Όλο και περισσότερες χώρες ψηφίζουν νόμους κατά των διαδηλώσεων για την κλιματική κρίση, επιλέγοντας στρατηγικά τον εκφοβισμό των οργανώσεων που προωθούν τη δράση ενάντια στην καταστροφή του πλανήτη και κρούουν ειρηνικά τον κώδωνα του κινδύνου.

Θερμοκρασίες ρεκόρ, παρατεταμένη ξηρασία, ραγδαίες βροχοπτώσεις, πλημμύρες, καταιγισμός πυρκαγιών, υποχώρηση πολικών παγετώνων. Η κλιματική κρίση έχει θέσει τον πλανήτη σε συναγερμό. Επιστήμονες και εμπειρογνώμονες ομόφωνα συμφωνούν ότι χρειάζεται επειγόντως να περιοριστεί η παραγωγή ορυκτών καυσίμων, να δοθεί μεγάλη ώθηση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να υποστηριχθούν οι κοινότητες ώστε να μεταβούν γρήγορα προς ένα δικαιότερο, υγιέστερο και βιώσιμο μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Πολλές κυβερνήσεις, ωστόσο, φαίνεται να έχουν διαφορετικές προτεραιότητες. Σύμφωνα με ειδικούς για το κλίμα, υψηλόβαθμα στελέχη του ΟΗΕ και υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάποιοι πολιτικοί ηγέτες και υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλο τον κόσμο επιδόνται σε σκληρή καταστολή ενάντια σε ανθρώπους που προσπαθούν να κρούσουν ειρηνικά τον κώδωνα του κινδύνου.

«Αυτοί οι ακτιβιστές ουσιαστικά προσπαθούν να σώσουν τον πλανήτη και με αυτόν τον τρόπο να σώσουν την ανθρωπότητα», δηλώνει στον Guardian η Mary Lawlor, ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Πρόκειται για ανθρώπους που θα έπρεπε να προστατεύουμε, αλλά θεωρούνται από τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες ως απειλή που πρέπει να εξουδετερωθεί. Στο τέλος, τα πάντα έχουν να κάνουν με την εξουσία και την οικονομία».

Οι ομάδες για την κλιματική και περιβαλλοντική Δικαιοσύνη κάνουν λόγο για μία σημαντική αύξηση των αυθαίρετων μέτρων κατά των διαδηλωτών, δυσφημώντας, εκφοβίζοντας και φιμώνοντας τους ακτιβιστές.

Κατά την έρευνά του ο Guardian διαπίστωσε επίσης εντυπωσιακές ομοιότητες στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις από τον Καναδά και τις ΗΠΑ μέχρι τη Γουατεμάλα και τη Χιλή, από την Ινδία και την Τανζανία μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη και την Αυστραλία, καταφέρονται εναντίον ακτιβιστών που προσπαθούν να προστατεύσουν τον πλανήτη.

Τα νομικά πλαίσια ποικίλλουν, αλλά οι κατηγορίες – όπως η ανατροπή, η παράνομη ένωση, η τρομοκρατία και η φοροδιαφυγή – είναι συχνά ασαφείς και χρονοβόρες για να αποδειχθούν, ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν ψηφίσει αμφιλεγόμενους νόμους κατά των διαδηλώσεων, που φαινομενικά αποσκοπούν στην προστασία της εθνικής ασφάλειας ή των λεγόμενων κρίσιμων υποδομών, όπως οι αγωγοί ορυκτών καυσίμων.

Η συστηματική ποινικοποίηση των υπερασπιστών του περιβάλλοντος δεν είναι κάτι καινούριο. Οι φυσικοί πόροι στη γη των ιθαγενών έχουν από καιρό αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης, οδηγώντας σε μεγάλα κέρδη για κάποιους, αλλά και τροφοδοτώντας τη βία και την ανισότητα.

Οι ειδικοί λένε ότι το ορυχείο Marlin στη Γουατεμάλα ήταν μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες περιπτώσεις μίας πολυεθνικής εταιρείας – και των κρατικών συμμάχων της – που χρησιμοποίησε το νομικό σύστημα ως όπλο κατά των υπερασπιστών του περιβάλλοντος. Έκτοτε, η Διαμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει επανειλημμένα καταδικάσει την ανησυχητική αύξηση της κατάχρησης των συστημάτων ποινικής δικαιοσύνης κατά των υπερασπιστών του περιβάλλοντος, της γης και άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Σύμφωνα με την Lawlor, η ποινικοποίηση των περιβαλλοντικών ακτιβιστών έχει γίνει έκτοτε παγκόσμιο φαινόμενο και αποτελεί πλέον την πιο κοινή τακτική που χρησιμοποιείται για τη φίμωση και την απαξίωση των ακτιβιστών για το κλίμα.

«Στον πυρήνα της πρόκειται για τη διατήρηση των δομών εξουσίας στη θέση τους. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για δικτατορία, δημοκρατία ή διεφθαρμένο κράτος, και ανεξάρτητα από τη δηλωμένη δέσμευση του κράτους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε. «Η συκοφάντηση των υπερασπιστών ως παρανομούντων αποσπά την προσοχή από τον σκοπό και αλλάζει την αφήγηση. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι τα κράτη μαθαίνουν το ένα από το άλλο».

Οι κυβερνήσεις κωφεύουν

Ο Paolo Gerbaudo, ακαδημαϊκός στο King’s College του Λονδίνου, ο οποίος μελετά τα κοινωνικά κινήματα, δήλωσε ότι πριν από το οικονομικό κραχ του 2008, η κλιματική κρίση έμοιαζε με «την πρόκληση της εποχής μας». Όμως «βγήκε σε μεγάλο βαθμό από την κοινωνική και πολιτική ατζέντα», καθώς ακτιβιστές όπως το Occupy έστρεψαν την προσοχή τους στις διαδηλώσεις κατά των πολιτικών λιτότητας και στην προώθηση παγκόσμιων οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Καθώς οι επιστημονικές προειδοποιήσεις γίνονταν ολοένα και πιο δυσοίωνες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, υπήρχε ένα βαθύτερο αίσθημα ότι οι παραδοσιακές περιβαλλοντικές εκστρατείες αποτυγχάνουν και ότι οι πολιτικοί δεν ανταποκρίνονται – με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες.

Σχετικα Αρθρα

Πετάμε το 1/3 των τροφίμων παγκοσμίως: Τι καταλήγει πιο συχνά στα σκουπίδια και ποιοι εντείνουν το πρόβλημα

Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίστηκαν πιο άμεσες δράσεις και πιο ριζοσπαστικές ομάδες περιβαλλοντικής διαμαρτυρίας. Έκτοτε έχουν δημιουργηθεί νέες ομάδες στον Καναδά, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Βρετανία και τη Γερμανία (Sunrise Movement, Extinction Rebellion, Climate Defiance, Fridays for Future, Last Generation και Tyre Extinguishers). Η στόχευση και οι μέθοδοι των οργανώσεων ποικίλλουν, από τη διατάραξη συνεδριάσεων στελεχών, καθιστικές διαμαρτυρίες και οδοφράγματα μέχρι την καταστροφή έργων τέχνης.

Καθώς όμως οι διαμαρτυρίες αυτές έχουν γίνει πιο άμεσες και πιο οργανωμένες, τα κράτη αντιδρούν όλο και πιο επιθετικά. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, 21 πολιτείες έχουν ψηφίσει νόμους για την προστασία κρίσιμων υποδομών μετά τις διαμαρτυρίες του Standing Rock και δεκάδες ακτιβιστές έχουν συλληφθεί ή/και κατηγορηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια.

Πογκρόμ κατά ακτιβιστών

Οι αρχές της Γερμανίας ξεκίνησαν έρευνα για οργανωμένο έγκλημα σε βάρος της Letze Generation, μετά από μήνες διαδηλώσεων της ομάδας. Ανταποκρίθηκαν πέρσι στα οδοφράγματα και την άμεση δράση της ομάδας, με την πραγματοποίηση αυγουστιάτικων επιδρομών στα σπίτια των μελών της, την παρακολούθηση των τηλεφώνων τους και το κλείσιμο της ιστοσελίδας της.

Η Ιταλία χρησιμοποίησε επίσης τους νόμους κατά της μαφίας για να στοχοποιήσει τη δική της θυγατρική της Α22, την Ultima Generazione, κινητοποιώντας την αντιτρομοκρατική μονάδα Digos για να ερευνήσει την ομάδα. Μετά από μία σειρά δράσεων γύρω από τα αρχαία πολιτιστικά σύμβολα της χώρας, η κυβέρνηση ψήφισε πέρσι τον Ιούλιο νόμο που προβλέπει πρόστιμα έως και 40.000 ευρώ για τους διαδηλωτές που καταστρέφουν ή βλάπτουν μνημεία.

Η αστυνομία στην Ολλανδία συνέλαβε σχεδόν 3.000 διαδηλωτές μέσα σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο το προηγούμενο καλοκαίρι. Η αστυνομία έστρεψε κανόνια νερού εναντίον των 10.000 που συμμετείχαν στη διαμαρτυρία, ορισμένοι από τους οποίους φορούσαν μαγιό εν αναμονή της τακτικής. Ήταν μία επανάληψη ενός παρόμοιου επεισοδίου τον Μάιο, όταν 1.500 άνθρωποι συνελήφθησαν σε μία μόνο ημέρα για τον αποκλεισμό του ίδιου δρόμου. Μόνο πέρσι, επτά υποστηρικτές καταδικάστηκαν για ηθική αυτουργία επειδή κάλεσαν τον κόσμο να συμμετάσχει σε μια διαμαρτυρία για το κλίμα.

Παρόμοιες βαριές κατηγορίες έχουν απαγγελθεί και κατά της θυγατρικής οργάνωσης του Α22 στη Σουηδία, της Återställ Våtmarker. Η ομάδα δήλωσε ότι τα μέλη της κρατήθηκαν στη φυλακή για πέντε εβδομάδες μετά την πρώτη εβδομάδα δράσης τους. Η Γαλλία είναι μια χώρα με μακροχρόνιες εντάσεις όπου έχουν ληφθεί μερικά από τα πιο σκληρά μέτρα κατά των περιβαλλοντικών διαμαρτυριών. Υπενθυμίζεται ότι ο πρώην υπουργός Εσωτερικών της χώρας, Gérald Darmanin, έκανε το ριζοσπαστικό βήμα να χρησιμοποιήσει έναν νόμο που είχε συνταχθεί για την αντιμετώπιση εξτρεμιστικών ομάδων για να θέσει εκτός νόμου μια από τις πιο δημοφιλείς περιβαλλοντικές ομάδες, τις Les Soulèvements de la Terre.

Συνολικά, οι κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι νέοι νόμοι και αυστηρότερες ποινές είναι απαραίτητες για την προστασία των ενεργειακών υποδομών και την αποτροπή των όλο και πιο ενοχλητικών διαδηλώσεων.

Εκφοβισμός και φίμωση

Η ποινικοποίηση δεν γίνεται μεμονωμένα. Οι ειδικοί λένε ότι η χρήση του νομικού συστήματος αποτελεί μέρος ενός φάσματος ή ενός εγχειριδίου κλιμακούμενων τακτικών που αναπτύσσουν οι εταιρείες και οι σύμμαχοί τους για να διχάσουν τις κοινότητες, να αποσπάσουν την προσοχή των ηγετών και να αποδυναμώσουν τα κοινωνικά κινήματα. Οι τακτικές που αναφέρουν οι ακτιβιστές περιλαμβάνουν επιθέσεις στο διαδίκτυο, δυσφήμιση, αστυνομική επιτήρηση, ανάπτυξη συστημάτων ασφαλείας και βία.

Στην Τζόρτζια των ΗΠΑ, ο περιβαλλοντικός ακτιβιστής Manuel Esteban Páez Terán πυροβολήθηκε από την αστυνομία της Ατλάντα κατά τη διάρκεια επιχείρησης καταστολής διαδηλώσεων για την κατασκευή ενός κέντρου εκπαίδευσης αστυνομικών και πυροσβεστικών δυνάμεων, το οποίο θα κατέστρεψε εν μέρει ένα δάσος της περιοχής. Κανένας αστυνομικός δεν έχει κατηγορηθεί σε σχέση με τη δολοφονία, αλλά δεκάδες ακτιβιστές αντιμετωπίζουν κατηγορίες για εγχώρια τρομοκρατία με όρους που απαγορεύουν την επικοινωνία μεταξύ τους. Στην Ινδία, οι ακτιβιστές και άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν όλο και πιο εχθρικές και επικίνδυνες συνθήκες υπό την ινδουιστική φονταμενταλιστική κυβέρνηση του Ναρέντρα Μόντι.

Η καταστολή των ακτιβιστών για το περιβάλλον, τη γη και το κλίμα – και των δημοσιογράφων – έχει καταγραφεί σε χώρες της Αφρικής, όπως η Μοζαμβίκη, το Καμερούν και η Αίγυπτος, καθώς το λεγόμενο δυτικό «κυνηγητό για το αφρικανικό φυσικό αέριο» έχει ενταθεί στον απόηχο του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Υπάρχουν επίσης αναφορές για συλλήψεις, αρπαγές γης και βία κατά των ηγετών των κοινοτήτων και των ΜΚΟ που διεξάγουν εκστρατεία κατά του EACOP ή αφρικανικού αγωγού πετρελαίου έκτασης μεγαλύτερης των 1.400 χλμ , το οποίο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπολογίζεται ότι θα παράγει 34 εκατ. τόνους CO2 ετησίως.

Αέρια του θερμοκηπίου

Σύμφωνα με την Lawlor, οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων της γης, του περιβάλλοντος και των αυτοχθόνων αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% των δολοφονιών ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε χρόνο.

«Από τη μία πλευρά, οι περισσότερες χώρες λένε ότι υποστηρίζουν τον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης και ότι θέλουν να μειώσουν τις εκπομπές και να προστατεύσουν το περιβάλλον. Και από την άλλη, απλώς επιτρέπουν στις εταιρείες να έρχονται και να τους δίνουν άδειες, παρόλο που τα δικαιώματα που προσπαθούν να υπερασπιστούν αυτοί οι άνθρωποι προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο. Αυτό που βλέπουμε είναι η έλλειψη αποφασιστικότητας των κρατών να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή ως κρίση. Υπάρχει μία πλήρης αποσύνδεση και όλα είναι πολύ σκοτεινά», τονίζει.

Η Λατινική Αμερική είναι η πιο επικίνδυνη περιοχή με τους περισσότερους θανάτους υπερασπιστών του οικοσυστήματος, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Global Witness. Στη Βραζιλία, ο ειδικός στα δικαιώματα των αυτοχθόνων Bruno Pereira και ο δημοσιογράφος του Guardian Dom Phillips δολοφονήθηκαν πέρυσι ενώ ερευνούσαν την παράνομη αλιεία και εξόρυξη στον Αμαζόνιο. Σύμφωνα με έρευνα του Guardian, τουλάχιστον 24 ακτιβιστές του περιβάλλοντος δολοφονήθηκαν, εξαφανίστηκαν ή φυλακίστηκαν στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική τους πρώτους τρεις μήνες του 2023, με τις τοπικές κυβερνήσεις να καταδικάζονται ευρέως για έμμεση βία με την αδειοδότηση εξορυκτικών έργων χωρίς διαβούλευση με τις κοινότητες και την αποτυχία δίωξης των δραστών.

Κανένα σημαντικό στέλεχος ορυκτών καυσίμων δεν είναι γνωστό ότι έχει συλληφθεί για το ρόλο του στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, αλλά εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, δικηγόροι και ακτιβιστές έχουν καταγράψει εκατοντάδες περιβαλλοντικούς ακτιβιστές που έχουν συλληφθεί και κατηγορηθεί επειδή διαμαρτύρονται ειρηνικά για τη διάσωση του πλανήτη.

Και ο χρόνος τους τελειώνει. Αυτό ήταν το σκληρό συμπέρασμα της έκθεσης-ορόσημο της IPCC: «Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας που κλείνει γρήγορα για να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο και αειφόρο μέλλον για όλους».

Είναι σαφές ότι οι κοινότητες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης το γνωρίζουν αυτό, διότι είναι αυτές που πεθαίνουν και χάνουν τα σπίτια τους λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, των ακανόνιστων βροχοπτώσεων και των υψηλών θερμοκρασιών.

Είναι ο λόγος για τον οποίο ομάδες εκστρατειών και ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο δηλώνουν ότι αναλαμβάνουν άμεση δράση κατά των εξορυκτικών έργων, στοχοποιώντας τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων, εξόρυξης και πετροχημικών και τους υποστηρικτές τους, όπως τράπεζες, ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και πολιτικούς, μέσω άμεσης και ενίοτε διασπαστικής δράσης, παρά τον κίνδυνο για την ελευθερία και τη ζωή τους.

Η κλιματική κρίση αποκαλύπτει και επιδεινώνει τις οικονομικές, πολιτικές και φυλετικές ανισότητες, αλλά τελικά ο θερμότερος πλανήτης θα επηρεάσει όλους, παντού. Οι ακτιβιστές του περιβάλλοντος και του κλίματος προσπαθούν να αναγκάσουν τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες να βάλουν την ανθρωπότητα πάνω από τα κέρδη και την εξουσία, γι’ αυτό και οι Lawlor και Forst λένε ότι οι συλλήψεις των ιθαγενών υπερασπιστών της γης στον Καναδά, της Greta Thunberg στη Σουηδία, των υποστηρικτών της καθαρής ενέργειας στο Βιετνάμ και των προστατών των υδάτων στη Γουατεμάλα και την Ονδούρα συνδέονται μεταξύ τους, αποτελούν μέρος του ίδιου εγχειριδίου των ορυκτών καυσίμων για να εμποδίσουν και να καθυστερήσουν την ουσιαστική δράση.

Πρόκειται για μία επικίνδυνη στιγμή σε παγκόσμιο επίπεδο, λέει ο Jorge Santos, διευθυντής ενός παρατηρητηρίου με έδρα τη Γουατεμάλα που παρακολουθεί τις επιθέσεις κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Αν δεν σταματήσουμε την ατελείωτη εξόρυξη φυσικών πόρων, η περιβαλλοντική και κλιματική καταστροφή θα συνεχιστεί και θα βλέπουμε όλο και περισσότερο αυταρχισμό, επειδή η ποινικοποίηση και η βία είναι στο DNA αυτού του οικονομικού μοντέλου».

Με πληροφορίες από The Guardian

Tags