ήταν τα πιο συχνά απορριπτόμενα είδη, ακολουθούμενα από τα έτοιμα γεύματα και τα ψάρια, τα οποία συμβάλλουν σε σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν την άμεση σχέση μεταξύ της γήρανσης του πληθυσμού και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της σπατάλης τροφίμων.

«Η γήρανση του πληθυσμού θα ήταν ένας από τους κρυφούς αλλά βασικούς παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν προτείνονται στρατηγικές για τη μείωση των αποβλήτων που παράγονται άμεσα από τα νοικοκυριά», δήλωσε η Shigetomi.

Η μελέτη εντόπισε επίσης συγκεκριμένα τρόφιμα ως κύριους συντελεστές τόσο των αποβλήτων όσο και των εκπομπών. Τα λαχανικά βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της σπατάλης τροφίμων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, συχνά συνδεόμενα με τις προτιμήσεις και τις συνήθειες μαγειρέματος που αφήνουν φαγώσιμες μερίδες να απορρίπτονται.

Τα κρέατα, αν και σπαταλούνταν λιγότερο συχνά, παρήγαγαν σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθιστώντας και τις δύο κατηγορίες κρίσιμους στόχους για τη μείωση της σπατάλης.

«Θα είναι σημαντικό να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις διατροφικές προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής μεταξύ των διαφόρων γενεών, ιδίως υπό την επιθυμία των διατροφικών αλλαγών προς τη χορτοφαγία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής», εξήγησε η Shigetomi.

Συνέπειες για την πολιτική και την ευαισθητοποίηση του κοινού

Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές που θα λαμβάνουν υπόψη τις διαφορές των γενεών στις διατροφικές προτιμήσεις και τις συνήθειες σπατάλης.

Καθώς τα αέρια του θερμοκηπίου που σχετίζονται με τα τρόφιμα γίνονται ολοένα και περισσότερο αντικείμενο ανησυχίας στις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή, οι γνώσεις αυτές παρέχουν μια βάση για τη διαμόρφωση πολιτικών και εκστρατειών που ενθαρρύνουν την προσεκτική κατανάλωση και τη μείωση των αποβλήτων.

Η κατανόηση του ποια τρόφιμα συμβάλλουν περισσότερο στα απόβλητα μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία παρεμβάσεων προσαρμοσμένων σε τομείς με υψηλό αντίκτυπο, όπως η κατανάλωση λαχανικών και έτοιμων γευμάτων σε νοικοκυριά που αποτελούνται από ηλικιωμένους ανθρώπους.

Η δημόσια εκπαίδευση διαδραματίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Οι εκστρατείες μπορούν να αναδείξουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των αποβλήτων και να προσφέρουν καθοδήγηση για πιο έξυπνες πρακτικές αποθήκευσης και κατανάλωσης.

Με την αύξηση της ευαισθητοποίησης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να γίνουν πιο προσεκτικοί όσον αφορά τον προγραμματισμό των γευμάτων, τις πρακτικές αποθήκευσης και τη μεριδοποίηση για την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων.

Με πληροφορίες από Earth